به گزارش نما، شرق نوشت: نام و نام خانوادگی نوشته میشود. سپس باید یک «آیدی» انتخاب کند که قبلا انتخاب نشده باشد. کمی تلاش کافی است تا آیدی مناسب پیدا شود. سپس یک رمز عبور هم تعیین میکند که بهعنوان قفل صندوق پست الکترونیک او است و کمکم خوشحال است از اینکه صاحب یک صندوق پست الکترونیک خواهد شد. اما قسمت اصلی ماجرا باقی است؛ باید هویت او و اینکه از کجا هست، تایید شود. نوشته شده «کشور خود را انتخاب کنید».
فهرست کشورها را در سایت یاهو باز میکند. پایین و پایینتر میرود تا به نام ایران برسد. ireland, Iraq, Indonesia, israeel و... حرف «آی» تمام میشود. چک کردن مجدد فایده ندارد؛ نام ایران را در فهرست نمیبیند. نام یک کشور را به دلخواه انتخاب میکند و سعی دارد یاهو را دور بزند. حال، از او خواسته میشود یک شماره موبایل وارد کند. شماره را هم اعدادی به دلخواه انتخاب میکند. اما با ظاهرشدن پیغام یاهو، تمام تلاشش از دست رفته است: «کدی که به تلفن همراه شما ارسال شده است را اینجا وارد کنید.»
خبر به سرعت منتشر شد: «یاهو ایران را تحریم کرده است.» خبری که اهمیت و دلیلش از همان ساعات اولیه در وبلاگها و سایتها مورد بحث قرار گرفت. مینا که مهندس نرمافزار است و یک وبلاگ علوم رایانهای دارد، به «شرق» میگوید: «کمی عجیب بود این تحریم. چون تحریم وسایل و امکانات ارتباطی را بهتازگی برداشته بودند و نمیدانم چرا ناگهان یاهو دست به این کار زد. اولش خیلی حرصم گرفته بود چون اسم کشورهایی مثل عراق و افغانستان و غیره بود اما ایران نبود. فکر میکنم هفته پیش بود که شرکت اپل ایران را به فهرست کشورهای خودش در اَپ اِستور اضافه کرد.» او میگوید: «ایرانیها تقریبا عادت کردهاند به اینکه اسم کشورشان را در فهرست سایتها نبینند. بعد از تحریمها، این قضیه که ایران در فهرست نباشد خیلی شدت پیدا کرد. مشکلی هم باز ایجاد نمیشد چون همیشه راهی برای دور زدن هست. مثلا اپل که ایران را به فهرست اضافه کرده، خیلی فرقی برای ایرانیها نکرده. قبلا نام یک کشور دیگر مثلا افغانستان یا پاکستان را وارد میکردند و اپل آیدی میساختند. کار یاهو از این جهت هم عجیب است که سرویس جیمیل بسته نشده برای ایرانیها و تحریمهای ارتباطی در حال کمشدن است.»
تحریمهای وسایل کامپیوتری و امکانات ارتباطی بعد از ریاستجمهوری محمود احمدینژاد و بهدنبال تشدید اختلافات بر سر موضوع هستهای شروع شد. در شروع تحریم، فروش ابررایانههای قویتر از ۱۹۰میلیارد عمل در ثانیه که بهعنوان کالاهایی راهبردی و دارای پتانسیل بهکار برده شدن در محاسبات شبیهسازیهای هستهای محسوب میشوند، به ایران ممنوع شد. امکان دریافت فایلهای نرمافزاری شرکتهایی مانند، NVIDIA، Samsung Apps، Adobe، AMD، AVG، AVAST، Symantec، McAfee، MATLAB، برخی از خدمات گوگل، برخی از خدمات مایکروسافت، ESET و Oracle از درگاه اصلی این شرکتها توسط آیپیهای ایران امکانپذیر نبود و علاوه بر بستهشدن این سایتها توسط خود این شرکتها در ایران، برخی از این شرکتهای فناوری و تکنولوژی، سرور مادر خود را نیز به روی ایرانیان بستند. اینها را دایرهالمعارف اینترنتی ویکیپدیا میگوید.
بعد از تحریم ایمیل، پیگیریهای «شرق» برای ارتباط با مسوولان یاهو بینتیجه و نامههای فرستاده شده به بخش خدمات مشتریان این شرکت هم بیپاسخ ماند. اما با وجود این تحریمها، استفاده ایرانیان از وسایل کامپیوتری روزبهروز بیشتر میشود و هر روز راه جدیدی برای دورزدن تحریمهای شرکتهای رایانهای به وسیله ایرانیان ابداع میشود. تحریم یاهو که شامل ساخت اکانت و سرویسهای رسیدگی به مشتریان این شرکت بود نیز بهسرعت دور زده شد.
بعد از گذشت یک روز از تحریم ایران توسط خدمات ایمیل یاهو، راههای دورزدن این مشکل مطرح شد. اولین تدابیر، استفاده از سیمکارت یک کشور دیگر برای دریافت کد فعالسازی بود. «عسل» که یک فروشگاه ویپیان و فیلترشکن دارد، میگوید: «خیلی موضوع مهمی نبود چون اکثر افراد قبلا صندوق پستی یاهو داشتند اما مهم اصل این تحریم برای کشور ماست. شاید تعداد افرادی که خواستار ساخت آیدی بودهاند، در این چند روز زیاد نباشد و خیلی مشکل ایجاد نشود و هرکس نیاز جدی داشته باشد میرود سراغ جیمیل.» عسل اضافه میکند: «اما در ایرانیها اخلاقی وجود دارد که هرچیزی که کم میشود و قحطیاش میآید، بیشتر خواهان دارد؛ حتی اگر خیلی کالای مهمی نباشد. تحریم را بهعنوان یک خبر در صفحه فیسبوک فروشگاهم گذاشتم. دیدم همه زیرش نوشتهاند که چطور میتوانیم آیدی بسازیم و چهکار کنیم؟»
عسل که پنجسال است فیلترشکن میفروشد، میگوید: «فکری به ذهنم رسید. یک سیمکارت از مادرم داشت وقتی به عراق رفته بود. آن سیم کارت را برداشتم و با جستوجو در سایت اپراتورش، فعالش کردم. کد را دریافت کردم با سیمکارت جدید و یک ایمیل ساختم. همین را در صفحه فیسبوکم نوشتم و البته باز مردم پرسیدند که چطور سیمکارت خارجی تهیه کنند. برایم عجیب بود که ناگهان یاهو به خاطر تحریم اینقدر محبوب شد و همه حریص شدند که آیدی بسازند. میخواستم جدی پیگیری کنم و یاهو آیدی بفروشم که یک وبلاگنویس راهحل بهتری ارایه داد.»
«نبی ک. ز.» کسی است که بهترین روش را برای دور زدن تحریم یاهو ابداع کرد؛ روشی بدون هزینه که در وبلاگ او منتشر شد. اکنون با جستوجوی اسم او در موتورهای جستوجو، صفحههای آموزش دورزدن یاهو ظاهر میشود.
نبی 32سال دارد و نوشته است که تحصیلات مهندس آبیاری دارد و شغلش طراح وب و برنامهنویس است و علاقه به کامپیوتر دارد «و دیگر هیچ». او چند روز بعد از تحریم یاهو در وبلاگ خود نوشت: «امروز داشتم یک یاهو آیدی میساختم که دیدم توی فرم ثبتنام یاهو، شماره موبایل اجباری شده، دنبال کشور ایران و پیش شماره 98+ گشتم ولی پیدا نکردم. فکر کردم که شاید چندان مهم نباشد، روی آمریکا گذاشتم و شماره چند شرکت آمریکایی را الکی وارد کردم ولی باز هم دیدم سختگیری خیلی زیاد است و راه نمیدهد. آخرش کشور افغانستان را انتخاب کردم و شماره موبایل ایرانی را وارد کردم و قبول کرد. فکر کردم که همه چیز تمام است و مشکلی نیست اما با صفحهای مواجه شدم که نوشته شده بود اینجا را کلیک کنید تا کد تایید به موبایل شما اساماس شود و این نقطه بنبست بود. به نظر میرسید هیچ راهی نیست. گوگل کردم و دیدم که بله ظاهرا به دلیل شدتگرفتن تحریمها، یاهو این سرویسرا برای ایرانیها بسته.»
نبی در اینترنت جستوجو کرد و همهجا گفته شده بود که هیچ راهحلی وجود ندارد و این بنبست مطلق است چون کد فعالساز باید به شماره موبایل ارسال شود. کمی بعدتر نبی متوجه شد که با پست کردن کد ایران به صفحه نهایی، همهچیز کار میکند و پیامک فعالسازی را از یاهو روی گوشیاش دریافت میکند. او میگوید: «یاهو فقط اسم ایران را از فهرست پاک کرده بود ولی کدنویسی آن تغییری نکرده بود و این یک باگ مهلک در یاهو بود. این شد که تصمیم گرفتم یک افزونه بنویسم که همه بهسادگی بتوانند نام ایران را در فهرست داشته باشند و در یاهو با شماره موبایلشان در ایران ثبتنام کنند. این افزونه را تقدیم به همه ایرانیان عزیز میکنم. سربلند باشید.»
بعد از انتشار این پست در وبلاگ نبی، بسیاری سایتها و وبلاگهای کامپیوتری از او نقلقول آوردند تا ایرانیان بتوانند باز هم آیدی یاهو بسازند. علی که چندین مغازه موبایل و رایانه دارد و یک واردکننده تجهیزات رایانهای است، میگوید: «همیشه ایرانیها اینجور چیزها را دور میزنند. یاهو که خیلی سریع هک شد. بقیه شرکتها هم همینطورند؛ مثل اپل که ایران را در فهرستش نداشت. باز هم خیلی از ایرانیان اپل میخریدند و نرمافزار روی آن میریختند. مایکروسافت هم خدماتدهی نمیکند اما همیشه راهی پیدا میشود و بلافاصله فراگیر میشود. فکر میکنم اکثر ایرانیها با نرمافزارهای کرک و هکشده کار میکنند تا نبود ایران در فهرست کشورهای مورد حمایت را جبران کنند.»