راه و چاره مقابله با معضل پرخاشگری

اختصاصی/به گزارش نما ،تنها کافیست از خانه خود خارج شوید خیلی لازم نیست راه دوری بروید از همان بدو ورود به اجتماع بیرون از خانه نمونه های بارزی از پرخاشگری را مشاهده می کنید. از مشاجره میان رانندگان گرفته تا مسافران اتوبوس و مترو از صحنه درگيری بعد از تصادف در خيابانها تا بحث و جدل برسر کرايه تاکسی يا برسر نوبت درصف نمونه های بارزی از کاهش آستانه تحمل مردم است. . مدتهاست که عنوان می شود جامعه به سمت خشونت پيش می رود و ماايرانی ها کم صبر و تحمل شده ايم.  از دیدگاه مقام معظم رهبری پرخاشگری و کاهش آستانه تحمل اجتماعی یکی از مهمترین ایرادات سبک زندگی انسان است. این معضل اخلاقی و اجتماعی دارای علت ها و ریشههایی است که باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد.
زهرا موسوی استاد دانشگاه ، در گفتوگویی با «نما» به بیان راهکارهای مقابله با بداخلاقی و پرخاشگری اجتماعی از منظر آموزههای دینی پرداخت که در ادامه میخوانید.

ریشه های بداخلاقی و تندخویی
فقر و تبعیض، بحران های خانوادگی، نداشتن امنیت اجتماعی و شغلی، برخوردار نشدن از احترام لازم در خانواده و اجتماع، حساسیت‏های افراطی، عدم اعتماد به نفس و خودکم‏بینی ، توقعات زیاد، ناآگاهی، غرور و تکبر، کم حوصلگی و کم ظرفیتی، تربیت نادرست خانوادگی و اجتماعی و عادت به رفتارها و برخوردهای نامناسب در مواجهه با افراد از زمره عوامل این معضل اجتماعی است.

تعریف پرخاشگری
پرخاشگری عبارت است از رفتاری که هدف آن، صدمه زدن به خود یا به دیگری است. در واقع رفتاری پرخاشگرانه محسوب می شود که از روی قصد و عمد برای صدمه زدن به دیگری یا به خود انجام گرفته باشد. در این خصوص برخی از روانشناسان پرخاشگری را رفتاری می دانند که به دیگران آسیب می رساند یا بالقوه می تواند آسیب برساند، از این رو، پرخاشگری ممکن است بدنی، لفظی یا به صورت تجاوز به حقوق دیگران باشد.

 راه حل؟
برای پرخاشگری گام اول شناخت و ریشه یابی علت یا علل پرخاشگری است. بالا بردن آستانه تحمل و افزایش سعه صدر برای مقابله جدی با چنین مشکلی ضروری است. با احترام گذاشتن به حقوق دیگران از آفت خودبینی و خودمحوری و اینکه فقط به فکر منافع خویش باشیم، بپرهیزیم.

همه بی حوصله شده ایم!
اکثریت مردم به دلیل مشکلات شخصی و اقتصادی و گرفتاریهای مختلف، تا حدودی پرخاشگر شده اند. به صورت کلی همه ما معلم های اخلاق خوبی هستیم و برای نصیحت دیگران سخنان بسیار ارزندهای بر زبان میآوریم؛ اما واقعا در موقعیتهای مختلف نیز با همان افکار و عقاید آرمانی خود رفتار می کنیم؟ آیا آموزههای قرآنی و اسلامی تاثیری در روش و سبک زندگی ما دارد؟
نمی توان در این زمینه اثرات دین را نادیده گرفت، بیشک به هر میزان که زندگی ما رنگ و بوی دینی داشته باشد، به همان نسبت خواهیم توانست بر مشکلاتی از قبیل عصبانیت و پرخاشگری، قانونشکنی و هنجارگریزی و ... فائق آییم و زندگی سالم و سعادتمندانهای داشته باشیم.

 راه درمان
راز و رمز خوشبختی واقعی، تمسک حقیقی به قرآن و عترت است: مردم ما بهویژه جوانان عزیز باید بدانند که سعادت و خوشبختی واقعی، توجه به مادیات و فرهنگ بیگانه و پرزرق و برق غربی نیست، بلکه سعادت حقیقی، زندگی در مسیری است که اهل بیت (ع) به ما آموختهاند که مسیری بر پایه اعتدال و جوهره انسانیت است و در آن افراط و تفریط راه ندارد.
 ما باید برای اصلاح سبک زندگی و رفع آفتهایی چون بداخلاقی و تندخویی، به آموزههای دینی و قرآنی بازگردیم؛ چرا که خداوند متعال برای موفقیت و سعادت ما در دنیا و آخرت، بهترین و کامل ترین دستورهای وزندگی را ارائه داده است.

کلامی گهربار از امیر المومنین
توجه به رهنمودهای اهل بیت (ع) در اینباره بسیار راهگشاست، امام علی (ع) در نامهای به یکی از یارانش به نام حارث همدانی میفرماید: «خشم را فرونشان و به هنگام قدرت ببخشا و به هنگام خشم فروتن باش و در حکومت مدارا کن تا آینده خوبی داشته باشی…خدا را گرامی دار، و دوستان خدا را دوست شمار،  و از خشم بپرهیز که لشکر بزرگ شیطان است.»

حضرت امیر (ع) همچنین در بخشی از نامه معروف خویش به مالک اشتر می فرمایند: «مهربانی با مردم را پوشش دل خویش قرار ده و با همه دوست و مهربان باش. مبادا هرگز چونان حیوان شکاری باشی که خوردن آنان را غنیمت دانی؛ زیرا مردم دو دستهاند: دستهای برادر دینی تو و دستهی دیگر همانند تو در آفرینش هستند. اگر گناهی از آنان سر میزند، یا علتهایی بر آنان عارض میشود، یا خواسته و ناخواسته اشتباهی مرتکب میشوند،  آنان را ببخشای و بر آنان آسان گیر،  آنگونه که دوست داری خدا تو  را ببخشاید و بر تو  آسان گیرد...»

آشنایی نسل جوان با آموزه های دینی
ما باید بتوانیم آموزههای دینی، بهویژه در محدوده سبک زندگی را برای نسل جوان به خوبی معرفی کنیم و آموزش دهیم تا به تدریج این مسائل در وجود فرد نهادینه شود و همواره و در هر شرایطی از سوی او مورد عمل قرار گیرد که اگر این طور شد، آن وقت فرد در برابر خداوند متعال، کاملاً متواضع و خاشع می شود و از سویی توقعات او پایین میآید و در برخوردها و مناسبات اجتماعی هیچ گاه خود را برتر از دیگران نمیبیند و روحیه پرخاشگرانه و عصبی هم نخواهد داشت.

ارتباط با خدا و مردم
در واقع همان طور که بزرگان دین ما و عرفا و علمای شاخص گفتهاند، هر گاه انسان بتواند رابطه خود با خدایش را در مسیر درستی که بیان شده است، اصلاح کند، در روابط اجتماعی و خانوادگیاش نیز موفق میشود و به عنوان یک انسان موحد، صبور و به معنای حقیقی مومن، شناخته خواهد شد
 طبعاً چنین فردی در برابر رفتارهای نادرست دیگران، نه تنها حالت تدافعی و پرخاشگرانه ندارد، بلکه همواره رویکرد اصلاحی را در مراودات اجتماعی خود در دستور کار قرار میدهد و اخلاقمداری سرلوحه فعالیتهایش قرار میگیرد.