تفاوت وام در ایران با سایر كشورها چیست؟

به گزارش نما به نقل از بنکر (Banker)، هر چقدر هم مبلغ وام بیشتر باشد به نفع وام‌گیرنده است. اما این پارادوکس چه معنایی دارد و از آن چه نتیجه‌ای می‌شود گرفت. اصل خبر این است که بانک جهانی نرخ بهره وام بانکی را در ۱۴۰کشور دنیا بررسی کرده است.

شاید برای شما هم جالب باشد بدانید که وام بانکی در ایران از ۱۰۱کشور دنیا گران‌تر است، اما هنوز هم گرفتن آن برای متقاضیان به‌صرفه است. هر چقدر هم مبلغ وام بیشتر باشد به نفع وام‌گیرنده است. اما این پارادوکس چه معنایی دارد و از آن چه نتیجه‌ای می‌شود گرفت. اصل خبر این است که بانک جهانی نرخ بهره وام بانکی را در ۱۴۰کشور دنیا بررسی کرده است.

از این گزارش می‌توان برداشت کرد که دریافت وام بانکی در ۱۰۱کشور جهان نسبت به ایران به‌صرفه‌تر است و مردم ایران در مقایسه با مردم آمریکا و ژاپن به ترتیب ۶ و ۲ برابر سود تسهیلات خود را پرداخت می‌کنند. براساس این آمار که مربوط به سال۲۰۱۱ است نرخ واقعی بهره وام بانکی در ایران طی این سال ۷درصد بوده است. در ۳۸کشور نرخ واقعی بهره وام بانکی بیشتر از ایران و در ۱۰۱کشور کمتر از ایران بوده است. نرخ واقعی بهره وام بانکی هر کشور براساس میزان نرخ بهره دریافتی از سوی بانک‌های آن کشور برای پرداخت وام به متقاضیان و شاخص‌های دیگری مثل میزان نرخ تورم در آن کشور محاسبه می‌شود. بانک جهانی متوسط نرخ بهره وام بانکی در ایران طی سال۲۰۱۱ را ۱۱درصد و نرخ تورم ایران در این سال را ۲۰.۶درصد اعلام کرده است.

براساس این گزارش در میان کشورهای جهان،‌ لیبی بدترین کشور برای دریافت وام بانکی شناخته شده است. نرخ واقعی بهره وام بانکی در این کشور ۵۷.۸درصد محاسبه شده است. پس از این کشور،‌ ماداگاسکار با ۴۲.۹درصد در رتبه دوم و برزیل با ۳۴.۵درصد در رتبه سوم از این نظر قرار گرفته‌اند. بهترین کشور برای دریافت وام بانکی نیز بلاروس شناخته شده است. نرخ واقعی بهره وام بانکی در این کشور طی سال۲۰۱۱ منفی ۳۳.۷درصد اعلام شده است. پس از این کشور، اتیوپی با منفی ۱۷.۱درصد و کویت با منفی ۱۶.۸درصد به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

سود زیاد می‌پردازیم اما گران نیست
اما این آمارها تنها در تئوری درست است. با وجود گران بودن وام بانکی در ایران هنوز گرفتن آن در کشور به‌صرفه است. این موضع را با حمید زمان‌زاده کارشناس پژوهشکده بانکی در میان گذاشته‌ایم. او می‌گوید: در اصل شاید منظور این گزارش این بوده که مردم ایران نسبت به مردم ۱۰۱کشور دنیا سود بیشتری می‌پردازند. اما با توجه با این‌که در گزارش بانک جهانی سود واقعی در نظر گرفته شده نمی‌تواند این نتیجه‌گیری درست باشد وقتی در خود این گزارش نرخ بهره ۱۱و تورم ۲۰.۶درصد است نرخ واقعی بهره که حاصل تفریق نرخ تورم و نرخ بهره است منفی۹.۶ است. با این حساب براساس نظر این کارشناس نرخ واقعی بهره منفی بوده و اتفاقا از نظر اقتصادی وام گرفتن در ایران ارزان‌تر تمام می‌شود با این‌که ممکن است میزان بهره بانکی که مردم ایران می‌پردازند بیشتر از دیگر کشورها باشد اما با توجه به نرخ تورم دریافت وام هنوز به‌صرفه است.

او می‌گوید: هرچه هم که در این سال‌ها جلوتر آمده‌ایم نرخ تورم بالاتر رفته و نرخ بهره بانکی تغییر آنچنانی نکرده است. درنتیجه هر سال نسبت به سال قبل گرفتن وام به‌صرفه‌تر شده است. این موضوع نشان‌دهنده وضعیت نامناسب اقتصادی در کشور است. در شرایطی که تورم بالاست و بنا به دلایلی بانک‌ها مجبور هستند نرخ بهره دریافتی از وام‌ها را در یک حدی ثابت نگه دارند درخواست‌ها برای دریافت تسهیلات بالا می‌رود. در این میان ارزش پول ملی مدام در حال کاهش است و در اصل وام‌گیرنده‌ها سود کرده‌اند. هرچند در نگاه کلان‌تر این وضعیت به سود هیچ‌کس نیست، اما کسانی که از راه‌های مختلف توانسته‌اند وام‌های کلان بگیرند درواقع سود خوبی کرده‌اند. در سال‌های اخیر مدام در مورد کاهش ارزش پول ملی هشدار داده شده است. روندی هم که درحال حاضر طی می‌شود نشان می‌دهد در آینده‌ای نزدیک نباید منتظر اصلاح این وضعیت باشیم.

کارشناسان اقتصادی از همین منظر افزایش سود سپرده‌های بانکی را به صلاح نمی‌دانند. چراکه ممکن است گردش معکوس در نظام بانکی شدت بگیرد. یعنی مردم اقدام به دریافت وام و دوباره همان پول را در بانک سپرده‌گذاری کنند که این موضوع در بلندمدت موجب ورشکست شدن بانک‌ها خواهد شد. به همین دلیل با وجود گران‌بودن نرخ بهره بانکی در ایران در تئوری، در عمل هنوز هم باید این رقم افزایش پیدا کند. این تناقض تا زمانی‌که تورم در ایران بالاتر از نرخ بهره باشد برقرار خواهد بود و در سطح کلان نشانه‌ای از ناسالم بودن وضعیت اقتصادی است.