سردرگمی اردوغان در آستانه انتخابات

اندیشکده بنیاد کارنگی در مطلبی نوشت: "رجب‌طیب‌اردوغان" نخست وزیر ترکیه، در مصاحبه هفته‌ گذشته با چارلی‌رز، از عادی‌سازی قریب الوقوع روابط میان کشورش و اسرائیل خبر داد. البته، این نخستین باری نیست که مقدمه آشتی بین این دو کشور مطرح می‌شود.

به گزارش ندای انقلاب؛ باراک اوباما در سفر خود به اسرائیل در مارس ۲۰۱۳، نتانیاهو، نخست‌ وزیر اسرائیل را متقاعد کرد که با اردوغان تماس بگیرد تا بهبود روابط میان این دو کشور و دو متحد ارزشمند آمریکا در خاورمیانه آغاز شود.
قبل از سال ۲۰۱۱ و بهار عربی، پیشرفت‌ها میان سوریه و ترکیه یکی از موفقیت‌آمیزترین دستاورد‌های سیاسی ترکیه مبنی بر «سیاست بدون مشکل با همسایگان»، بود. حکومت بشار‌اسد به بهترین متحد اردوغان در منطقه تبدیل شد.
بلافاصله بعد از وقوع بهار عربی، در کشورهایی مثل تونس و مصر، احزاب وابسته به حزب عدالت و توسعه به قدرت رسیدند. این موضوع این تصور را ایجاد کرد که حزب عدالت و توسعه ترکیه به مثابه مدلی برای دولت‌های جدید بوده است. وقتی درگیری‌ها در سوریه آغاز شد، ترکیه در نقش نوظهور خود به عنوان کشور نمونه برای بقیه جهان عربی، تلاش کرد بشار اسد را متقاعد کند که اصلاحات را در پیش گیرد. به هرحال، به دلیل موضع بشار اسد، ترکیه سیاست‌های خود را تغییر داده و شروع به حمایت از اپوزیسیون سوریه کرد. این تغییر، تصویر او را به عنوان کشوری در «صلح با همسایگان خود» دچار خلل کرد. موضع ترکیه در قبال سوریه، روابط او را با کشورهای حامی حکومت بشار اسد در معرض خطر قرار دارد؛ کشورهای چون ایران، روسیه، عراق و مصر (پس از سقوط محمد مرسی). ترکیه بدون حمایت متحدان سابق به طور فزاینده‌ای در حال منزوی شدن است، که این موضوع می‌تواند به رشد اقتصادی ترکیه آسیب بزند. ترمیم روابط با اسرائیل، از وقوع این مسئله جلوگیری می‌کند.
علاوه براین، با ظهور گروه‌های افراطی جهادی، ترکیه به لحاظ امنیت خود، در موقعیتی خطرناک قرار دارد. به دلیل این موقعیت دشوار خود، به نظر می‌رسد وقتی نوبت به همکاری نظامی و اطلاعاتی می‌رسد، ترکیه نیاز به همکاری و اتحاد با اسرائیل دارد.
علاوه براین، ترکیه باید در زمینه کار و تجارت نیز با اسرائیل همکاری کند. به دلیل افزایش خشونت‌ها، ترکیه یکی از مسیر‌های تجاری خود را که از سوریه می‌گذشت و او را به سایر کشورهای عربی متصل می‌نمود، از دست داده است. به هرحال، بندر‌های اسرائیل می‌توانند به شرکت‌های ترکیه‌ای کمک کنند تا تجارت در این منطقه را به حالت اول باز گردانند. علاوه بر این، اردوغان به دلیل کشف یک میدان گازی مهم، به نام لویاتان، در آب‌های سرزمینی اسرائیل، انگیزه برقراری صلح با اسرائیل را به دست آورده است. با توجه به علاقه شدید ترکیه به گاز طبیعی و بازار احتمالی گاز طبیعی اروپا، که می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گیرد، انگیزه قوی‌تر و پررنگ‌تری برای ایجاد روابط حسنه میان ترکیه و اسرائیل وجود دارد. اردوغان باید توجه داشته باشد که با شریک شدن با اسرائیل در این فرصت‌های گازی، نه تنها اقتصاد ترکیه را تغذیه می‌کند، بلکه وابستگی آن را به روسیه، آذربایجان، ایران و حکومت منطقه کردستان، که تأمین کنندگان سنتی انرژی ترکیه هستند، کاهش می‌دهد.
اردوغان پس از خدشه‌دار شدن جایگاه و اعتبار بین‌المللی و نیز تصویر ترکیه به دلیل سیاست داخلی مستبدانه و سیاست خارجی خود‌بینانه، به ابتکار عمل‌های تاریخی نیاز دارد؛ مانند قرارداد صلح با حزب کارگر کردستان در مارس ۲۰۱۳، ابراز همدردی با اولاد ارمنی‌هایی که در سال ۱۹۱۵ به دست عثمانی کشته شدند، به منظور تقویت شانس خود در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو، و باز‌نشانی روابط با اسرائیل. اگرچه بحران سوریه عاملی کلیدی در این مصالحه است، اما نگرانی‌های اقتصادی و امنیتی نیز به انگیزه آشتی میان اسرائیل و ترکیه دامن می‌زنند.