بورس نفت در دولت یازدهم برای سرمایه گذاری مناسب است؟

اختصاصی/به گزارش نما ، محمد علی آبادی مرد نام آشنای دولت نهم و دهم بود. اوج فعالیت او در سال 90 بود که به یکباره از ورزش وارد صنعت نفت شد. زمانی که میرکاظمی مغضوب رئیس دولت دهم شد، این محمد علی آبادی بود که سرپرستی وزارت نفت را برعهده گرفت. حاشیه های علی آبادی در وزارت نفت کم نبود اما در میان همه این حاشیه ها یک اتفاق خوب رخ داد و آن افتتاح بورس نفت ایران بود. بورس نفت در تالار کیش و با حضور 2 وزیر و معاون اول رئیس جمهور افتتاح شد. امیدها به رونق گرفتن این بازار پیش از راه اندازی کمرنگ بود و کارشناسان راه اندازی این بازار بدون فراهم کردن زیر ساختهای لازم را محکوم به شکست می دانستند. این اتفاق دقیقا در روز افتتاحیه رخ داد و خریداران نتوانستند با فروشنده که همان شرکت ملی نفت بود بر سر قیمت توافق کنند.
بورس نفت پس از آن 7 بار دیگر عرضه انجام داد اما تنها 500 هزار بشکه از آن توسط کارگزار عرضه کننده، خریداری و این چنین بود که تنها 40 روز پس از افتتاح، کرکره بورس نفت پایین کشیده شد.
بورس نفت در دولت دهم شکست خورد اما در دولت یازدهم بورس انرژی متولی اجرای این پروژه شد و با عرضه مازوت و برخی اقلام نفتی، معاملات این گروه کالایی را کلید زد. از سوی دیگر بخشی از معاملات نفتی که پیش از آن به عنوان کالا در بورس کالایی ایران انجام می شد نیز به بورس انرژی منتقل شد تا به این روش بازار فروش نفت در داخل اندکی جان بگیرد.
پذیرش نفت سنگین صادراتی، نفت کوره صادراتی، ایزوریسایکل، نفت سفید ایزوماکس، گازوئیل ایزوماکس، گاز پروپان و گاز بوتان در بورس انرژی از ابتدای سال 92، آغاز حضور نفت خام در بورس ایران بود.
در ابتدای سال 93 برای اولین بار نفت خام راهی بورس شد و شرکت ملی نفت ایران 2 هزار و 920 بشکه نفت خام را به قیمت هر بشکه 306 هزار تومان در بورس انرژی عرضه و مورد معامله قرار داد.
در جلسه‌ای که به منظور عرضه نفت خام برگزار شد، سیدعلی حسینی مدیرعامل بورس انرژی با اشاره به همکاری وزارت نفت با این بورس اظهار داشت: با توجه به تعامل و همکاری‌‌های صورت گرفته، تاکنون بیش از 200 هزار بشکه میعانات گازی در بورس انرژی به طور موفق مورد معامله قرار گرفته است.
وی ادامه داد: با توجه به استقبال بسیار خوب از بازار میعانات گازی و تجربه موفق آن، حمایت جدی از عرضه نفت خام در مجموعه وزارت نفت صورت گرفت و پس از آن شاهد عرضه موفق نفت خام در بورس بودیم.
حسینی با اشاره به اینکه بورس انرژی را به عنوان سرمایه ملی توسعه خواهیم داد، گفت: تاکنون بازار سرمایه ارتباطات گسترده‌ای با وزارت نفت ایجاد کرده که امید داریم این ارتباطات منجر به توسعه صنعت نفت و گسترش و تنوع روش‌های فروش شود.
اگر چه معاملات اندک نفت در بازار ایران آغاز شده اما این حجم معامله در برابر تولید 4 میلیون بشکه نفت در روز، بسیار ناچیز است و نمی توان نام آن را معاملات نفتی گذاشت.
برای داشتن یک بورس نفت موفق نیاز به چند عامل مهم داریم. ابتدا وجود مراکز داخلی که نفت خام مصرف می کنند و اداره آنها توسط بخش خصوصی، دوم توانمندی کارگزاران بورسی ایران و همچنین تجار ایرانی برای معاملات کلان نفتی و سوم فراهم کردن زیرساخت هایی از بازار آزاد (در یکی از مناطق آزاد تجاری) برای حضور شرکت های خارجی و نهایتا فراهم کردن زمینه عرضه نفت خام سایر کشورها در بورس ایران.
ایران در حال حاضر قلب نفتی جهان به شمار می رود زیرا از سوی شمال به نفت منطقه قفقاز و از جنوب به منطقه نفتی خلیج فارس متصل است و این عامل سبب می شود تا حجم بالایی از معاملات نفتی در اطراف ایران بیشتر از هر کشور دیگری باشد. داشتن یک بورس قدرتمند در خلیج فارس می تواند پایه گذاری قیمت در منطقه را به دست ایران بسپارد، قیمتی که اکنون بر مبنای بازار عمان دبی انجام می شود.
نبود زیرساخت های لازم برای توسعه اقتصاد نفتی ایران و عدم تلاش مسئولین سبب شد تا بورس نفت همچنان در حد یک اسم باقی بماند اما زمینه سازی برای آن می تواند آینده اقتصاد ایران را به کلی دگرگون کند. با این وجود همتی در مسئولین دولت یازدهم برای واقعیت بخشیدن به این رویایی دیرینه ایرانیان دیده نمی شود.
در روز افتتاح بورس نفت در سال 90، سرپرست آن جمله زیبایی گفت: "نفت در بورس نفت به طور واقعی ملی می شود" به امید ملی شدن واقعی نفت.
نویسنده:اسماعیل ابراهیمی