برخورد صریح پیامبر (ص) با تخلفات افراد با نفوذ

به گزارش تراز پس از نزول آيات ربا، شخصى به نام"خالد بن وليد" خدمت پيامبر اكرم صلی الله عليه و آله حاضر شده عرضه داشت: پدرم چون با طائفه ثقيف معاملات ربوى داشت و مطالباتش را وصول نكرده بود، وصيت كرده است مبلغى از سودهاى اموال او كه هنوز پرداخت نشده است، تحويل بگيرم. آيا اين عمل براى من جايز است؟ آيات ۲۷۸ و ۲۷۹ نازل شد و مردم را به شدت از اين كار نهى كرد.
در آیه ۲۷۸ سوره مبارکه بقره می خوانیم:
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِيَ مِنَ الرِّبَا إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ.»
«اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد، از خدا پروا كنيد، و آنچه از ربا (اضافه بر سرمايه بر ذمّه ديگران) باقى مانده رها كنيد اگر ايمان داريد.»

سه نکته کوتاه:
* شدت منفوریت گناه ربا در اسلام به اندازه است که در روايات آمده پيامبر اسلام صلی الله عليه و آله بعد از نزول اين آيات به فرماندار مكه دستور داد كه اگر آل مغيره كه در رباخواران معروف بودند، دست از كار خود بر ندارند با آنها بجنگد.


** نکته جالب اينكه آيه فوق هم با ايمان به خدا شروع شده و هم با ايمان ختم شده است. در واقع تاكيدى است بر اين معنى كه رباخوارى با روح ايمان سازگار نيست ، بنابراين هنگامى ايمان براى آنها حاصل مى شود كه تقوا را پيشه كنند و باقى مانده ربا را يعنى مطالباتى كه در اين زمينه دارند رها سازند. البته منظور اين نيست كه رباخواران كافرند آن گونه كه خوارج در مورد گناهان كبيره به طور كلى مى پندارند بلكه با ايمان راسخ و ثمر بخش سازگار نيست .به عبارت دیگر شاید رباخوار به ظاهر هنوز مسلمان باشد ولی روح ایمان و آثار آن به تدریج از وجود او خارج خواهد شد.

*** پيامبر صلی الله عليه و آله هنگامى كه قلم سرخ بر مطالبات ربوى زمان جاهليت مى‏ كشيد از بستگان خود شروع كرد و فرمود: «آگاه باشيد تمام مطالبات ربوى كه در زمان جاهليت مردم از يكديگر داشته اند همگى بايد فراموش شود و نخستين مطالبات ربوى كه من آن را به دست فراموشى مى سپارم مطالبات عباس بن عبد المطلب است.» این حرکت رسول الله (ص) درسی است برای همه آنهایی که قرار است قانونی را اجرا کنند تا ملاحظه هیچ شخصی را ننمایند و حق را به اجرا گذارند. عباس بن عبدالمطلب علاوه بر نسبت خویشاوندی با پیامبر از بزرگان و افراد صاحب نفوذ زمان خود هم بود ولی پیامبر بدون کوچکترین تردید و مسامحه کاری با صراحت تمام با رباخواری نزدیکانش مقابله نمود.