ائتلاف ضد" داعش" از اوپك هم سر در آورد

به گزارش نما، در روزهای اخیر بهای نفت در بازارهای جهانی با افت و خیز همراه بوده و گاهی نیز میل به کاهش قیمت داشته است. اما سوال این است که آیا کاهش بهای نفت دلایل اقتصادی داشته و یا آنگونه که برخی از منابع غربی از جمله سایت اینترنتی بلومبرگ و یا روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف مدعی شده‌اند علت سیاسی داشته و از تمایل عربستان برای شکستن قیمت‌ها در اوپک و یا به ادعای این منابع از جنگ قیمت‌ها ناشی می شود؟

سوال دیگر اینکه اگر فرض دوم پذیرفته شود آیا می‌توان کاهش بهای نفت را بخش دیگری از اهداف اعلام نشده ائتلاف موسوم به ضد داعش ارزیابی کرد که بر محوریت آمریکا و عربستان تشکیل شده است؟ پاسخ به این سوالات بخصوص سوال اول مستلزم این است که روند بهای نفت در روزهای قبل از طرح شائبه جنگ قیمت‌ها بررسی و متغیرهای دخیل در آن کشف و مشخص شود.

مرورنوسان بهای نفت ومتغیرهای تاثیر گذار بر آن

خبرگزاری فرانسه دوشنبه (7 مهرماه ) یعنی حدود یک هفته قبل از طرح شائبه جنگ قیمت‌ها از سوی برخی منابع غربی از کاهش 59 سنت هر بشکه نفت خام شیرین سبک برای تحویل در ماه نوامبردر بازار آسیا خبر داد و علت آن را کاهش ارزش دلار اعلام کرد و در توضیح آن نوشت :"افزایش ارزش دلار موجب شده است فعالان و سرمایه گذارانی که علاوه بر دلار به دیگر ارزهای معتبر بین المللی دسترسی دارند، به خرید و فروش نفت به دلار آمریکا علاقه‌ای نشان ندهند." این خبرگزاری علت افزایش دلار را نیز متاثر از پویایی اقتصادی آمریکا دانست و در توضیح آن نوشت :ارزش دلار آمریکا در برابر دیگر ارزهای مهم بین المللی بیشتر تحت تاثیر آمار و ارقام اقتصادی مثبتی که در آمریکا منتشر شد، افزایش یافته است.

همان گونه که کارشناسان اقتصادی انتظار داشتند رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا در سه ماهه دوم امسال از چهار و دو دهم درصد به چهار و شش دهم درصد رسید. کاهش دو و یک دهم درصدی رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا در سه ماهه اول امسال بیشترین انقباض اقتصادی را برای این کشور در پنج سال اخیر رقم زد."بر همین اساس هم خبرگزاری فرانسه چشم انداز تقاضای نفت را مثبت ارزیابی کرد و نوشت :"بهبود وضعیت اقتصادی آمریکا چشم انداز تقاضای نفت خام را در این کشور که اولین مصرف کننده طلای سیاه در جهان محسوب می‌شود، تقویت خواهد کرد."

در همین حال خبرگزاری رویترز در گزارشی ضمن تائید نقش ارزش دلار در کاهش بهای نفت به متغیر دیگری که باز متاثر از سازوکار بازار نفتی است اشاره کرد و در تشریح آن نوشت :"اقدام هماهنگ و جمعی معامله گران و کارگزاران بازار نفتی، در فروش قراردادهای نفتی خود در اوج قیمت آن‌ها، به منظور سودگیری بیشتر در معاملات روز کاری پیشین، باعث شد بهای نفت شاخص آمریکا، وست تگزاس اینترمدیت، در آغاز معاملات روز دوشنبه کاهش یابد. زیرا در این حالت، رفتار بازار خیلی سریع تغییر می‌کند و در نتیجه روند فزاینده بهای نفت در بازار معاملات نفتی خیلی سریع برعکس می‌شود."

رویترز در گزارش دیگری که روز سه شنبه (8 مهرماه ) مخابره کرد ضمن اشاره به کاهش 22 سنتی بهای نفت نوسان بهای نفت را باز متاثر از داده‌های اقتصادی آمریکا ارزیابی کرد و در تشریح آن نوشت :"سرمایه گذاران منتظر انتشار شاخص اعتماد مصرف کنندگان ‌آمریکا در کنفرانس مطبوعاتی امروز هستند.آنها همچنین منتظر اعلام آمار آمریکا در خصوص حقوق بگیران بخش خصوصی و شاخص مدیران خرید در روز چهارشنبه و آمار ماهانه مربوط به اشتغال و نرخ بیکاری و شاخص فعالیت غیر کارخانه‌ای در روز جمعه هستند.

سرمایه گذاران همچنین منتظر تصمیم گیری بانک مرکزی اروپا درباره سیاست پولی این نهاد هستند که روز پنجشنبه اعلام خواهد شد.گزارش هفتگی مربوط به ذخایر نفتی آمریکا نیز روز چهارشنبه منتشر می‌شود .دفتر مطالعات اقتصاد سرمایه معتقد است شاخص اعتماد مصرف کنندگان آمریکا در ماه اوت به حداکثر میزان طی هفت سال رسید و دلیلی وجود ندارد که در ماه سپتامبر هم افزایش نیابد." در همین حال خبرگزاری فرانسه حتی از افزایش 32 سنتی بهای نفت و رسیدن آن به مرز 97 دلار و 51 سنت در بازار اروپا خبر داد و در توضیح آن به نقل ازکریستوفر دمبیک کارشناس بانک ساکسو نوشت :"اگر افزایش فنی که روندآن از هفته گذشته آغاز شد ادامه یابد به طوری که قیمت هر بشکه نفت این شاخص به بالای 95 دلار برسد آنگاه می‌توان پیش بینی کرد که روند افزایش قیمت در میان مدت ادامه داشته باشد.

از جمله عوامل فنی که در افزایش قیمت نفت نقش داشته است افزایش تولیدات کارخانه‌ای در چین در ماه سپتامبر بوده است.اما در این میان، افزایش ارزش دلار در مقابل دیگر ارزهای معتبر جهان باعث شده است روند افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی شدید نباشد.قیمت دلار در مقابل یورو آنچنان افزایش یافته که شش سال پیش تاکنون چنین افزایشی در این دو ارز سابقه نداشته است.

آمارهایی که پیش از این بازار در انتظار آن بود اواخر هفته گذشته منتشر شدکه تاثیر برخی از این آمارها بر بهای نفت مثبت و برخی دیگر منفی بود. چنانکه کاهش اعتماد مصرف کنندگان در آمریکا و یا ثابت ماندن تولیدات کارخانجات چین باعث کاهش بهای نفت در روز پنج شنبه گذشته شد. در این زمینه خبرگزاری فرانسه در گزارشی نوشت:

«بر اساس آمارهایی که دیروز انتشار یافت شاخص اعتماد مصرف کنندگان آمریکایی نسبت به اوت 7/4 واحد کاهش یافته و به 86 واحد رسیده است. این شاخص برای بهبود رشد اقتصادی آمریکا اهمیت زیادی دارد.از سوی دیگر تولیدات کارخانه‌ای چین در ماه سپتامبر ثابت ماند. این وضعیت از به نفس افتادن اقتصاد چین و از بین رفتن سرعت رشد اقتصادی این کشور حکایت دارد که ناشی از عدم رونق در بخش ساخت و ساز است.»

طبق اعلام اداره ملی آمار چین شاخص مدیران خرید هم نسبت به ماه اوت تغییری نداشت و به 51/1 واحد رسید. اگر این شاخص بالای 50 واحد باشد به معنی گسترش فعالیت کارخانه‌ای و اگر زیر 50 باشد نشانه انقباض اقتصادی است."اما روز بعدکه آمار ذخایر استراتژیک آمریکا منتشر شد بهای نفت اندکی افزایش یافت و رویترز در گزارشی در اینباره نوشت :"کارشناسان نفتی علت افزایش بهای نفت را کاهش ذخایر نفت خام آمریکا می دانند.

بر اساس آماری که وزارت انرژی آمریکا روز چهارشنبه منتشر کرد، در هفته منتهی به 26 سپتامبر ذخایر نفت آمریکا یک میلیون و چهارصد هزار بشکه کاهش یافت در حالی که کارشناسان انتظار داشتند این ذخایر نهصد هزار بشکه افزایش یابد."

از آنچه که تاکنون گفته شد مشخص می شود که نوسان بهای نفت در روزهای گذشته کاملا طبیعی و متاثر از داده های اقتصادی بخصوص در آمریکا و چین به عنوان دو قدرت اقتصادی اول و دوم بوده است و هیچ ربطی به ورود غیرمنتظره عربستان به این معادله و طرح شائبه جنگ قیمت ها در اوپک از سوی منابع غربی نداشته است.

طرح شائبه ورود عربستان به جنگ قیمت‌ها از سوی منابع غربی

وقتی بهای نفت وارد سیر نزولی می‌شود انتظار بر این است که اوپک به عنوان یکی از عرضه کنندگان اصلی نفت در جهان وارد عمل شده و از طریق کاهش عرضه برای تثبیت بازار بکوشد.چنانکه رویترز نیز در گزارشی با اذعان به این مسئله نوشت :"بهای هربشکه نفت خام برنت هم اکنون 15 درصد کمتر از بهای آن در ابتدای امسال است. تنش‌های ژئوپلتیک در خاورمیانه و شرق اروپا و آسیا نتوانست مانع کاهش قیمت نفت خام در فصل تابستان شود. پیشروی داعش در شمال عراق نیز تاثیری بر تولید نفت در جنوب این کشور نداشته است. برخی تحلیلگران می گویند کاهش تولید اوپک تنها وسیله ای است که بهای نفت را نجات خواهد داد."

اما ظاهرا اقدام عربستان برای فروش نفت ارزان تر برای ماه نوامبر باعث ایجاد این تصور در محافل غربی شده است که عربستان قصد قیمت شکنی برای حفظ جایگاه خود در بازار نفتی آسیا دارد .از اینرو به محض آشکار شدن چنین مسئله ای رسانه های غربی تمام توجه خود را روی این مسئله متمرکز کرده و با شاخ و برگ دادن به آن کوشیده اند فضای حاکم بر بازار نفت را متاثر از این مسئله نشان دهند حال آنکه تا چند روز پیش از آن هیچ حرف و حدیثی از نقش عربستان نبود.

در این راستا رویترز در گزارشی در تحلیل اینکه چرا انتشار آمارهای مربوط به کاهش بیش از حد انتظار ذخایر نفت آمریکا ویا ثبات در فعالیت های کارخانه ای چین در ماه سپتامبر موجب نشده است که بهای نفت به روند افزایشی خود ادامه دهد نوشت: "در پی اعلام عربستان در خصوص کاهش بیش از حد انتظار قیمت فروش رسمی به مشتریان آسیایی در ماه نوامبر موجب شده روند کاهش بهای نفت باردیگر بر بازار های نفت آمریکا و اروپا حکمفرما شود. این روشن ترین نشانه از اراده اولین صادر کننده نفت جهان برای داشتن سهم در بازار و ادامه تامین بازار جهانی از سوی این کشور است."

خبرگزاری فرانسه نیز در گزارشی با اشاره به کاهش 44 سنتی بهای نفت در معاملات نیویورک با ارائه تحلیلی مشابه به نقل از بارت ملک ازبنگاه مالیTD Securities نوشت :"آمار و ارقامی که درباره اوضاع اقتصادی و کاری آمریکا امروز منتشر شد همگی به گونه ای بودند که به طور طبیعی باید زمینه ساز افزایش قیمت نفت می بود. اما این آمار و ارقام نتوانستند داده های اساسی که بر بازار نفت اکنون سایه افکنده است از جمله افزایش شدید ارزش دلار در مقابل دیگر ارزهای معتبر جهان تغییر دهد. این کارشناش افزود دیگر عاملی که باعث شدید بهای نفت کاهش یابد اعلام عربستان سعودی در افزایش فروش نفت ارزان قیمت است."

در این میان پایگاه اینترنتی شبکه خبری بلومبرگ با آب و تاب از جنگ قیمت ها سخن گفت و نوشت: "جنگ قیمت در اوپک که عربستان سعودی علامت آن را داده ممکن است به سقوط هر چه بیشتر قیمت نفت بینجامد." روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف پا را از این هم فراتر گذاشت ومدعی صف آرایی در اوپک شد. این روزنامه نوشت:"نشست ماه آینده احتمالا پر تنش ترین نشست اوپک از زمان شروع بهار عربی در سال 2010 خواهد بود و ایران و عراق در حال حاضر به نظر می رسد در برابر عربستان سعودی و امارات عربی صف کشیده باشند."

نتیجه گیری

از آنچه که گفته شد مشخص می‌شود که به اذعان خود منابع غربی تا قبل از اینکه عربستان پیش از تصمیم گیری در اوپک برای مقابله با روند نزولی بهای نفت اقدام به فروش نفت ارزان برای مشتریان آسیایی در ماه نوامبر بکند هیچ خبری از ورود متغیر سیاسی به بازار نفت نبود و این بازار تماما متاثر از متغیرهای اقتصادی بخصوص انتشار داده‌های اقتصادی در آمریکا و چین بوده است. بنابراین جای شگفتی اینجاست که خبر فروش نفت ارزان عربستان درست زمانی اعلام می‌شود که با انتشار آمار کاهش ذخایر استراتژیک آمریکا و یا ثابت ماندن تولیدات کارخانجات چین در ماه سپتامبر باعث شده بود بهای نفت دوباره در مدار صعود قرار گیرد.

در چنین شرایطی در صورتی که اخبار ارسالی منابع غربی در خصوص ارزان فروشی عربستان صحت داشته باشد و این کشور با مواضع اعلامی و اعمالی خود به این شائبه‌ها پایان ندهد، در این صورت می‌توان به یکی دیگر از اهداف اعلام نشده تشکیل به اصطلاح ائتلاف ضد داعش به محوریت آمریکا و عربستان پی برد و آن اینکه از این طریق بکوشند با پایین آوردن بهای نفت ضربه اساسی به منابع درآمدی روسیه و ایران به عنوان همپیمانان منطقه‌ای و بین المللی سوریه وارد کنند و از این طریق بستر را برای پیشبرد پروژه براندازی در سوریه فراهم کنند. همچنین با توجه به اظهارات اخیر بنیامین نتانیاهو در خصوص اینکه این رژیم در بین کشورهای عربی همپیمان جدید پیدا کرده است می‌توان رویکرد عربستان در آغاز جنگ قیمت‌ها در اوپک را نتیجه نزدیکی و همپیمانی ریاض - تل آویو نیز ارزیابی کرد.

البته نباید از این مسئله نیز غافل شد که کاهش بهای نفت برای این دو کشور نیز تیغ دولبه است و با توجه به اینکه تولید نفت شیل برای آمریکا بسیار گران تمام می شود (بیش از 70 دلار برای هر بشکه) از اینرو ادامه کاهش آن تولید داخلی این کشور را نیز با مشکل مواجه می‌سازد.