دیابت پرهزینه‌ترین بیماری غدد در جهان

به گزارش نما، طبق پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی آمار مبتلایان به دیابت تا سال 2030 دو برابر می‌شود.در ایران نیز آمارها نگران کننده است، حدود 4 میلیون ایرانی به دیابت مبتلا هستند و این در حالی است که نیمی از افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود بی‌اطلاعند، سن ابتلا به دیابت نوع 2 در دنیا 55 تا 65 سالگی است، در حالی که در ایران 45 تا 50 سالگی است. آخرین مطالعات نشان داده، 8/7 درصد از جمعیت 25 تا 60 ساله کشور مبتلا به دیابت هستند.

دکتر فهیمه ثمره محمدیان متخصص داخلی به مناسبت روز جهانی دیابت مطالبی را عنوان داشتند که از نظر می‌گذرد:دیابت یک اختلال در سوخت و ساز بدن است. در حالت طبیعی غذا در معده تبدیل به گلوکز یا قند خون شده و قند از معده وارد جریان خون می‌شود. پانکراس (لوزالمعده) هورمون انسولین را تشریح می‌کند و این هورمون باعث می‌شود قند از جریان خون وارد سلولهای بدن شود، در نتیجه مقدار خون در حد نرمال و متعادل باقی می‌ماند. ولی در بیماری دیابت انسولین به میزان کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظایف خود را بدرستی انجام دهد. در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن قند خون نمی‌تواند به طور مؤثری وارد سلولهای بدن شود و مقدار آن بالا می‌رود.

بالا بودن قند خون در دراز مدت سبب بروز عوارض در سیستم قلب و عروق، کلیه‌ها، چشم و سلسله اعصاب می‌شود.



انواع بیماری دیابت

دیابت نوع یک: 10 تا 15 درصد کل موارد دیابت را تشکیل می‌دهد. تولید انسولین از پانکراس به علت از بین رفتن سلولهای سازنده انسولین متوقف می‌شود. به همین دلیل افراد مبتلا باید از بدو تشخیص انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریقات روزانه تأمین کنند.

دیابت نوع 2: بیشتر در بزرگسالان بالای 30 سال و چاق دیده می‌شود که شامل 85 تا 90 درصد کل موارد دیابت می‌شود و انسولین تولید شده از پانکراس در این افراد بخوبی عمل نمی‌کند.

دیابت حاملگی: برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده می‌شود. معمولاً گذراست و بعد از اتمام حاملگی بهبود می‌یابد، این افراد بعداً در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.

دیابت با علل متفرقه: از جمله موارد ابتلا به این نوع دیابت می‌توان به جراحی، سوءتغذیه، داروها و عفونت اشاره کرد.



نشانه‌های اولیه دیابت

دیابت نوع یک: معمولاً شروع پر سر و صدایی دارد و با نشانه‌هایی چون تشنگی، پرادراری، پرنوشی، کاهش وزن، گرسنگی و خستگی شدید تظاهر پیدا می‌کند.

دیابت نوع 2: شروع خیلی آهسته‌تری دارد و شایع‌ترین علامت اولیه آن در واقع بی‌علامتی است و تنها با انجام آزمایش قندخون می‌توان بیماری آن را تشخیص داد.

با وجود این عدم کنترل مطلوب ممکن است علامتی مشابه به دیابت نوع یک بروز کند.

در دیابت نوع یک با وجودی که تحقیقات زیادی در مورد روشهای مختلف پیشگیری از آن در حال انجام است، ولی هنوز راه حل قطعی برای پیشگیری از آن به دست نیامده است.در دیابت نوع 2 تحقیقات به روشنی نشان داده‌اند که تغذیه صحیح و کاهش وزن به میزان 5 تا 7 درصد وزن فعلی و نیز انجام مرتب مناسب ورزشی (15 دقیقه در طول هفته) در پیشگیری از ابتلا به دیابت در افراد در معرض خطر بسیار مؤثر است.

در واقع وقتی می‌توان درمان یک فرد دیابتی را موفق دانست که درصد «HBA1C» در حد قابل قبول باشد. مقدار قابل قبول زیر 7 درصد است. این آزمایش ترجیحاً هر سه ماه یا حداکثر هر 6 ماه یک بار باید انجام داد. نگه داشتن «HBA1C» زیر 7 درصد نه تنها از پیدایش عوارض دیابت در چشم، کلیه و اعصاب جلوگیری می‌کند، بلکه در صورت وجود این عوارض باعث آنها شده و از پیشرفت‌شان جلوگیری به عمل می‌آورد.

اهمیت کنترل فشار خون بالا در افراد دیابتی به منظور پیشگیری از عوارض دیابت به اندازه اهمیت کنترل قند خون است، به همین علت دیابتی‌ها باید فشار خون خود را به دقت کنترل کنند، فشارخون ایده آل برای این افراد کمتر از 130 بر 80 میلی‌متر جیوه است. از عوامل مؤثر در کنترل فشارخون کاهش وزن (در صورت چاقی)، کاهش مصرف نمک، ورزش مرتب و ترک سیگار است.



درمان

هنوز درمان قطعی برای دیابت پیدا نشده است، حتی روشهای جدیدی مثل پیوند سلولهای بتا به افراد مبتلا به دیابت نوع یک نیز به علت ضرورت مصرف داروهای ضد د رد پیوند به صورت مادام العمر و عوارض احتمالی ناشی از آنها برای اکثریت افراد مناسب نیست. با وجود این، پنج اصل آموزش، کنترل روزانه قند خون، تغذیه صحیح، فعالیت جسمانی و مصرف منظم داروها باعث می‌شود تا افراد دیابتی بتوانند یک زندگی سالم در مقایسه با افراد غیردیابتی داشته باشند و از پیدایش عوارض دیابت جلوگیری کنند.

مهمترین عارضه در دیابت هیپوگلیسمی یا کاهش قند خون است و اغلب در اثر درمان با انسولین رخ می‌دهد.

از دلایل عمده هیپوگلیسمی می‌توان به تزریق دوز زیاد انسولین یا مصرف بعضی از داروهای کاهنده قند خون، افزایش فعالیت فیزیکی، به تأخیر انداختن مصرف غذا یا حذف وعده‌های غذایی و مصرف وعده‌های غذایی که حجم کمی دارند، اشاره کرد.

نشانه‌های هیپوگلیسمی عبارتند از: افزایش ضربان قلب، گرسنگی، سرگیجه، لرزش، اضطراب و حالات عصبی، تعریق، خواب آلودگی، گیجی و اشکال در تکلم.

بعضی افراد در هنگام خواب دچار هیپوگلیسمی می‌شوند. نشانه‌های هیپوگلیسمی شبانه عبارتند از: خواب بد و کابوس دیدن، فریاد کشیدن، تعریق زیاد، خیس شدن لباس، احساس خستگی و تحریک پذیری در هنگام بیدار شدن از خواب.

در موقع بروز هیپوگلیسمی فرد دیابتی باید همیشه حداقل 15 گرم کربوهیدرات را همراه خود داشته باشد که این مقدار معادل یکی از موادغذایی زیر است: 2-3 قرص گلوکز، نصف لیوان آب میوه (120 سی‌سی)، یک لیوان شیر (240 سی‌سی) 5-6 تکه بیسکویت یا 1-2 قاشق چای خوری شکر یا عسل.



پیشگیری بهتر از درمان

دیابت عوارض زیادی دارد از جمله نوروپاتی، نفوه پاتی و رتینوپاتی است.

همیشه پیشگیری از دیابت توصیه می‌شود، بنابراین:

- کربوهیدرات‌ها را با دقت انتخاب کنید. در صورت نیاز وزن کم کنید. خواب کافی داشته و فعال باشید.

- قندخون خود را به طور روزانه کنترل و نیز استرس را کنترل کنید.

- ورزشهایی مانند یوگا و مدیتیشن انجام دهید. مصرف نمک را کاهش دهید. مراقب زخمهای خود باشید.

- دخانیات را کنار بگذارید. غذاهای مناسب انتخاب کنید. به پزشک مراجعه کنید.