به گزارش نما، حالا مشاوره‌هاي تلفني رونق گرفته‌اند و كارشناسان از پشت خطوط تلفن به تماس گيرندگان كه ظاهرا از همه جا رانده و مانده شده‌اند، مشاوره مي‌دهند تا شايد مشكلي از مشكلات‌شان كم شود. سازمان بهزيستي اكنون 3خط تلفني براي ارائه مشاوره به شهروندان دارد. حتما راه‌اندازي اين سامانه‌ها اقدام شايسته‌اي بوده است اما آيا به اندازه‌اي كه بايد موفق هم بوده‌اند؟ اين گزارش حتي به‌دنبال پاسخي براي اين پرسش نيست، شايد تنها طرح اين موضوع و آغاز از يك پرسش درباره موفقيت آنها گام اول باشد در آسيب شناسي سامانه‌هايي كه چرخ‌شان بايد براي آسيب‌ها بچرخد.
اورژانس اجتماعي
خط 123اورژانس اجتماعي يكي از قديمي‌ترين خطوط امدادي بهزيستي است كه براي تماس‌هاي اضطراري در زمينه‌هاي كودك آزاري، همسر آزاري و ديگر آسيب‌هاي اجتماعي راه‌اندازي شده است. خودروهاي بنفش اورژانس اجتماعي اين روزها رنگي آشنا براي شهروندان هستند؛خودروهايي كه قرار است جايگزيني براي مداخلات قضايي باشند و در پيشگيري از وقوع جرم نيز نقش مؤثري خواهند داشت. به گفته مهرداد عليپور، روانشناس اقدامات اورژانس اجتماعي در بسياري از موارد مؤثر و وجود آن براي جامعه لازم است اما با وجود مشكلات متعددي كه در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي وجود دارد اورژانس اجتماعي نمي‌تواند كار زيادي از پيش ببرد و نياز به بودجه و امكانات بيشتري دارد. به گفته وي آسيب‌هاي اجتماعي نه يكباره به‌وجود مي‌آيند و نه يكباره از بين مي‌روند. تنها با حضور اورژانس در آن لحظه و گفت‌وگوهاي كوتاه و ساده چند دقيقه‌اي نمي‌توان انتظار داشت تا مشكلات چند ساله فرد حل شود چرا كه بسياري از مشكلات همچون كودك آزاري، خودكشي، فرار از خانه، طلاق و اعتياد مسائلي نيستند كه در يك لحظه به‌وجود آمده باشند و توقع داشت كه در يك لحظه نيز حل شوند.
مقابله تلفني با اعتياد
خط ملي اعتياد نيز يكي ديگر از خطوط امدادي بهزيستي است كه كمتر از يك دهه گذشته با هدف راهنمايي درخصوص پيشگيري، درمان و كاهش آسيب در زمينه مصرف مواد اعتياد آور راه‌اندازي و قرار شده تا به تماس گيرندگان در اسرع وقت و به‌صورت اورژانسي مشاوره دهد.
اگر چه محسن روشن پژوه، مديركل دفتر پيشگيري و درمان اعتياد سازمان بهزيستي كشور معتقد است مشاوران اين سامانه با ارائه راهنمايي به افراد نيازمند آنها را براي دسترسي بهتر به خدماتي كه مرتبط با مشكل آنهاست، راهنمايي مي‌كنند، اما كارشناسان معتقدند مشاوره‌هاي تلفني چندان كارايي ندارند و در بهترين حالت مي‌توانند به‌عنوان يك مسكن موقت عمل كنند.
براي تماس با خط تلفني اعتياد كافي است تا با شماره 09628تماس بگيريد؛ مشاوري كه از آن سوي خط شروع به صحبت مي‌كند ابتدا در مورد مشكل پيش آمده سؤال مي‌پرسد و بعد سعي در راهنمايي فرد تماس گيرنده دارد. نخستين سؤال بعد از مشخص شدن علت تماس، اگر مشكل مربوط به فرد معتاد باشد نوع ماده مخدر مصرفي و سن و سال و سابقه مصرف مواد‌مخدر است.
بعد از توصيه‌هايي به تلاش براي ترك مواد، مراجعه به مراكز ترك اعتياد و ارائه مشاوره‌هاي تخصصي، درصورت درخواست تماس گيرنده بعد از پرسيدن منطقه محل زندگي نزديك‌ترين مركز ترك اعتياد به تماس گيرنده معرفي مي‌شود. اما كارشناسان معتقدند خط ملي اعتياد به‌رغم فعاليت 6ساله‌اي كه داشته چندان هم موفق نبوده است. مهرداد عليپور، روانشناس در اين‌باره به همشهري مي‌گويد: درخصوص برنامه‌هاي مبارزه با اعتياد اگرچه مي‌توان گفت مشاوره‌هاي تلفني در اين خصوص چندان هم بي‌تأثير نيست اما براي رسيدن به مقصود بايد سهم مردم در زمينه پيشگيري و مقابله با اين موضوع را حتما مد نظر قرار داد و سازمان‌هاي مردم‌نهاد را وارد كارزار مقابله با مواد‌مخدر كرد، خط ملي اعتياد هم مي‌تواند يك راهكار موقتي باشد و نمي‌شود از آن به‌منظور پيشگيري يا درمان استفاده كرد. دكتر افسر افشار نادري، جامعه‌شناس نيز با اشاره به اين نكته كه خط ملي اعتياد براي اقدامات فوري جوابگو است، به همشهري مي‌گويد:خطوط امدادي مثل خط ملي اعتياد مي‌تواند براي كساني كه به كمك فوري در اين زمينه احتياج دارند، مفيد باشد اما پشتوانه و بودجه كافي هم خيلي مهم است. همچنين استفاده از افراد متخصص و متبحر روي ديگر ماجراست، چراكه بيشتر افرادي كه با اين خطوط تماس مي‌گيرند كساني هستند كه از همه جا رانده و مانده هستند و به كمك‌هاي فوري و اساسي نياز دارند و اگر فردي كه پشت خط تلفن است مسير درستي را به اين افراد نشان ندهد اين موضوع مي‌تواند اين افراد را به قهقرا ببرد.
مشاوره با تلفن
خط مشاوره تلفني 1480نيز يكي ديگر از خطوط تلفن امدادي است كه 15سال سابقه دارد و در زمينه‌هاي خانوادگي، تحصيلي، تربيتي، حقوقي، ازدواج و... خدمات ارائه مي‌دهد. مشاوران اين خط تلفن در 2شيفت كاري صبح و بعدازظهر و از ساعت 8 تا 20 در همه استان‌ها فعال هستند. زمان انتظار با بخش مشاوره تلفني 1480خيلي كوتاه است و مشاوران اين مركز در كمتر از 2دقيقه پاسخگوي تماس‌گيرندگان هستند.
تماس‌گيرندگان حداكثر تا 30دقيقه مي‌توانند با مشاوران صحبت كنند و در نهايت و درصورت لزوم مي‌توانند براي دفعات بعدي با همان مشاور يا ديگر مشاوران مركز ارتباط برقرار كنند و يا درصورت نياز مشاوران مركز نشاني مراكز مشاوره حضوري را به تماس گيرنده اعلام مي‌كنند تا ادامه مشاوره را در مراكز حضوري انجام دهند.
آرزو ذكايي، معاون مشاوره و امور روانشناختي بهزيستي كشور با اشاره به اين نكته كه خدمات اين خط رايگان است، به همشهري مي‌گويد: به‌منظور حفظ‌شأن تماس‌گيرندگان اطلاعات فردي تماس گيرندگان سؤال نمي‌شود و كارشناسان نيز خود را با كد اختصاصي كه برايشان تعريف شده معرفي مي‌كنند، به اين ترتيب تماس گيرنده مي‌تواند به راحتي با كارشناس مربوطه صحبت كند. مهرداد عليپور نيز معتقد است براي اينكه مردم به حضور در مراكز مشاوره ترغيب شوند ابتدا بايد هزينه‌هاي سنگين مشاوره را كه گاه تا بيش از 250هزار تومان در ساعت مي‌رسد تعديل كرد چرا كه پرداخت اين هزينه‌ها از عهده اكثر قريب به اتفاق افراد بر نمي‌آيد. در عين حال مراكز مشاوره تلفني و وب‌سايت‌هاي مشاوره‌اي نمي‌توانند اقدامات مؤثري انجام دهند اما همين رايگان‌بودن آنها به‌عنوان برگ برنده در موضوع مشاوره مطرح است و مي‌توان براي مسائل كم‌اهميت به سراغ آنها رفت.
زنگ‌ها برای درمان به صدا در‌می‌آید
هر وقت قفلی بوده، كلید هم معنی پیدا كرده است. هر جا سخن از آسیب‌های اجتماعی هست، حرف درمان و پوشش آنها هم هست.
۱۳۹۳/۱۰/۱۴
