بیانیه لوزان در حالی قرائت شد که نمایندگان مختلف مجلس شورای اسلامی پیش از این یادآور شده بود که طبق اصل هفتاد و هفتم قانون اساسی عهدنامه ها، مقاوله نامه ها، قراردادها و مؤافقت نامه
های بین المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد. در گام اول بسیاری این "بیانیه" را فراتر از یک بیانیه خوانده اند و با اشاره به بندهای مختلف آن، اجرای آن را مستلزم تصویب مجلس شورای اسلامی می دانند. ظریف تأکید کرده است پس از پایان این مرحله، در دومین مرحله متن توافقنامه تنظیم خواهد شد که بر اساس آنچه بیان شد حتی اگر بیانیه نیازمند مصوبه مجلس نباشد، قطعا توافقنامه نیازمند آن است.
در پایان یک گفتگوی سیاسی، گاه حتی طرفین مذاکره بدون هیچگونه اظهارات رسانه ای مکان مذاکرات را ترک می کنند که معنای آن این است که طرفین هیچگونه تفاهمی نداشته اند؛ یعنی مذاکرات شکست خورده است. حالت دوم وقتی است که طرفین در اظهاراتی بر لزوم ادامه مذاکرات تاکبد می کنند که اکثر مذاکراتی که در زمان آقای احمدی نژاد بود با این حالت مواجه بود. شکل دیگر یک مذاکره آن است که طرفین با صدور یک بیانیه مشترک، به بیان آنچه که در مذاکرات بر آن اتفاق نظر دارند تاکید می کنند تا در مرحله بعدی برای تکمیل آن قدم بردارند. هیچیک از این بیانیه ها الزام آور نیستند. مذاکرات لوزان از این نوع بوده است.
در تکمیل مذاکرات لوزان، باید تنظیم یک یادداشت تفاهم و یا توافق نامه در دستور کار قرار می گیرد. با توجه به سختی مذاکرات لوزان و اختلافاتی که در تفسیر این بیانیه مشترک بروز خواهد کرد، و همچنین سنگ اندازی های صهیونیست ها، عربستان و کنگره آمریکا، امکان وصول به مرحله بعدی بسیار سخت خواهد بود؛ مگر آنکه اتفاقات منطقه بیشتر از وضعیت فعلی به سود ما باشد. اما برخی معتقدند همین بیانیه هم نکات الزام آوری را دارد.
به گزارش نما با اینکه این بیانیه مشترک در یکی از روزهای دور از سیاست مردم تنظیم شد که حتی بسیاری از رستورانها نیز تعطیل بود و در چنین شرایطی انتظار واکنش چندانی نمی رفت، در ساعات اولیه منتقدان متعددی به نقد آنچه آن را " تعهدات نگران کننده و ۱۵ ساله ایران که تقریبا صنعت هسته ای را به تعطیلی کشاند" یا "معاوضه افسار پاره با اسب زین شده" پرداختند. در چنین شرایطی بعید به نظر می رسد مجلس آمادگی تصویب چنین تعهدنامه ای را داشته باشد. خاصه با ابهاماتی که درباره تفاوت متن انگلیسی و فارسی بیانیه مطرح است.(درباره این تفاوت این یادداشت (+) را بخوانید)
از سوی دیگر واکنشهای بین المللی به این بیانیه نیز مطلوب نیست.
این خبر به سرعت تبدیل به خبر اول اکثر رسانه‌ای جهان تبدیل شد و همزمان موافقان و مخالفان در خارج از ایران به آن واکنش نشان دادند.
«فرانک‌والتر اشتاین‌مایر» وزیر خارجه آلمان در صفحه توئیتر وزارت خارجه کشورش بلافاصله پس از قرائت متن بیانیه توسط محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشت: «هدف ما رسیدن به توافقی قابل اطمینان بود که بتواند ایران را از دستیابی به سلاح هسته‌ای بازدارد. اگر ایران از قوانین مورد توافق عدول کند، تحریم‌ها مجدداً به جای خود بازخواهد گشت.»
«فیلیپ هاموند»، وزیر خارجه انگلیس هم با انتشار بیانیه‌ای از توافق ایران و 1+5 استقبال کرد و تاکید کرد که مشکلات منطقه‌ای با ایران کماکان ادامه خواهد داشت.
دقایقی پس از این باراک اوباما رئیس جمهور امریکا در سخنرانی در جمع خبرنگاران در محوطه کاخ سفید (باغ رُز) گفت: من از ابتدا مسیر دیپلماتیک را بهترین راه برای حل موضوع برنامه هسته‌ای ایران می‌دانستم.
اوباما همچنین با بیان اینکه آمریکا و ایران تاریخ دشواری داشته‌اند افزود: «نگرانیهای ما در منطقه به خاطر اقدامات ایران،حمایت آن از گروه‌های تروریستی و تهدید علیه اسرائیل باعث می‌شود اختلافات ادامه یابد».
وی تصریح کرد: «ایران بیش از هر کشور دیگری شاهد بازرسی‌ها خواهد بود و به عنوان عضو ان‌پی‌تی تعهداتی دارد . جامعه بین‌المللی پذیرفته مرحله به مرحله بخش‌هایی از تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند اما در همان حال تحریم‌های دیگر درباره موشک‌های بالستیک و حقوق بشر ادامه خواهد یافت».
فرانسوا اولاند رئیس جمهور فرانسه هم در بیانیه‌ای گفت: «فرانسه همانند همیشه که همگام با شریکانش بوده، مراقب خواهد بود تا اطمینان حاصل کند که توافقنامه‌ای قابل راستی‌آزمایی ایجاد خواهد شد که جامعه بین‌المللی بتواند مطمئن باشد که ایران در موقعیتی نیست که به سلاح‌های هسته‌ای دست پیدا کند.»
اما جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در جمع خبرنگاران در لوزان سوئیس توافق ایران و 5+1 را توافقی خوب خواند و گفت: بر اساس این توافق خوب، تحریم‌ها به صورت مرحله به مرحله و در قبال عمل کردن ایران به تعهداتش برداشته خواهد شد و به محض تخطی ایران از این تعهدات، تحریم‌ها فوراً بازخواهد گشت.
لوران فابیوس همتای فرانسوی کری هم پس از قرائت بیانیه لوزان به تلویزیون فرانسه گفت: «این یک توافقنامه مرحله‌ای است که شامل تحولات مثبت است اما هنوز به اقدامات بیشتری نیاز است.»
«بان کی‌مون» دبیرکل سازمان ملل هم از رسیدن ایران و 1+5 به نقطه ای مشترک در لوزان سوئیس استقبال کرد و گفت که می توان از پتانسیل مذاکره برای حل همه مشکلات منطقه استفاده کرد.
همانطور که انتظار می‌رفت، ساعتی پس از توافق مخالفان این اقدام در آمریکا هم فعال شدند و هریک به نحوی به انتقاد از توافق یا درخواست برای بررسی جدی آن در سنای امریکا را مطرح کردند.
باب منندز از سناتورهای ارشد دموکرات گفت: «اگر دیپلمات‌ها می‌توانند 2 سال روی پرونده هسته‌ای ایران کار کنند، کنگره هم حق دارد دوره‌ای را برای بررسی این توافق درنظر بگیرد.»
سناتورهای مخالف دولت اوباما چندی پیش پیش‌نویس طرحی را تهیه کردند که در صورت تصویب، 60 روز برای بررسی مفاد توافق هسته‌ای به کنگره وقت خواهد داد و پیش از اتمام این دوره، اوباما حق نخواهد داشت توافقنامه مزبور را امضاء کند.
در آن سوی اقیانوس اطلس اما طرفداران این توافق صدای بلندتری داشتند، به طوری که مارتین شولتس رئیس پارلمان اروپا با صدور بیانیه‌ای دستیابی به بیاینه مشترک میان ایران و 5+1 را پس از مذاکرات سخت و طولانی با حضور نمایندگان این اتحادیه تبریک گفت و آنرا توافقی تاریخی دانست.
آقای شولتس این بیانیه را توافقی در راستای تقویت امنیت بین المللی عنوان کرد و دلیلی بر افزایش اعتمادسازی دو جانبه و بازیابی اقتصادی ایران عنوان کرد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه جزئیات فنی این توافق سیاسی در حال حاضر باید تا قبل از مهلت ژوئن به دست آید تصریح کرد که ساختمان این توافق باید براساس اعتماد باشد.
وزارت خارجه روسیه هم ضمن استقبال از بیانیه مشترک لوزان، آنرا امری مثبت برای امنیت خاورمیانه دانست.
در این میان صهیونیست‌ها هم بیکار ننشستند؛ یک مقام صهیونیست که نام فاش نشده بود درگفت‌وگو با روزنامه هاآرتص با اشاره به اینکه «اشتباه تاریخی»روی داده که جهان را به جایی خطرناک‌تر بدل خواهد کرد، گفت: «بیانیه لوزان، چارچوبی بد را برای مذاکرات مشخص کرد که به توافقی بد منجر می‌شود» و «این چارچوب، به برنامه هسته‌ای ایران مشروعیت می بخشد، برنامه‌ای که فقط به سمت ساخت سلاح هسته‌ای سوگیری دارد.»
«آیپک» لابی صهیونیست‌ها در کنگره آمریکا هم به توافق ایران و 1+5 در لوزان واکنش نشان داد و تاکید کرد که سند نوشته شده در لوزان باید از فیلتر کنگره بگذرد.
آیپک با تکرار مواضع نخست وزیر رژیم صهیونیستی در راستای ایران هراسی تصریح کرد: توافق لوزان ایران را در آستانه تبدیل به یک دولت اتمی رها می‌کند و مسابقه تسلیحاتی را در خاورمیانه به راه می‌اندازد.
«جان بینر» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا هم پس از این به میدان آمد و اظهار داشت که توافق لوزان روگرداندن هشداردهنده اوباما از اهداف اولیه‌اش است و پیش از برداشته شدن هرگونه تحریمی، کنگره باید دقیقاً مفاد توافق را بررسی کند.
سناتور باب کروکر جمهوری‌خواه هم برای عقب نماندن از هم قطارانش در پیامی در توئیتر نوشت: «این امری مهم است که ما منتظریم جزئیات دقیق بیانیه امروز را ببینیم ... اگر توافق نهایی حاصل شد، مردم آمریکا میبایست از طریق نمایندگان منتخب خود، توافق را بررسی کنند تا ببینند که آیا توافق تهدید ایران هسته‌ای را حذف کرده است.»
سناتور جان مک‌کین در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی توئیتر نوشت که مشخصاً هیچگونه توافقی (درون آمریکا) بر روی توافق هسته‌ای وجود ندارد و با این وضع، لزوم بررسی مفاد توافق توسط کنگره بیش از هر زمانی احساس می‌شود.
بلافاصله «جب بوش» برادر رئیس‌جمهور سابق آمریکا و سناتور جمهوری‌خواهی که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد شانس اول جمهوری‌خواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا است، روی خوشی به بیانیه لوزان نشان نداد و آنرا«توافقی معیوب» خواند که نمی‌شود از آن دفاع کرد.
در سوی مقابل هیلاری کلینتون وزیر خارجه سابق آمریکا شانس اول دموکرات‌ها در انتخابات با انتشار بیانیه‌ای، توافق لوزان را گامی مهم به سمت توافق جامع دانسته و گفته که توافق نهایی، ایران را از دستیابی به بمب اتم، باز می‌دارد.
وزیر خارجه آمریکا هم پس از مطرح شدن انتقادات از توافق توسط مخالفان دولت اوباما در مصاحبه با شبکه خبری سی‌ان‌ان ابراز داشت که هر کس واقعیات موجود را قربانی سیاسی‌بازی کند، عملی غیرمسئولانه انجام داده است.
وی همچنین از کنگره خواست که پیش از واکنش به بیانیه لوزان، به ندای مردم آمریکا و نظر کارشناسان توجه کنند.
تقابل طرفداران و منتقدان توافق در آمریکا در رسانه‌ها و شبکه های اجتماعی به اینجا ختم نشد و «زیبیگنیف برژینسکی» مشاور امنیت ملی کارتر از این توافق حمایت کرد و دستیابی به بیانیه لوزان را تبریک گفت.
مادلین آلبرایت وزیر خارجه اسبق آمریکا هم ضمن پررنگ کردن نقش جان کری گفت: «به توافق نهایی با ایران نزدیک‌تر شدیم، توافقی که برای آمریکا، ایران و بقیه دنیا خوب است، کار البته هنوز کامل نشده ولی جان کری و تیم‌اش باید به کاری که کردند افتخار کنند.»
«ریچارد هاس» دیپلمات باسابقه آمریکایی و رئیس فعلی شورای روابط خارجی این کشور هم نوشت: «چارچوب مشخص شده برای توافق ایران، محتوایی‌تر و جامع‌تر از آن چیزی بود که انتظارش را داشتیم، طبیعتاً جزئیات توافق باید تا آخر ژوئن مشخص شود و آنگاه، توافق جامع اجرایی شود.»
سناتور بن کادرین که نماینده مردم مریلند در میان سناتورهای آمریکایی است اما به جو غالب این روزهای سنا نیم‌نگاهی کرده و ضمن ارائه موضعی خنثی، گفته: «کنگره در این روند نقش خواهد داشت و من منتظر بررسی جزئیات توافق لوزان در صحن خواهم بود، توافقی که خیلی وقت بود دنبالش بودیم.»
«داوگ لامبورن» نماینده مردم کلورادو در مجلس نمایندگان هم موضع گرفته و گفته: «می‌ترسم که جان کری و پرزیدنت اوباما با این توافقی که با ایران بستند، از روی عمد در حال فروش جنس قلابی به مردم کشور بباشند.»
اما چهره جذاب اینگونه موضع‌گیری‌ها، سناتور جوان یعنی «تام کاتن» که حالا با نامه جنجالی خود به مقامات جمهوری اسلامی حسابی مشهور شده بررسی توافق لوزان در کنگره را یکی از واجبات قلمداد کرد و ابراز داشت: در حالی با ایران مذاکره می‌کنیم و با آنها قرارداد امضاء می‌کنیم که 4 شهروند ما را به گروگان گرفته‌اند.
در این میان واکنش دولت کانادا هم در نوع خود جالب بود، کانادایی‌ها که در سال‌های اخیر در گرفتن مواضع ضد ایرانی گوی سبقت را از دیگر کشورهای غربی ربوده‌اند تا بتوانند از لابی صهیونیست‌ها دلربایی کنند برای اینکه در میان اختلافات نتانیاهو و اوباما منگنه نشوند،موضعی جالب اتخاذ کردند.
شبکه تلویزیونی سی‌بی‌اس‌نیوز، ساعتی پس از اعلام بیانیه لوزان و توافق ایران و 1+5 بر سر کلیات توافق جامع هسته‌ای، خبر داد که دولت کانادا اعلام کرده 3 میلیون دلار به امر بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تأسیسات ایران کمک می‌کند.
البته این واکنش‌ها تنها در ساعات ابتدایی پس از توافق در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مطرح شده و بی‌شک در روزهای پیش رو ما شاهد موجی از موضع‌گیری‌ها در قبال بیانیه سیاسی با عنوان «مولفه‌های برنامه جامع اقدام مشترک» خواهیم بود.
گزارش:صادق رخ فرد
آیا بیانیه لوزان به نتیجه خواهد رسید؟
طبق اصل هفتاد و هفتم قانون اساسی این تعهدات باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد اما هنوز جوهر بیانیه خشك نشده است كه انتقادات بنیادین به آن مطرح گردید كه تصویب آن به همین شكل را بعید جلوه می دهد.
۱۳۹۴/۱/۱۴
