سرانه مصرف آب در ایران و سایر كشورها

به گزارش نما به نقل از ایرنا: ایران کشوری با اقلیم گرم و خشک است و عواملی همچون رشد روزافزون جمعیت، گسترش شهرنشینی، توسعه بخش های کشاورزی و صنعت و پدیده های اکوسیستمی، باعث کاهش منابع آب تجدیدپذیر در قرن گذشته شده است.

میزان سرانه آب تجدیدپذیر ساﻻنه کشور از میزان حدود13000 متر مکعب به ازای هر نفر در سال 1300، به حدود 1400 مترمکعب به ازای هر نفر در سال 1393، تقلیل یافته و در صورت ادامه این روند، وضعیت در آینده به مراتب حادتر خواهد شد.

با توجه به میزان منابع آب و سرانه مصرف، ایران از جمله کشورهایی است که در گروه کشورهای مواجه با کمبود فیزیکی آب قرار دارد این گروه شامل کشورهایی است که در سال 2025 با کمبود فیزیکی آب مواجه هستند. این بدان معناست که این کشورها، حتی با باﻻترین راندمان و بهره وری ممکن در مصرف آب، برای تأمین نیازهای شان آب کافی در اختیار نخواهند داشت.

از این رو لازم است دست اندرکاران بخش آب توجه ویژه ای به کنترل مصرف آب و استفاده بهینه از آن معطوف دارند.

سهم استفاده از آب در بخش های مختلف در کشورهای توسعه یافته با کشورهای در حال توسعه متفاوت است. برای کشورهای با درآمد کم تا متوسط، مصارف صنعتی در حدود 10 درصد و مصارف کشاورزی در حدود 80 درصد کل مصارف آب آن کشورها را تشکیل می دهد و در کشورهای با درآمد بالا، مصارف صنعتی در حدود 60 درصد و مصارف کشاورزی در حدود 30 درصد کل مصارف آب است.

در ایران، در حدود 92 درصد کل مصارف آب مربوط به بخش کشاورزی بوده و مصارف صنعتی در حدود 2 درصد و مصارف شرب در حدود 6 درصد کل مصارف آب را تشکیل می دهند.

در حال حاضر میانگین سرانه کل مصرف آب شرب در ایران (شامل تجاری - صنعتی - خانگی – فضای سبز و...) در حدود 204 لیتر در روز است که در مقایسه با اکثر کشورهایی اروپایی مانند اسپانیا (200 لیتر در روز)، پرتغال (194 لیتر در روز)، یونان (175 لیتر در روز)، سوئد (164 لیتر در روز)، دانمارک (159 لیتر در روز)، انگلستان (153 لیتر در روز)، اتریش(153 لیتر در روز)، ایرلند (142 لیتر در روز)، فرانسه (139 لیتر در روز)، آلمان (129 لیتر در روز)، هلند (129 لیتر در روز)، بلژیک (112 لیتر در روز) و لهستان (98 لیتر در روز)، بالاتر بوده، ولی نسبت به برخی کشورهای اروپایی از جمله سوئیس، فنلاند و ایتالیا و همچنین آمریکا و کانادا کمتر است و سرانه مصرف آب شرب در سوئیس 252، در فنلاند 213، در ایتالیا 213، در آمریکا 295 و در کانادا 326 لیتر در روز است.

کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان و امارات متحده عربی)فاقد منابع آب تجدیدشونده بوده و به طور عمده از آب شیرین کن استفاده می کنند. در این کشورها تمام ساکنین دسترسی کامل به آب شرب دارند و به دلیل استفاده از آب شیرین کن، میزان مصرف بسیار بیشتر از منابع آب در دسترس است.

از دیگر عوامل تأثیرگذار بر بالا بودن سرانه مصرف در این کشورها، می توان به اقلیم بسیار گرم به همراه تبخیر بسیار زیاد و همچنین عدم وجود محدودیت و تشویق برای استفاده بیشتر از آب، استفاده از استخر و... اشاره کرد. سرانه مصرف در بحرین 1058، در کویت 1208، در عمان 1414، در قطر 1033، در عربستان 2542 و در امارات متحده 2027 لیتر در روز است.

همچنین به دلیل اینکه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس فاقد منابع آب تجدیدشونده بوده و به طور عمده از آب شیرین کن استفاده می کنند، مقایسه سرانه مصرف آب در ایران با این کشورها چندان صحیح نیست.

با توجه به مطالب ارائه شده، مشخص است که کشور ایران به طور کلی دچار کمبود آب است و در صورت ادامه وضعیت و روند فعلی، میزان تقاضای آب به دلیل افزایش جمعیت و توسعه کشاورزی و صنعتی و اجتماعی، افزایش یافته و میزان منابع آب به دلیل تغییرات اقلیمی و بروز خشکسالی ها و کاهش کیفیت منابع آب، کاهش می یابد و در نهایت منجر به کاهش سرانه آبی می شود؛ کاهش سرانه آبی متعاقباً منجر به بروز و تشدید اختلافات اجتماعی، مهاجرت، محدودیت های کم آبی، تنش های آبی و بروز بحران می ‍ شود.

در راستای مدیریت بهینه منابع آب و دستیابی به وضع مطلوب در آینده، اقداماتی همچون مدیریت تقاضا و افزایش آگاهی های اجتماعی، اجرای طرحهای توسعه منابع آب، مهار آب های خروجی از کشور، استفاده از آب های برگشتی، مدیریت عرضه، افزایش بهره وری آب، کاهش بیلان منفی مخازن زیرزمینی، اولویت بندی مصارف و کاهش آلودگی منابع آب ضروری است تا توانایی تأمین نیازهای آبی ایجاد شود.