به گزارش نما ،سال 1384 و با شدت‌گرفتن آلودگی هوای تهران در روزهای سرد سال، مسئولان مربوط یک نسخه کپی‌شده از برخی کشورهای اروپایی را به صورت «موقت» برای تهران پیچیدند و توجه نداشتند که اگر مسئولان اروپایی این طرح را به اجرا درآورده‌اند، در مقابل بهترین و کامل‌ترین زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی مناسب و ارزان را برای شهروندان خود فراهم کرده‌اند.
با این همه این طرح به صورت موقت و آزمایشی به اجرا درآمد و بنابراین بود که این طرح صرفا در روزهای با آلودگی هوا بالا یعنی مواقع اضطرار اجرا شود. با سخت‌گیری‌های پلیس راهنمایی و رانندگی و کنترل شدید، محدوده داخل این طرح خلوت شد. مسئله‌ای که به مذاق مسئولین که سوار بر خودروهای پلاک دولتی یا دارای آرم طرح ترافیک بودند و معاف از اجرای این طرح، خوش آمد و طرح از موقتی به «موقتی دائم» تبدیل شد! یعنی طرحی که صرفا برای کاهش آلودگی هوا طراحی شده بود به یک طرح برای کاهش بار ترافیکی تبدیل شد.
در این میان برخی صحبت از این داشتند که اجرای این طرح به صورت دائم قانونی نیست و برخی هم مسائل حقوقی مثل نصف‌شدن حق بیمه شخص ثالث و عوارض شهرداری را برای خودروهای تهرانی مطرح می‌کردند. مباحثی که هیچ گاه از سوی مسئولین جدی گرفته نشد.
با شروع به کار دولت نهم و اختلاف نظرهای فنی و غیر‌فنی بین مردان «پاستور» و «بهشت» بر سر مسائلی مثل اولویت مونوریل یا خطوط BRT باعث شد تا کمک‌های دولتی به سامانه‌های حمل و نقل عمومی کم‌رنگ شود یا در دست‌اندازهای اداری بیفتد، مسئله‌ای که بازنده آن شهروندان پایتخت به خصوص اقشار آسیب‌پذیر بودند که مجبور به استفاده از این سامانه‌ها با ازدحام بسیار بالا بودند.
در میانه راه دولت دهم، یعنی سال زمستان 1389 به بهانه آلودگی شدید تهران- محدوده طرح زوج و فرد بازهم بزرگ‌تر شد، مسئله‌ای که مقصر آن مسئولین بودند و جریمه آنها را شهروندان باید می‌پرداختند. البته در این میان یک استثنا وجود داشت و آن اینکه تنها کمتر از چندماه به انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 که البته شهردار تهران نیز یکی از کاندیداها بود، بزرگراه امام علی علیه السلام افتتاح شد و اندکی از محدوده این طرح در شرق تهران کاسته شد.
با این همه، این طرح همچنان ادامه داشت تا اوایل سال جاری زمزمه‌هایی مبنی بر یک طرح جایگزین به جای محدوده زوج و فرد شنیده شد، در این میان مسئولین شهری با اعتراف تلویحی به اینکه اجرای این طرح مشکلات عدیده‌ای دارد به بیان کلیاتی از اجرای این طرح در رسانه‌ها پرداختند. سید جعفر تشکری هاشمی معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران در این خصوص ابراز داشته: «از ابتدا هم اعتقاد داشتیم اینکه خودروها بر اساس شماره آخر پلاکشان یک روز در میان وارد این محدوده شوند، از منطق قوی و قابل قبولی برخوردار نیست.» (به گزارش خبرگزاری‌ها به نقل از روابط عمومی‌معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران 30 فروردین 1394)
بر مبنای موارد اعلام شده در طرح موسوم به LEZ، خودروهای تهران در قالب چهار رنگ تفکیک می‌شوند، خودروهای قرمز، خودروهای کاربراتوری هستند که به سن فرسودگی رسیده‌اند و توان قبولی در معاینه فنی را ندارند و در نتیجه امکان تردد در تهران را نخواهند داشت و خودروهای زرد، خودروهایی هستند که به سن فرسودگی نزدیک هستند و استاندارد آنها پایین‌تر از یورو دو است که محدودیت‌هایی برای تردد آنها در محدوده مرکزی شهر در نظر خواهیم گرفت. خودروهای سبز، خودروهایی هستند که استانداردی بیش از یورو دو دارند و در شرایط اضطرار آلودگی هوا محدودیت‌هایی برای تردد آنها در محدوده مرکزی شهر در نظر گرفته خواهد شد، خودروهای آبی، خودروهای برقی و هیبریدی و سایر خودروهای دارای استاندارد یورو 5 و بالاتر هستند که حداقل محدودیت برای آنها در نظر گرفته می‌شود.
حال باید ببینیم با اجرای این طرح محدودیت‌ها کاسته می‌شود یا بیشتر؟
سرهنگ علیرضا جهانگیری، رئیس پلیس ترافیک شهری راهور ناجا در گفتگو با ایسنا در این خصوص خاطر نشان می‌سازد: «نباید تصور کنیم که با اجرای این طرح تمام محدودیت‌ها از بین می‌رود؛ بلکه باز هم یک سری محدودیت برای خودروها وجود دارد و اتفاقا محدودیت نیز بیشتر است؛ چرا که همان طور که گفتم شمار زیادی از خودروهای ما جزء گروه قرمز و زرد به حساب می‌آیند و خودروهایی که در گروه آبی جای خواهند گرفت بسیار کم خواهند بود.»
وی می‌افزاید: «از یکی دو سال گذشته تازه رعایت استاندارد یورو 2 در تمامی‌کارخانه‌های خودروسازی اجباری شده و این یعنی اگر فردی همین امروز خودرویی را تحویل بگیرد ممکن است نهایتا استاندارد یورو 2 را داشته باشد که با این شرایط باز هم نمی‌تواند وارد یک محدوده خاصی شود، ضمن اینکه ممکن است پس از مدتی استاندارد خودرو از این سطح نیز پایین‌تر بیاید که لازم است برای این موضوع و نظارت بعدی هم سازوکاری اتخاذ کنیم یک موضوع دیگر نیز این است که نهایت ممکن است حدود 3 میلیون دستگاه خودروی سواری در کشورمان استاندارد یورو 2 یا بالاتر داشته باشند و این یعنی بین 7 تا 8 میلیون دستگاه خودروی سواری فاقد استانداردهای لازم برای گروه آبی یا سبز هستند.»
نکته جالب اینکه مسئولین شهری چنان روی خودروهای برقی و هیبریدی و استاندارد یورو 5 مانور می‌دهند که گویی این خودروها به وفور در خودروسازی‌های کشور تولید می‌شود و مردم از روی دلخوشی توجهی به آنها ندارند! این در حالی است که استاندارد یورو 5 صرفا در خودروهای گران‌قیمت وارداتی یافت می‌شود و خودروهای هیبریدی نیز بسیار کم و گران‌قیمت هستند؛ به‌گونه‌ای که ارزان‌ترین آن در بازار ایران حدود 185 میلیون تومان قیمت دارد. به عبارت بهتر یعنی سوق‌دادن مردم به سوی کالای خارجی.
با این حساب اگر مسئولین شهری اصرار داشته باشند این طرح را اجرا کنند محدوده زوج و فرد باید به محدوده میلیاردرها تغییر نام یاید!
از آنجایی که به گفته رئیس پلیس ترافیک شهری راهور ناجا، این طرح در حال حاضر قابلیت اجرایی ندارد: «به طور کلی من احساس می‌کنم این طرح نیازمند مطالعه است و در حال حاضر نیز در مرحله اجرا قرار ندارد....اکثریت خودروهای ما فاقد این شرایط هستند و در این شرایط هم حقوق شهروندی و عدالت اجتماعی نیز در مدیریت شهری مان رعایت نخواهد شد. البته توجه داشته باشید که هر طرحی که مدیران مطرح می‌کنند صدردصد قابل اجرا نیست.» چند پیشنهاد اجرایی‌تر تا پخته‌شدن و اجرایی‌شدن این گونه طرح‌ها پیشنهاد می‌گردد.
1-بیشترین تردد در سطح شهر مربوطه به خودروهای عمومی است، منطقی است که هیبریدی‌کردن خودروها از تاکسی‌ها شروع شود و هزینه آن به صورت یارانه تامین شود، رقمی‌که در مقایسه با هزینه‌های هنگفت مقابله با آلودگی هوا و تبعات آن از جمله درمان و از دست رفتن سرمایه انسانی مبلغ زیادی نیست در ضمن این خودروها چندین ساعت به خصوص در مناطق مرکزی تهران تردد دارند و خودروهای شخصی مدت محدودی در صبح و بعد از ظهر و عمدتا برای جابجایی بین منزل و محل کار در سطح شهر هستند.
2-برنامه‌ریزی طرح جامع مقابله با موتور سیکلت‌های غیر استاندارد که اکثرا کاربراتوری هستند و به گفته کارشناسان تا هفت برابر یک خودرو آلودگی ایجاد می‌کنند. به گونه‌ای که میزان تردد این وسایل در مناطق مرکزی به عنوان پیک و مسافربر بسیار بالا است.
3-تشویق دارندگان خودروهای با استاندارد بالاتر. در این طرح هیچ تفاوتی میان دارندگان خودروهای یورو 4 که تمامی‌خودروهای نو تولید داخل را می‌شود با خودورهایی مثل یورو 2 و... قائل نشده است.
4-تشویق عملی مردم به استفاده از دو طریق: اول بالابردن کیفیت و کمیت وسایل حمل و نقل عمومی و دوم استفاده مداوم خود مسئولین شهری از این وسایل تا با مشکلات به صورت عملی آشنا شوند و طرح‌های صرفا کاغذی ارائه نکنند.
ورود به طرح زوج و فرد برای پولدارها آزاد می‌شود؟
اگر مسئولین شهری اصرار داشته باشند این طرح را اجرا كنند محدوده زوج و فرد باید به محدوده میلیاردرها تغییر نام یاید!
۱۳۹۴/۴/۱۶
