ضمانت اجرایی طرف غربی در عمل به تعهدات بسیار ضعیف است

ابراهیم کارخانه ای رئیس کمیته ای هسته ای مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار نما، در مورد صدور قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که به نوعی ایجاد محدودیت برای تصمیم گیری دو مجلس محسوب می شود، اظهار داشت: به هرجهت صحیح این بود که اول مجلسین، کنگره آمریکا و مجلس شورای اسلامی، نظرات خود را در رابطه با فرجام اعلام کنند و بعد از آن شورای امنیت بیاید حرف نهایی را بیان کند. ولی اینکه شورای امنیت اول قطعنامه ای صادر تصویب کند و آن را الزام آور می کند و از دولتها بخواهند آن را در مجلس آن را قبول یا رد کنند؛ جای سوال است.
وی در ادامه به نقاط ضعف جمع بندی پایانی مذاکرات اشاره داشت وگفت: برای اینکه ایران به تعهدات خود عمل کند، اهرم های فراوانی در قطعنامه لحاظ شده است. از جمله شورای امنیت، اهرم کمیسیون مشترک و آژانس هسته ای در حالی برای اینکه طرف مقابل به تعهدات خودش در رابطه با لغو تحریم ها باید عمل کند هیچ گونه نظرات قابل اتکایی برای جمهوری اسلامی ایران وجود ندارد .
کارخانه ای با بیان استدلالی تصریح کرد: آنچه مسلم است، چند عضو ثابت شورای امنیت از کشورهای طرف مقابل ما در مذاکرات هستند و از سویی عملا فضای شورای امنیت تحت نفوذ آمریکا و برخی کشورهای اروپایی است؛ لذا به این ترتیب این اهرم نمی تواند ضمانت اجرایی برای ایران محسوب شود ولی این طرف مقابل مذاکره 5+1 نقطه قوت است.
رئیس کمیسیون انرژی مجلس افزود: همچنین کمیسیون مشترک ذکر شده در متن جمع بندی پایانی مذاکرات، متشکل از ایران و طرفهای مقابل ایران هستند؛ بنابراین در هنگام رای گیری، اگر بخواهند مطلبی تصویب شود، با فرض اینکه 5 رای آن همیشه مثبت خواهد بود، به طوری که حتی در برخی موارد عنوان شده است که اجماع لازم نیست! که به این ترتیب واقعا ضمانتهای اجرایی برای اینکه طرفین مقابل جمهوری اسلامی به تعهدات خود عمل کنند، وجود ندارد واین امر بسیار بسیار ضعیف است. اما در مورد ایران بالعکس است یعنی هم اهرم شورای امنیت، اهرم آژانس انرژی هسته ای و هم اهرم کمیسیون مشترک وجود دارد که این مسئله یکی از ایرادات اساسی است که در برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) وارد است.
وی با اشاره به ضمیمه این قطعنامه خاطر نشان کرد: از طرفی سوالی مطرح است که چرا در قطعنامه شورای امنیت یک ضمیمه ای وجود دارد ، که 90 درصد آن هیچ ارتباطی با مسایل هسته ای جمهوری اسلامی ندارد و صرفا این ضمیمه با حجم بیش از خود برجام در جهت محدود کردن فعالیت های نظامی جمهوری اسلامی ایران در تدوین شده است . حتی در عبور و مرور کشتی ها به مبدا و یا مقصد ایران را کنترل خواهند کرد که هر نوع تسلیحات و تجهیزات موشکی و حتی مواد مرتبط با آنها یعنی کوچکترین مواد تسلیحاتی که به ایران حمل و یا خارج می شود و یا بین کشورها جابه جا شود باید زیر نظر قرار بگیرد؛ به نظر من این محدودیتهای بسیار شدیدی که در این بیانیه لحاظ شده جای نگرانی دارد.
وی با اشاره به سوالات فراوانی که به موارد فنی این جمع بندی پایانی وارد است، خاطر نشان کرد: یکسال و نیم مانده به پایان سال دهم جمهوری اسلامی ایران می تواند سانتریفیوژهای IR6 و IR8 را بسازد ولی روتورز نداشته باشد و این در حالی است که قلب یک سانتریفیوژ روتورز است. بهر جهت در راستای محدودیتهای تحقیق و توسعه فن آوری هسته ای و سایر موارد جمع بندی نهایی مذاکرات سوالات فراوان وجود دارد. مثلا اینکه چرا در توافق نامه آمده که جمهوری اسلامی ایران به مدت 10 سال فقط باید با یک سانتریفیوژ 5IR، آزمایشات علمی خود را انجام بدهد چه توجیهی می تواند داشته باشد؟!
رئیس کمیته انرژی هسته ای مجلس شورای اسلامی در واکنش به پاسخ دکتر صالحی مبنی بر ما برای تجاری سازی فناوری به دست آمده به مدت 10 سال نیازمند بودیم؛ عنوان کرد: ما در خیلی از موضوعات و تحقیقات حرکتهای جهشی داشته ایم. به طور مثال کل تشکیلات نطنز به صورت غیر قابل باوری راه اندازی شد که هنگامی که آقای البرادعی برای اولین بار از تاسیسات نطنز بازدید کرد، اعلام کرد که من شوکه شدم و برای من غیر قابل باور بوده که جمهوری اسلامی ایران با این سرعت بتواند این تجهیزات را راه اندازی کند و به این سانتریفیوژ دسترسی پیدا کند.
وی افزود: واقعیت این طور نیست؛ که برای تحقیق و توسعه که زمان تعیین کنیم؛ زیرا ممکن است که یک تحقیق ظرف مدت یک ماه جواب بدهد ولی تحقیق دیگری در مدت ده سال هم جواب ندهد! لذا ما نمی توانیم مساله تحقیق را به صورت کلیشه ای از نظر زمانی مرز بندی کنیم که مثلا 8 سال و نیم تنها یک نوع سانتریفیوژ داشته باشیم، زیرا ممکن است ما نتیجه مورد نظرمان را که آن سو لازم است را با مکانیزمی ظرف مدت یکسال انجام دهیم لذا این این موارد واقعا جای سوال و بررسی دارد.