به گزارش نما - روزنامه فرهیختگان نوشت:
رقم پول‌های جابه‌جا شده برای ساخت مال‌های بزرگ در تهران به قدری است که هوش از سر هر آدمی می‌برد. همین حجم عظیم سرمایه است که درهای همه ادارات را روی مالسازان باز می‌کند و سخت‌ترین مجوز‌ها به راحتی کسب می‌شوند.
محله‌های مختلف تهران هر روز صاحب یکی از مجتمع‌های تجاری بزرگ می‌شوند، اما برخی از این مال‌ها در جایی قد می‌کشند که ریشه‌های شهر آنجا قرار دارد. تخریب خانه‌های تاریخی و واجد ارزش نگهداری و باغ‌های تهران یکی از معضلات مال‌سازی در تهران است؛ تخریبی که اولین تاثیرش را بر بی‌هویت کردن شهر می‌گذارد. مالسازان به راحتی مجوز تخریب باغ‌ها و خانه‌های ثبت ملی را کسب می‌کنند و به چشم برهم‌زدنی مجتمع عظیمی میهمان جدید شهر می‌شود. مسئولان میراث فرهنگی و محیط‌زیست نیز گاهی جای برخورد، از ساخت این مال‌ها استقبال و گاهی حمایت می‌کنند. در کنار گسترش تجاری‌سازی و معضلات مال‌هایی که به راحتی در کم‌عرض‌ترین کوچه‌ها ساخته می‌شوند، نگاه کردیم به مال‌هایی که ساخت آنها با تخریب و تهدید بافت تاریخی و باغ‌های شهر همراه بوده است.
تهران پرچم ندارد
ساختمان خاطره‌انگیز محله فخرآباد با پرچم‌های همیشه برافراشته‌اش، نقش مهمی در حافظه جمعی مردم تهران داشت. برای خرید هر نوع پرچم استاندارد باید به ساختمان ایران اسکرین سه‌راه فخرآباد سر می‌زدید. اما ناگهان پرچم‌ها را پایین کشیدند و گونی‌های آبی‌رنگ را بالا بردند. ساختمان خاطره‌انگیز پرچم در چشم به‌هم‌زدنی تخریب شد تا جای آن مجتمع تجاری بزرگی ساخته شود که حریم مسجد فخرآباد را هم مخدوش می‌کند. میراث فرهنگی اعلام کرد که ثبت این ساختمان به نتیجه نرسیده بوده و شهرداری هم به راحتی مجوز تخریب آن را صادر کرده است. این مجتمع تجاری همچنان بعد از نزدیک هشت سال به بهره‌برداری نرسیده است.
حال زار لاله‌زار
از لاله‌زار تهران بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند. خیابان لاله‌زار که معماری جداره‌اش واجد ارزش حفظ است و تعداد زیادی از خانه‌های ثبت ملی در آن قرار دارد، مدتی است به بورس لوازم الکتریکی تبدیل شده و تنش هر روز با ساخت‌وساز جدید زخم می‌خورد. اما مجتمع تجاری‌ای در کوچه اتحادیه و درست در کنار این خانه‌باغ ثبت ملی در حال ساخت است که از میدان فردوسی هم قابل رویت است. این مجتمع تجاری ضمن مخدوش کردن حریم خانه‌باغ زیبای اتحادیه، منجر به تخریب پاساژ کریستال‌پالاس شد که نمونه‌ای از پاساژی در فرانسه با سقف شیشه‌ای بود.
باغ گیاهی، تجاری شد
مسجد و باغ گیاهی قدمت فراوانی در میدان تجریش داشتند تا این مالسازان به فکر تخریب این باغ افتادند. در روشنی روز درختان بی‌شمار این زمین را سر بریدند و جای آن تیرآهن کاشتند تا ارگی برای تجریش بسازند. در جواب فشار افکار عمومی برای تخریب این باغ عنوان شد قرار است پارکینگ طبقاتی‌ای ساخته شود تا از بار ترافیک میدان تجریش بکاهد. پارکینگی که حالا تبدیل به مجتمع تجاری شده است و بار ترافیکی مضاعفی بر دوش میدان تجریش گذاشته است. مسئولان شهری نیز پس از تخریب 70 درصد باغ سر رسیدند و عملا اتفاقی که در اصلاح ساخت و ساز آن رخ نداد. پس از نزدیک شش سال باغ گیاهی تجریش ارگ تجاری شد تا یکی از معدود باغ‌های این منطقه هم از بین برود.
خانه عامری‌ها پارکینگ شد
میدان فردوسی با ساخت مجتمع شاهنامه که حالا نام بانک تحت مدیریت نهادهای شهری را به دوش دارد، طعم مجتمع تجاری‌سازی را چشید. سایه مجتمع به اصطلاح شاهنامه که روی مجسمه فردوسی افتاد، مجتمع‌سازان در ابتدای این خیابان دست به ساخت مجتمع تجاری عظیم دیگری زدند. مجتمع تجاری که بافت تاریخی جداره خیابان فردوسی را دگرگون می‌کرد، بدون تخریب آثار تاریخی ساخته شد. اما مالسازان این‌بار هم از تخریب خانه‌های تاریخی دست نکشیدند و خانه عامری‌های تهران که ثبت اضطراری شده بود برای ساخت پارکینگ این مجتمع تخریب شد. تعلل مدیران میراث فرهنگی تنها منجر به شکایت از عاملان این تخریب شد. شکایتی که هنوز نتیجه آن مشخص نیست اما به تازگی درهای مجتمع پرحاشیه تجارت جهانی فردوسی برای افتتاح باز شده است.
ثابت‌پاسال مال می‌شود
11 هزار و 543 مترمربع زمین در کنار خیابان آفریقا (جردن) تهران چقدر خواهد ارزید؟ سوالی که باید از صاحبان خانه تاریخی ثابت پاسال پرسید. بزرگ‌ترین خانه تهران که معماری آن الگوگرفته از پتی تریانو در ورسای است، در دوره پهلوی دوم ساخته شده است. خانه بزرگی که معماران مدت‌ها برای ساخت آن تلاش می‌کردند برای صاحبش چنان دوام نداشت و پس از انقلاب اسلامی مصادره شد. حالا با واگذاری آن قرار است این 11 هزار مترمربع تبدیل به یک مجتمع چندمنظوره شود. درخت‌های باغ بزرگ آن خشک شده و عمارت وضعیت مناسبی ندارد. صدای لودرها خواب این خانه را آشفته کرده است و در سکوت و تایید ضمنی مسئولان میراث فرهنگی، پاساژسازان برای خانه ثابت پاسال خواب مجتمع تجاری می‌بینند.
چارسو روی تاریخ
تب مجتمع تجاری‌سازی در خیابان جمهوری را آقای علاءالدین به راه انداخت. مجتمع‌سازی که حالا با تخریب عمارت تاریخی و واجد ارزش سام، مجتمع مسکونی با هشت طبقه زیرزمین می‌سازد. اما رقیب آقای علاءالدین در این منطقه نیز راه و روش آقای علاءالدین را دنبال کرده است. مجتمع تجاری چارسو در جایی ساخته شده است که پیش از این یک خانه تاریخی ثبت ملی در این مکان قرار داشت. خانه‌ای که با مجوز میراث فرهنگی تخریب شده و اکنون اطلاعات چندانی از آن موجود نیست. تب مجتمع‌سازی در جمهوری حالا به نزدیکی‌های کافه نادری رسیده و شایعات خبر از ساخت مجتمع تجاری دیگری در نزدیکی کافه نادری می‌دهند.
باغ پسیان، هتل پسیان
تهران هتل پرستاره کم دارد و ساخت هتل در زمانی که امید به رونق گردشگری می‌رود، اقدام مهمی است. اما ساخت هتل در باغ شناخته‌شده پسیان در کنار خیابان ولیعصر منجر به قطع درختان 70 ساله این باغ شد. باغ پردرخت پسیان قرار است جای خود را به هتل بلندی بدهد. اعتراض مدیران محیط‌زیست تهران در حالی است که مدیران گردشگری این شهر این اقدام را تایید می‌کنند. اگر نام مالکان برخی از این مجتمع‌ها را کنار هم بگذارید شاید علت سکوت مسئولان میراث فرهنگی تهران را برابر پاساژسازان متوجه شوید.
سرای دلگشا
بازار تهران شاید قلبت تنپده تاریخ باشد اما به مرور دکان ها و سرا های آن در حال تبدیل به مجتمع های بزرگ و کوچک است.سرای دلگشا که حالا ساخت و سازش حریم کاخ گلستان را به خطر انداخته یکی از مجتمع سازی های پرحاشیه در بافت تاریخی بازار است که با خروج این بنا فهرست آثار ملی و تخریب آن حاشیه‌های زیادی را به همراه داشته است.ساخت و سازی که مالک آن مدعی است مسئولان وقت میراث فرهنگی مجوز آن را امضا کرده‌اند و حالا هیچ‌کس جلودار آن نیست.
«مال»هایی كه روی میراث تهران ساخته شدند
۱۳۹۴/۶/۱
