دوگانه آمریكا روسیه در قرقیزستان؛ مغلوب نفوذ گفتمان ایران

اختصاصی-به گزارش نما ،آلماس‌بیک آتامبایف، رئیس‌جمهور قرقیزستان، در سفری که طی روزهای اخیر به تهران داشت با مقامات رسمی جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد. وی در دیدار خود با مقام معظم رهبری به نکات جالب توجهی اشاره کرد که به نظر بی سابقه بود. آتامبایف در دیدار با امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) با اشاره به تعطیل‌کردن پایگاه نظامی آمریکا در منطقه «مناس» و لغو قرارداد همکاری با آن کشور گفت: «هیچ کشوری در دنیا حق ندارد خود را بالاتر از دیگران بداند و علیه دیگر کشورها تحریم‌های ظالمانه وضع کند».

آمریکا در جریان اشغال نظامی افغانستان، دو پایگاه هوایی دوران شوروی را در ازبکستان و قرقیزستان اجاره کرد تا از آنها برای «پشتیبانی» عملیات در افغانستان و همچنین برای جاسوسی استفاده کند. این کشور در نوامبر ۲۰۰۵ پایگاه هوایی ازبکستان را تخلیه کرد؛ اما پایگاه هوایی خود در مناس، فرودگاه بین‌المللی پایتخت قرقیزستان را با شرط پرداخت سه برابر اجاره سابق حفظ کرد.

اما نخست وزیر قرقیزستان 31 تیرماه سال جاری در واکنش به دخالت واشنگتن در امور داخلی کشورش و اهدای جایزه حقوق بشر به یک مخالف زندانی در بیشکک، پیمان همکاری با آمریکا را لغو کرد. بیشکک یک هفته قبل تر تهدید کرده بود اگر وزارت امور خارجه آمریکا به «عظیم جان عسکرف» کنشگر قرقیزی جایزه حقوق بشر بدهد، بیشکک پیمان سال 1993 با آمریکا را لغو خواهد کرد.

اسپراتلین، سفیر سابق آمریکا در قرقیزستان، پس از اتمام دوره سفارت خود درخصوص نوع مواجهه و تعامل قرقیزستان با دوگانه آمریکا و روسیه می گوید: «قرقیزستان با قرار گرفتن در احاطه دیکتاتوری‌های مطلق و تا حد زیادی وابستگی سیاسی و اقتصادی به روسیه، در «بازی بزرگ» مسکو در منطقه به نوعی نقش پیاده را بر عهده دارد.» وی ادامه می دهد: «الماس بیک آتامبایف رئیس جمهوری قرقیزستان، ضمن مواجهه با انبوهی از چالش‌های داخلی و خارجی، با پوتین مشارکتی قوی ایجاد کرده و روسیه را یکی از معدود گزینه‌هایی در جهت دریافت کمک‌های مورد نیاز می‌داند. این مشارکت روی تلاش‌های ما تاثیر گذاشته و منجر به قطع حضور نظامی آمریکا در مرکز حمل و نقل ترانزیت شد؛ در حالی که روسیه پایگاه هوایی خود در منطقه «کانت» را حفظ کرده است. در رابطه به یک سری از مسائل دیگر، مدیریت جدید قرقیزستان از همکاری با آمریکا استقبال خواهد کرد؛ ولی باز هم روابط با روسیه را ترجیح می‌دهد که اغلب بر زیان ما تمام می‌شود.»

طبق گفته های سفیر سابق آمریکا در قرقیزستان، ایالات متحده با وجود هزینه های هنگفتی که با عناوینی همچون دموکراتیک کردن این کشور صورت می داد؛ همیشه نگران حضور روسیه در قرقیزستان بوده و این نگرانی را با تهدید نیز ابراز می کرد؛ اما پس از لغو همکاری قرقیزستان با آمریکا و تعطیلی پایگاه نظامی این کشور، آمریکا علاوه بر نگرانی های گذشته از حضور روسیه در این منطقه باید نگران نفوذ جمهوری اسلامی ایران نیز باشد که شاهد مثال این مدعا گفته های رئیس‌جمهور قرقیزستان در سفر به تهران است. وی در ادامه دیدار با رهبر معظم انقلاب افزود: «کشور آمریکا با سابقه حدود 200 ساله می‌خواهد اراده خود را به کشوری مانند ایران با سابقه تمدن و تاریخ پنج‌هزار ساله تحمیل کند که این امکان ندارد». رئیس‌جمهور قرقیزستان با تجلیل از ایستادگی دولت و ملت ایران در مقابل آمریکا گفت: «ایران در مقابل تحریم‌ها نه‌تنها متزلزل نشد، بلکه محکم‌تر شد و ما جمهوری اسلامی را برای خود یک الگو می‌دانیم».

شنیدن چنین سخنانی از زبان رئیس‌جمهور کشوری کوچک با سابقه کمونیستی که سال ها پس از فروپاشی شوروی تقریبا از حضور آمریکا خالی نبود تعجب ‌برانگیز و در عین حال عبرت انگیز باشد؛ به عبارتی مقصود صحبت های آتامبایف این است که مردم و دولتمردان این کشور با وجود اینکه سال ها ارتباط گسترده و نزدیکی با ایالات متحده داشتند و حتی از کمک های مالی آن نیز بهره مند بودند؛ اما خوی استکباری آمریکا را تاب نیاورده و قدرت ملی را در برابر استکبار بسیج کرده و پایگاه نظامی آمریکا را تعطیل و همکاری با آن کشور را متوقف کردند.

به نظر می رسد توجه و بازخوانی تجربه قرقیزستان در ارتباط با آمریکا که بسیار بهای سنگینی برای این کشور به دنبال داشت برای آن دسته از افراد داخل کشورمان که همچنان معتقدند برقراری رابطه با کدخدا؛ یعنی رسیدن به اوج توسعه یافتگی و پیشرفت، ضروری و لازم است!