بازرسی آمانو از پارچین؛ تشریفاتی یا قبح شكنی عبور از خطوط قرمز؟

اختصاصی-خبر بازدید آمانو، از تاسیسات پارچین ابتدا در بیانیه آژانس منتشر شد و از جانب طرف ایرانی نیز واکنشی مبنی بر رد آن صورت نگرفت. به رغم اینکه مقامات رسمی جمهوری اسلامی مدعی هستند که این بازدید تشریفاتی و مدت زمان آن بسیار کوتاه بوده است؛ اما برخی منابع آگاه از این بازدید، با عنوان تایید چشمی برخی پدیده های خاص یاد می کنند.
به نظر می رسد بازدید آمانو از تاسیسات نظامی پارچین در چارچوب اجرای نقشه راه ایران و آژانس بوده که تیرماه 94 در وین به امضای طرفین رسیده بود؛ این در حالی است که پیش از این تیم مذاکره کننده در واکنش به انتقادات کارشناسان مبنی بر اینکه اجرای برجام و نقشه راه ایران و آژانس امکان بازدید از تاسیسات نظامی کشور را فراهم می کند، بازدید از این دست مراکز را شدیدا تکذیب می کردند.
از طرفی دیگر، بر اساس قانون صیانت از دستاوردهای هسته ای مصوب ۲ تیر ۱۳۹۴ مجلس شورای اسلامی، هرگونه بازرسی غیرمتعارف از تاسیسات هسته ای و بازدید از مراکز نظامی ممنوع است.
در بند ۲ این قانون آمده است:
«آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چارچوب توافقنامه پادمان، مجاز به انجام نظارت‌های متعارف از سایت‌های هسته‌ای است و دسترسی به اماکن نظامی، امنیتی و حساس غیرهسته‌ای، اسناد و دانشمندان ممنوع است و باید مصوبات شورای ‌عالی امنیت ملی رعایت شود.»
اما گفته های آمانو پس از بازگشت از ایران حاوی نکاتی قابل تامل است. مدیر کل آژانس در خصوص بازدید از منطقه پارچین گفت: «معاون مدیر کل و من روز یکشنبه به این سایت رفتیم. این اولین بار بود که آژانس از این نقطه بازدید می‌کرد. ما وارد ساختمانی شدیم که  آژانس پیش از این تنها می‌توانست با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، شاهد آن باشد.»
وی اظهار داشت: در نمونه‌برداری‌های صورت گرفته کارشناسان ایرانی از پارچین بازرسان آژانس حضور داشتند.  
آمانو همچنین گفت: «همانطور که در گزارش‌هایم به شورای حکام اعلام کرده‌ام، فعالیت‌های زیادی که از اوایل سال 2012 در این نقطه انجام گرفته، توان آژانس برای راستی‌آزمایی موثر در آنجا را تضعیف کرده است.»
وی افزود: «پیش از بازدید ما، فعالیت‌های مشخص پادمانی آژانس در نقطه مشخصی در سایت پارچین صورت گرفت. این فعالیت شامل نمونه‌برداری‌های محیطی بود.»
اظهارات آمانو بیشتر از آنکه تشریفاتی بودن این بازدید را تایید کند، شبیه گزارشی رسمی از این منطقه است.
از سوی دیگر، واکنش برخی مقامات رسمی به بازدید آمانو از پارچین خواندنی است: بعیدی نژاد، مدیرکل امور سیاسی و امنیت بین‌المللی وزارت امور خارجه و عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای در صفحه اینستاگرام خود نوشت: روز گذشته روز مهمی در روند حل و فصل موضوع هسته‌ای کشورمان بود، روزی که به لطف الهی، افسانه‌پردازی بدخواهان کشورمان در خصوص تاسیسات نظامی پارچین برملا شد. اجرای توافق نسبت به انجام و ترتیبات بازدید تشریفاتی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تاسیسات پارچین که همواره از جمله درخواست‌های آژانس و یکی از حساس‌ترین موارد نقشه راه توافق‌شده بین ایران و آژانس انرژی اتمی با مشارکت مستقیم و غیرمستقیم کشورهای ۱+۵ بوده است، دیروز با نهایت آرامش به اجرا گذارده شد.
رضا نجفی، نماینده آژانس انرژی اتمی خبر نمونه برداری با حضور بازرسان آژانس را تکذیب کرد و گفت: «نمونه ها را خودمان برداشتیم و این جزو خطوط قرمز است و هیچ بازرسی حق ورود به یک سایت نظامی برای بازرسی را ندارد. بازدید آمانو و معاونش هم یک بازدید عمومی و تشریفاتی بود تجهیزاتی نداشتند حتی گوشی تلفن و بازدیدشان چند دقیقه بیشتر طول نکشید، فقط در همین حد که ببینند آنجا هیچ چیز مشکوکی نیست و ادعاها در مورد آنجا کاملا غلط است.»
دولتی ها در واکنش هایشان به این موضوع اشاره کردند که بازدید آمانو پایانی بر افسانه‌پردازی بدخواهان کشورمان در خصوص تاسیسات نظامی پارچین خواهد بود؛ اما به نظر نمی رسد بازدیدی صرفا تشریفاتی قدرت تغییر بهانه 12 ساله غربی ها را داشته باشد؛ حتی اگر این بازدید تشریفاتی و بسیار کوتاه هم بوده باشد آیا به معنای عدول از خط قرمزهای تعیین شده نیست؟ مگر نه اینکه پارچین از تاسیسات نظامی بوده و بازدید و نمونه برداری از یک سایت نظامی گذشتن از خط قرمزهاست؟ به نظر می رسد این گونه رفتارها آن هم در زمانی که هنوز برجام در مجلس شورای اسلامی به تصویب نرسیده، قبح عبور از خط قرمزهای دیگر نظام را هم می شکند و بابی را باز می کند تا آژانس در آینده میزان توقعات خارج از عرفش را افزایش دهد و و تکرار این دست اتفاقات مستقیما منافع ملی را نشانه گرفته و رفته رفته به بهانه راستی آزمایی، خطوط قرمز تعیین شده ما نیز نادیده گرفته خواهد شد.