چهل سال؛ چهل وتو

گروه بین‌الملل برهان/ محمد جعفری؛ چندی پیش طرح مشترک عربی-غربی برضد سوریه با وتوی «چین» و «روسیه» در شورای امنیت سازمان ملل متحد ناکام ماند. این اقدام «مسکو» و «پکن» با خشم شدید «واشنگتن» مواجه گردید و مقام‌های رسمی آمریکا طی اظهارنظرهای خود، وتوی قطعنامه‌ی ضد سوری را با القابی چون تنفر انگیز، شرم آور، اسفناک و از این قبیل توصیف کردند.[1]«یوگنی پریماکف» یکی از مهم‌ترین کارشناسان روسیه در امور خاورمیانه درباره‌ی چرایی این موضع مسکو می‌گوید: «یکی از دلایل وتوی قطعنامه این بود که در آن مسؤولیت بحران بر عهده‌ی یک طرف نهاده شده بود. ما در این قطعنامه شاهد بودیم که همگی اتهام‌ها به نیروهای دولتی و برضد اسد وارد شده بود و حتی در آن از حتمی بودن کنار رفتن اسد سخن به میان آمده بود که این دخالت بی اساس در امور داخلی سوریه است.»[2] وی تأکید کرد: «دلیل دوم روسیه برای وتوی قطعنامه‌ی ضد سوری این است که مسکو در مسأله‌ی لیبی از غرب فریب خورد و ما هم اکنون درباره‌ی سوریه بسیار هوشیارانه عمل کرده و بر همین اساس با دخالت خارجی مخالفت می‌کنیم.»[3]

اما آیا به راستی وتوی یک قطعنامه برضد سوریه آن طور که مقام‌های آمریکایی و غربی اظهار می‌دارند، اقدام شرم‌آور و مشمئز کننده‌ای است؟ برای پاسخ به این سؤال چندین راه وجود دارد. یکی از این راه‌ها تحلیل دقیق و درست اوضاع سوریه است. چه دست‌هایی پشت ناآرامی‌های این کشور است؟ و چه کسانی از سقوط «اسد» سود می‌برند؟ مخالفین مسلح سوری از چه راهی تأمین تسلیحاتی و مالی می‌شوند؟ نقش برخی کشورهای عرب حوزه‌ی خلیج فارس در این میانه چیست؟ پاسخ به این سؤال‌ها، می‌تواند پاسخ سؤال اصلی بحث را روشن کند. اما ممکن است همه (به هر دلیلی) با تحلیل و تفسیر ما موافق نباشند. این جاست که باید به جای تفسیر به سراغ اسناد رفت. به نظر می‌رسد اسناد و آمار تاریخی بهترین داور این میدان هستند. آنچه در ادامه می‌خوانید لیستی از قطعنامه‌ها برضد اسراییل است که طی چهار دهه‌ی اخیر توسط آمریکا وتو شده‌اند:

1972م. محکومیت اسراییل به دلیل کشتن صدها نفر از مردم سوریه و لبنان در حمله‌ی هوایی؛

1973م. تأیید حقوق فلسطینیان و درخواست از اسراییل برای خروج از سرزمین‌های اشغالی؛

1976م. محکومیت اسراییل به دلیل حمله به شهروندان لبنانی؛

1976م. محکومیت اسراییل به دلیل شهرک سازی در سرزمین‌های اشغالی؛

1976م. تقاضا از فلسطینیان برای تصمیم‌گیری درباره‌ی نوع و دولت کشور خویش به دست خود؛

1978م. انتقاد از شرایط زندگی مردم فلسطین؛

1978م. محکومیت اسراییل به خاطر سابقه‌ی خویش در نقض حقوق بشر در مناطق اشغالی؛

1979م. درخواست بازگشت تمام ساکنان تبعید شده توسط اسراییل؛

1979م. تقاضا از اسراییل برای پایان دادن به نقض حقوق بشر؛

1979م. خواستار ارایه‌ی گزارش درباره‌ی شرایط زندگی فلسطینیان در کشورهای اشغال شده‌ی عربی؛

1979م. پیشنهاد کمک به مردم فلسطین؛

1979م. بحث درباره‌ی حق حاکمیت بر منابع ملی قلمروهای اشغالی عرب؛

1979م. اشاره به زنان فلسطینی در کنفرانس سازمان ملل متحد درباره‌ی زنان؛

1980م. از اسراییل می‌خواهد مردم بی خانمان را بازگرداند؛

1980م. سیاست اسراییل را درباره‌ی شرایط زندگی مردم فلسطین محکوم می‌کند؛

1980م. نحوه‌ی عملکرد شیوه‌های حقوق بشر اسراییل در سرزمین‌های اشغالی را محکوم می‌کند: 3 قطعنامه؛

1980م. تأکید بر حق تصمیم درباره‌ی کشور خود و دولت کشور خود برای فلسطینیان؛

1981م. محکومیت رفتار اسراییل برضد فلسطینیان، سیاست‌های حقوق بشر آن و بمباران عراق: 18 قطعنامه؛

1982م. محکومیت حمله‌ی اسراییل برضد لبنان؛ 6 قطعنامه ( 1982 تا 1983)؛

محکومیت تیراندازی به سوی 11 مسلمان در حرم مطهر در بیت المقدس توسط سربازان اسراییلی؛

1982م. خواستار خروج اسراییلیان از بلندی‌های جولان اشغال شده در 1967م؛

1984م. محکومیت اسراییل به دلیل اشغال و حمله به جنوب لبنان؛

1985م. محکومیت اسراییل به دلیل اشغال و حمله به جنوب لبنان؛

1985م. محکومیت اسراییل به دلیل استفاده از نیروی بیش از حد در سرزمین‌های اشغالی؛

1986م. محکومیت اسراییل به دلیل اقداماتش برضد شهروندان لبنانی؛

1986م. تقاضا از اسراییل برای احترام گذاشتن به مکان‌های مقدس مسلمانان؛

1986م. محکومیت اسراییل به دلیل ربودن هواپیمای لیبیایی در آسمان؛

1987م. تقاضا از اسراییل برای رعایت کنوانسیون ژنو در رفتار خود برضد فلسطینیان؛

1987م. تقاضا از اسراییل برای توقف اخراج فلسطینیان؛

1987م. محکومیت اسراییل به دلیل اقداماتش برضد فلسطینیان: 2 قطعنامه؛

1987م. تقاضا از اسراییل برای خروج نیروهایش از لبنان؛

1987م. تقاضا از اسراییل برای همکاری و تبعیت در دیوان عالی عدالت بین المللی درباره‌ی فعالیت‌های نظامی و شبه نظامی برضد «نیکاراگوئه» و تقاضا برای پایان دادن به تحریم تجاری علیه این کشور: 2 قطعنامه؛

1987م. اقدام‌های لازم به منظور جلوگیری از تروریسم بین‌المللی، مطالعه‌ی علل سیاسی و اقتصادی تروریسم، تشکیل کنفرانس برای تعریف تروریسم و متمایز ساختن آن از مبارزه‌ی مردم برای آزادی ملی؛

1987م. قطعنامه‌های مربوط به بیت المقدس، بدهی‌های بین‌المللی و تجارت: 3 قطعنامه؛

1988م. محکومیت اقدام‌های اسراییل برضد فلسطینیان در سرزمین‌های اشغالی: 5 قطعنامه (1988 تا 1989)؛

1995م. تأیید این موضوع که زمین واقع در شرق بیت المقدس که در دست اسراییل می‌باشد جزو سرزمین‌های اشغالی است؛

1997م. تقاضا از اسراییل برای پایان دادن به شهرک سازی در شرق بیت المقدس و دیگر قلمروهای اشغالی: 2 قطعنامه؛

2001م. ارسال بازرسان غیر مسلح به کرانه‌ی باختری و نوار غزه؛

2002م. محکومیت قتل یک کارمند سازمان ملل متحد از بریتانیا توسط نیروهای اسراییلی. محکومیت نابودی انبار برنامه‌ی جهانی غذا.

2003م. محکومیت اتخاذ تصمیم توسط پارلمان اسراییل برای «حذف» رییس جمهور انتخابی فلسطین، «یاسر عرفات».

2003م. محکومیت ساخت یک دیوار توسط اسراییل در زمین فلسطین؛

2004م. محکومیت ترور رهبر حماس «شیخ احمد یاسین»؛

2004م. محکومیت حمله‌ی اسراییل و کشتار در غزه؛

2007م. تقاضا برای حق انتخاب دولت توسط خود فلسطینیان برای کشور خود. دیگر قطعنامه‌ها با توجه به فلسطینیان و حقوق آن‌ها؛

2008م. تأیید حاکمیت فلسطینیان بر سرزمین‌های اشغالی و منابع موجود در آن‌ها؛

2008م. تأیید حقوق فلسطینیان برای تصمیم درباره‌ی کشور و دولت خود؛

2008م. تقاضا از اسراییل برای پرداخت هزینه‌ی پاک‌سازی لکه‌ی نفت از ساحل لبنان که ناشی از بمب باران آن‌ها بود؛

2009م. فراخوان پایان دادن به حمله‌ی 22 روزه‌، برضد نوار غزه؛

2011م. فراخوان برای توقف شهرک سازی غیر قانونی در کرانه‌ی باختری توسط اسراییل؛

2011م. فراخوان برای پایان دادن به ممانعت اسراییل از حرکت و دسترسی کارکنان، وسایل نقلیه و منابع مورد نیاز آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد به پناهندگان فلسطینی؛

2011م. درخواست توقف فوری و کامل تمام فعالیت‌های شهرک سازی اسراییلی در اراضی اشغالی فلسطین از جمله شرق بیت المقدس و در بلندی‌های جولان اشغال شده‌ی سوریه. [4]

با نگاه به این آمار می‌توان دریافت که در سپهر سیاسی کاخ سفید، استفاده از امتیازی استکباری به نام وتو اگر ده‌ها بار برای تأمین منافع رژیم اسراییل باشد، حقی مسلم و بدیهی است اما اگر در جایی سایر دارندگان این امتیاز خلاف جهت منافع آمریکا از آن استفاده کنند، سیاستی شرم آور و تنفرانگیز می‌شود!