با نزديک شدن به انتخابات پنجمين دوره مجلس خبرگان رهبري که بطور همزمان با دهمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي در هفتم اسفندماه امسال برگزار خواهد شد، آرايش سياسي احزاب و گروه‌هاي سياسي، معطوف به رقابت انتخاباتي به تدريج در حال شکل‌گيري است. هر يک از جريان‌هاي سياسي کشور مبتني بر تحليل خود از وضعيت سياسي کشور، برنامه‌ريزي مستقلي براي موفقيت در انتخابات آتي داشته‌اند. در اين ميان هر دو جريان اصلي کشور با موانعي نيز براي موفقيت مواجه‌اند.
يکي از بازيگران مهم فعاليت‌هاي سياسي در کشور اصولگرايان هستند که در انتخابات مجلس خبرگان نيز همواره نقشي کليدي داشته‌اند. و به نحوي مي‌توان آنان را پيروز ادوار انتخابات مجلس خبرگان دانست. در اين دوره از انتخابات نيز اين جريان به جد در تلاش است تا برتري خود در اين مجلس را حفظ نمايد.
*
۱. نقاط قوت و فرصت‌هاي اصولگرايان
۱- پايگاه اجتماعي قدرتمند اصولگرايان در حوزه‌هاي علميه، مهمترين قوتي است که در انتخابات مجلس خبرگان با توجه به ضرورت داشتن شرط اجتهاد براي نامزدهاي آن در اختيار اصولگرايان قرار دارد. اين فرصت امکان معرفي چهره‌هاي متعددي که از وزانت علمي و حسن سابقه برخوردارند را در اختياراصولگرايان قرار خواهد داد تا با دست باز به ميدان رقابت وارد شوند.
۲- اصولگرايان در مرحله احراز صلاحيت نامزدهاي مورد علاقه شان نيز دچار مشکل چنداني نيستند، چرا که اين افراد هم از وزانت علمي لازم برخوردارند و هم آنکه از سوابق سوئي نيز چون بخشي اط نامزدهاي جريان رقيب نيز برخوردار نيستند.
۳- آراء قابل قبول و ثابت اصولگرايان نيز همواره در پاي کار انتخابات مختلف از جمله انتخابات مجلس خبرگان بوده و اطمينان خاطري حداقلي را براي آن فراهم مي‌‌آورد که اين وضعيت همانطور که گفته شد در جريان مقابل وجود ندارد.
۴- داشتن اکثريت مجلس خبرگان حاضر نيز مي‌تواند در موفقيت ايشان در انتخابات آتي موثر باشد، و نامزدهاي اصولگرا را در موقعيت برتري قرار دهد.
۲. نقاط ضعف اصولگرايان
۱- از دست دادن فضاي عمومي کشور با توجه به شکست در انتخابات رياست جمهوري، جريان اصولگرا را فعلا در موقعيت انفعالي قرار داده است. تداوم اين وضعيت تا آستانه انتخابات، کار را بر جريان اصولگرا در آستانه انتخابات دشوار خواهد کرد.
۲- وجود اختلافات متعدد در اردوگاه اصولگرايي، که اوج آن را در انتخابات مجلس نهم و رياست جمهوري يازدهم مشاهده نموديم، به عنوان يکي از موانع موفقيت اصولگرايان که بطور کامل تاکنون رفع نشده است. همانطور که شايد به خاطر مانده باشد، در انتخابات دور گذشته انتخابات مجلس خبرگان نيز شاهد ارائه دو ليست در اردوگاه اصولگرايي، يکي با محوريت آيت الله مصباح يزدي و شاگردان ايشان و ديگري با محوريت آقاي هاشمي رفسنجاني و چهره‌هايي از جامعه روحانيت تهران و جامعه مدرسين حوزه علميه قم بوديم. حال بعد از گذشت چند سال هرچند از اين اختلافات کاسته شده است، اما همچنان امکان ارائه ليست‌هاي متفاوت وجود دارد.
۳- چگونگي مواجهه با آقاي هاشمي رفسنجاني در انتخابات مجلس خبرگان آتي نيز معضل ديگري است که به محل مناقشه اصولگرايان تبديل خواهد شد. هر چند هاشمي در سال‌هاي اخير فاصله بسياري از اردوگاه اصولگرايان گرفته و ديگر بايد او را خارج از جريان اصولگرايي تعريف نمود، اما در انتخابات مجلس خبرگان هنوز بخشي از اصولگرايان بر قرار دادن نام وي در ليست اصولگرايي منسوب به جامعه روحانيت و جامعه مدرسين اصرار خواهند ورزيد و اين زمينه واگرايي و ارائه ليست‌هاي دوم و سوم در اين اردوگاه را تشديد خواهد بخشيد.
حتي حضور حجت الاسلام حسن روحاني در انتخابات با توجه به آنکه نام وي در ادوار گذشته همواره به عنوان يکي از نامزدهاي جامعه روحانيت و جامعه مدرسين مطرح بوده است، جنجال آفرين خواهد شد و اختلافاتي را در اردوگاه اصولگرايان ايجاد خواهد کرد.
۳. آخرين اقدامات
۱- تشکيل کميته انتخاباتي: آخرين اخبار از اردوگاه اصولگرايان حاکي از آن است که مشکل چنداني پيش روي اردوگاه اصولگرايي براي حضور با همه توان در انتخابات مجلس خبرگان وجود ندارد و کار تدبير و تصميم‌گيري به جامعتين سپرده شده است. سيد محمد غروي از فعاليت انتخاباتي کميته‌اي در جامعه مدرسين حوزه علميه قم خبر داده و مجلس خبرگان را تنها هدف انتخاباتي اين تشکل معرفي کرده است. به نظر مي‌رسد اين کميته قرار است پيرامون مسائل مربوط به شرکت جامعه مدرسين حوزه علمه قم در انتخابات مجلس خبرگان و کانديداهاي احتمالي اين تشکل بررسي‌هاي لازم را انجام داده و نظرش را به شوراي عالي جامعه مدرسين ارائه دهد.
حجت‌الاسلام مصباحي مقدم در اين باره گفته است: کميته انتخاباتي جامعتين از ماه‌ها قبل کار خود را شروع کرده و نشست‌هايي داشتند و تاکنون نتايج و تفاهم‌هاي خوب و خاصي حاصل شده است که نياز به تکميل دارد. بحث مصاديق هم مطرح شده و تا حدود زيادي نامزدهاي مجلس خبرگان از سوي جامعتين مشخص شدند ولي هنوز اين فهرست نهايي نشده است.
۲- ورود به بحث مصداق‌ها و تعيين نامزدها: همچنين سخنگوي روحاني جامعه روحانيت مبارز در پاسخ به اين سوال «شناسايي مصاديق را براي انتخابات خبرگان آغاز کرده‌ايد؟» مي‌گويد: «بله شروع کرده‌ايم و طبعاً هريک از دو جامعه روحانيت و جامعه مدرسين پيشنهادات خود را جداگانه تهيه مي‌کنند و در کميته مشترک براى توافق گفت‌وگو مي‌کنند تا انشاالله به ليست مشترک دست يابند. جامعتين کميته مشترک دارد که تعدادي را ما از جامعه روحانيت انتخاب کرده‌ايم و تعدادي را نيز جامعه مدرسين انتخاب کرده که اينها با يکديگر نشست مشترک خواهند داشت.»
۳- سپردن کار به جامعتين: همچنين مصباحي مقدم مي‌افزايد: «حضرت آيت‌الله موحدى کرمانى نقل کردند که حضرت آيت‌الله مصباح يزدي فرموده‌اند که محوريت انتخابات را جامعتين بايد برعهده داشته باشد.»
اگر اين حرف صحت کامل داشته باشد مي‌توان اميدوار بود که اصولگرايان در روند وحدت قرار گيرند و ليست واحدي براي مجلس خبرگان ارائه گردد.
۴. راهبردها و سناريوها
۱- وحدت با محوريت جامعتين: مهمترين نکته قابل ذکر در ذيل راهبردهاي اردوگاه اصولگرايان براي انتخابات مجلس خبرگان، تلاش براي وحدت حداکثري با محور قرار دادن جامعتين است. در اين دوره از انتخابات در ميان اصولگرايان قرار شده تا سازوکار انتخابات مجلس خبرگان را جامعتين (جامعه روحانيت مبارز و جامعه مدسين حوزه علميه قم) تعيين کرده و روي افراد مطرح براي نامزدي در انتخابات به جمع بندي رسيده و فهرست نامزدهاي مورد حمايت خود را اعلام کنند. اين تجميع قوا خواهد توانست تا اصولگرايان را در موقعيت برتر قرار دهد.
۲- حفظ وزانت مجلس خبرگان: بنظر مي‌رسد برخلاف راهبرد اصلاح طلبان براي جوانگرايي، اصولگرايان اصل را بر حفظ وزانت مجلس خبرگان گذاشته و تلاش دارند تا اصل را بر حفظ بزرگان مجلس خبرگان بگذارند و در صورت ضرورت تنها به تغيير بينديشند.
در همين راست مي‌تواند به اين بخش از اظهارات حجت‌الاسلام مصباحي مقدم استناد نمود که روال و منطق گزينش افراد را چنين معرفي مي‌کند: «بنا بر اين است که اعضاي محترم خبرگان که از دوره گذشته فعال بوده‌اند اگر از نظر سلامت جسمي آمادگي لازم را داشته باشند مجددا براي خبرگان مورد پيشنهاد قرار بگيرند البته شايد در مواردي خود اعضاي فعلي خبرگان مايل به ادامه حضور نباشند آن هم به دليل وضعيت سن و جسم و بيماري، لذا اگر براي حضور ابراز تمايل نکردند طبعا بايد جايگزين‌هايي را براي آنها داشته باشيم.» [۱]
۵. دغدغه‌ها
۱- نفوذ ليبرال‌ها: نگراني از ورود چهره هاي سياسي با گرايشهايي غيرانقلابي و ليبرال مسلک از دغدغه‌هاي اصولگرايان است. محمدتقي رهبر نماينده پيشين مجلس معتقد است که جرياني ليبرالي خيز بلندي را براي حاکم شدن بر مجلس خبرگان برداشته است. امام جمعه شهر اصفهان با اعلام خبر فعاليت هاي پشت پرده برخي اصلاح طلبان براي تصاحب کرسي هاي مجلس خبرگان، عنوان کرد: رقابت سياسي بين اصولگرايان و اصلاح‌طلبان را نمي‌توان انکار کرد. اما آنچه که اصولگرايان بايد به آن توجه ويژه داشته باشند، مسئله انتخابات خبرگان رهبري است که عده‌اي براي آن خيز برداشته‌اند تا جريان ليبرالي را در مجلس خبرگان حاکم کنند«جامعه اصولگرا در حال حاضر داراي وحدت نيست و نظرات آنها به صورت چندپاره مطرح مي شود. انتظارها نيز اين است که اصولگرايان با ايجاد وحدت و همدلي خود را براي انتخابات مجلس شوراي اسلامي آماده کرده و مراقب ماجراها و فعاليت ها در زمينه انتخابات خبرگان باشند. »
محمدرضا باهنر نيز در جمع گروهي از اصولگرايان کرمان هم درباره انتخابات مجلس خبرگان اظهار داشت است: «در بحث انتخابات آتي مجلس خبرگان ظاهرا برخي خواب‌هاي آشفته‌اي در اين رابطه ديده و بي‌ميل نيستند در اين مجلس ۱۰ – ۱۵ راي ناساز داشته باشند که ان‌شاء‌الله تعبير نخواهد شد.»
۲- تضعيف رهبري: اصولگرايان نگران آنند که مجلس خبرگان در اختيار افراد و جريان‌هايي قرار گيرد که از آن به ابزاري براي تضعيف رهبري بهره برداري کنند. به عنوان نمونه سيد محمود نبويان در همايش «بيدار باش» که در مشهد برگزار شده گفته «اصلاح‌طلبان نسبت به انتخابات خبرگان رهبري برنامه‌ريزي مي کنند تا مجلس را بدست بگيرند و به حساب خودشان رهبري را استيضاح کنند.»
آيت الله جنتي نيز تصريح کرده است: «اينها پول دارند و برخي از آنان هم در مراکز قدرت هستند، اما اين قدرت را مردم به آنان دادند و پولشان هم مال مردم است. اين افراد "نقشه‌هاي خطرناکي" مي‌کشند و الان مي‌خواهند مجلس خبرگان رهبري را تصرف کنند زيرا تنها نهادي است که مي‌تواند درباره رهبري تصميم بگيرد. اين مجموعه مي‌تواند قدرت رهبري را هم محدود کند و امروز اينان قصدشان از در اختيار گرفتن اين مجلس همين است.»
۳- دوقطبي شدن فضاي رقابت انتخاباتي و تضعيف جايگاه مجلس خبرگان: اصولگرايان ساحت مجلس خبرگان را بالاتر از آن مي‌دانند که به مناقشات و رقابت‌هاي جناحي و سياسي آلوده گردد. لذا نگرانند که اصلاح‌طلبان از اين حربه در انتخابات بهره جسته و فضا را به سمت دوقطبي شدن ببرند که بطور حتم مي‌تواند به تضعيف جايگاه مجلس خبرگان بينجامد. به عنوان نمونه آقاي ترقي مي‌گويد: «متاسفانه در حالي که اصولا ما نبايد با مجلس خبرگان برخورد سياسي کنيم اما شاهد اين برخورد از سوي جريان هاي مختلف سياسي با مجلس خبرگان هستيم»
ترقي گفت: «اگرچه نفس مجلس خبرگان و جايگاهش يک موضوع سياسي است اما برخوردهاي جناحي و گروهي، به جايگاه اين مجلس آسيب مي‌زند لذا گروهها و احزاب نبايد به اين موضوع ورود کنند»
اصولگرایان و انتخابات مجلس خبرگان پنجم
حسین معینی
۱۳۹۴/۱۱/۱
