به گزارش نما به نقل از سایت گرداب، اندیشمندان علوم اجتماعی و علوم ارتباطی، با نگاهی تاریخی همواره سعی کرده‌اند تاریخ تحول بشر را در دسته‌بندی‌های مشخصی جای دهند. هر کدام از این اندیشمندان تاریخ زندگی اجتماعی را با توجه به یکی از متغیرهای مهم تقسیم‌بندی نموده‌اند. اهمیت این تقسیم‌بندی‌ها به آن سبب است که به افراد و حتی سیاستگذاران این امکان را می‌دهد تا آینده بشر را پیش‌بینی و براساس آن برنامه‌ریزی کنند.
در یکی از معروف‌ترین این تقسیم‌بندی‌ها، سه دوره را برای تاریخ بشر معرفی شده است. در دوره اول، افراد در حیطه شخصی خود شامل خانه، مدرسه، مزرعه و ... اطلاعات محدود و مشخصی را به‌صورت هماهنگ از محیط خود دریافت می‌کردند. راه امرار معاش در این دوره کار بر روی زمین است. موج دوم با آغاز عصر صنعتی در اروپا آغاز می‌شود. در این دوره، کارخانه‌ها جای زمین‌های کشاورزی را می‌گیرند. با رشد رسانه‌های جمعی در این دوره حجم اطلاعات بیشتری منتشر شد و تنوع در آن نیز گسترش یافت. در دوره سوم که آثار آن را مشاهده می‌کنیم، با گسترش کارایی رسانه‌های الکترونیکی و کامپیوتری با حذف نیروی انسانی مواجه شدیم به‌نحوی که فعالیت‌ها از طریق خود دستگاه کامپیوتر صورت می‌پذیرد. ماده خام رایانه‌ها، داده‌ها و اطلاعات است. اطلاعات از طریق ورودی‌ها به این دستگاه‌ها وارد می‌شوند و پس از پردازش به‌صورت خروجی مورد نظر تحویل داده می‌شود؛ بنابراین امروزه اطلاعات بیشتر در معرض استفاده قرار دارند.
اطلاعات چیست؟
این واژه را از وجوه مختلف تعریف کرده‌اند. برخی نگاه فنی به این موضوع داشته‌اند و اطلاعات را معادل داده و ماده خامی که به رایانه وارد می‌کنند، تعریف کرده‌اند؛ اما به‌لحاظ ارتباطی اطلاع را چنین تعریف کرده‌اند: اطلاع نوعی ارتباط است که در آن مطالبی درباره یک واقعیت، یک رویداد و یک پیشرفت جدید و بدیع گفته می‌شود؛ بنابراین هر پیام به‌منظور انتقال یک آگاهی تازه عرضه می‌شود و همین آگاهی تازه است که تحت عنوان «اطلاع» واحد ارزیابی قرار می‌گیرد.
بنا بر این می‌توان گفت اطلاعات مفهوم عامی دارد و هم شامل وقوع اتفاقات جدید و هم شامل مشخصات ریز افراد از این حیث که برای سازمان‌ها نو و جدید است، می‌شود.
چرا اطلاعات مهم است؟
اطلاعات هر فرد را می‌توان مشخصه و ممیزه هر فرد دانست که ویژگی‌های او را نسبت به سایرین نشان می‌دهد. بارها برای شما اتفاق افتاده است که برای ثبت‌نام در یک موسسه یا مثلاً کنکور اطلاعات شخصی خودتان را در اختیار سازمان‌های مربوطه قرار می‌دهید. این اطلاعات شامل همه ابعاد زندگی شما از نام و نام خانوادگی و تاریخ تولد تا عکس شما و یا محل صدور شناسنامه‌تان می‌شود. این اطلاعات جایگاه شما را در طبقه‌بندی‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد.
اگر مجموع این اطلاعات را کنار هم قرار دهیم، با مجموعه‌ای از افراد و مشخصاتشان مواجهیم و این معنایی جز یک جامعه آماری مطلوب ندارد. برای اینکه این مطلب ملموس شود می‌توان مثال سرشماری‌ها را که هر پنج سال یکبار اتفاق می‌افتد در نظر آورید. این سرشماری‌ها به دنبال اطلاعات اجتماعی و اقتصادی جامعه هستند و متغیرهایی را دنبال می‌کنند که معرف این اطلاعات باشد.
شبکه‌های اجتماعی نمونه کوچک‌شده این سرشماری‌هاست. تنها تفاوتش این است که حجم کمتری دارد و اطلاعات کمتری را از شما طلب می‌کنند؛ اما این اطلاعات را برای چه می‌خواهند؟ همانطور که اطلاعات برگرفته از سرشماری ترکیب جمعیتی و وضعیت جامعه و به دنبال آن سیاست‌گذاری‌های مسئولان را موجب می‌شود، اطلاعاتی که در اختیار شبکه‌های اجتماعی گذاشته می‌شود نیز وضعیت مردم را به صاحبان آن شبکه‌ها نشان می‌دهد به‌نحوی‌که آنها تفاسیر خود را هرساله از اطلاعات شما گزارش می‌دهند.
همه نیت خیر ندارند!
شبکه‌های اجتماعی اساسنامه‌هایی دارند که در ابتدای نصب این برنامه‌ها در معرض دید ما واقع می‌شود. البته ما بدون توجه و آگاهی از محتوای این اساسنامه این برنامه‌ها را نصب می کنیم؛ با این تصور که اطلاعاتی که از ما می‌خواهند اطلاعاتی سطحی هستند. اگر خوش‌بین باشیم، این شرکت‌ها در برابر اطلاعات ما مسئولیت خود را حفظ می‌کنند؛ اما شبکه‌های اجتماعی فضایی است که امکان سرقت اطلاعات در آن وجود دارد. حتی اگر فروش اطلاعات کاربران توسط مالکان را در نظر نگیریم بسیار اتفاق افتاده است که افرادی با هک‌کردن صفحه دیگران اطلاعات آنها را سرقت کرده‌اند و از این طریق به شیادی پرداخته و با حیثیت افراد بازی کرده‌اند. برای آنکه چنین اتفاقی نیفتد، چه باید کرد؟ چگونه باید اطلاعات خود را حفظ کنیم؟
کاری که ما باید بکنیم: فضای مجازی اتاق شخصی ما نیست
فضای مجازی در کنار مزایایی دارد برخی معادلات شرعی، عرفی و قانونی را نیز بهم زده است که حریم خصوصی یکی از این موارد است. وقتی که ما فردی را(چه آشنا و چه غیر آشنا) به‌عنوان دوست در فضای مجازی به لیست دوستان خود اضافه کردیم، معنایش آن است که به او اجازه داده‌ایم در حریم شخصی ما وارد شود. معنای حریم شخصی را ما در فضای مجازی تعیین می‌کنیم.
برخی عادت دارند تا کوچک‌ترین اتفاقات زندگی‌شان را در فضای مجازی منتشر کنند. از این گذشته برخی حتی از خصوصی‌ترین احساسات و صحنه‌های زندگی خود پیامی برای لایک‌گرفتن می‌سازند. در دین ما برخی موارد با محدودیت مواجه است. این مطلب به ویژه برای زنان اهمیت بیشتری دارد. انتشار خصوصی‌ترین چیزها از خودمان در معرض دید افرادی که نمی‌شناسیم، در واقع اجازه دادن به آنها برای دیدن این مطالب است؛ اما آیا همه نیت خیر دارند؟ پس باید توجه داشت فضای مجازی برای استفاده ما در روابط اجتماعی ماست ولی روابط خصوصی حریم شخصی ماست که خود باید از آن پاسداری کنیم. لذا فضای مجازی اتاق شخصی ما نیست که هر طور بخواهیم در آن رفتار کنیم.
کاری که آنها باید بکنند: حواسشان به همه چیز باشد!
بخشی از امنیت اطلاعات در فضای مجازی مسائل مربوط به زیرساخت و فناوری اطلاعات است. به‌علاوه نظام حقوقی صحیح در این زمینه نیز نقش بسزایی دارد. تخلفات رایانه‌ای و فضای مجازی بحث نسبتاً تازه‌ای در فضای قانون‌گذاری کشور محسوب می‌شود؛ بنابراین نظام حقوقی در این زمینه نسبتاً نوپاست و لازم است مسئولان با درک صحیح از این فضا تخلفات این فضا را مشخص و برای آن نظام قانونی معینی تدوین کنند.
اما حقوق و قانون همواره باید نقش آخر را بازی کند. قانون زمانی وارد می‌شود که تخلف از دری عبور کرده باشد. اگر در را روی تخلف ببندیم، دیگر قانون نیز زحمتی را متحمل نمی‌شود. این مسئله با آموزش و بالابردن «سواد رسانه‌ای» و ابزاری مردمی محقق می‌شود؛ بنابراین مسئولان فرهنگی و سیاسی کشور باید روندی صحیح را در آگاه‌سازی مردم نسبت به این فضا پیش گیرند تا شاهد چنین تخلفات و وقایعی نباشیم.
یاد بگیریم فضای مجازی اتاق شخصی ما نیست
اطلاعات هر فردی را می‌توان مشخصه و ممیزه وی دانست كه ویژگی‌های او را نسبت به سایرین نشان می‌دهد. این اطلاعات جایگاه شما را در طبقه‌بندی‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد و نباید با سهل انگاری آنها را در اختبار افراد سودجو قرار داد.
۱۳۹۴/۱۱/۲۱
