حواشی ناگفته از سفر اروپایی روحانی

به گزارش نما به نقل از راه دانا؛ معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری ضمن تشریح آداب دیپلماتیک دیدار دکتر روحانی با پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک های جهان ناگفته هایی از نخستین سفر رییس جمهوری به دو کشور ایتالیا و فرانسه بیان کرد.

بهمن حسین پور دشت گلی در گفت و گو با ایرنا افزود: آنچه در صدر برنامه ریزی تشریفات جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، بهره گیری از رهنمودهای ارزشمند رهبر معظم انقلاب در حوزه سیاست خارجی با رعایت سه اصل عزت، حکمت و مصلحت است.
وی ادامه داد: همواره تلاش شده و می شود تا شرایط میزبانی دولت های پذیرنده به گونه ای تمهید شود که شئونات مقامات نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به بهترین شکل ممکن تکریم و مورد احترام و توجه والا قرار گیرد.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری با تشریح واژه تشریفات گفت: تشریفات(معادل protocol در زبان انگلیسی) در فرهنگ زبان فارسی تحت عنوان 'برگزاری میهمانی آبرومندانه ' نام برده شده است. برخی از صاحب نظران نیز بر این باورند که تشریفات از ریشه 'شرف' اقتباس شده و معنای آبرومندانه، حیثیت و اعتبار را تداعی می کند.

حسین پور ادامه داد: با این توصیف، تشریفات هم در زندگی شخصی و روزمره ( برگزاری میهمانی خانوادگی ) و هم در زندگی اجتماعی ( نظام ارتباطات سازمانی ) نقش دارد و انسان برای رفع نیازمندی های فردی و اجتماعی همواره تلاش در جهت بهره گیری از بهترین شیوه های رفتاری و گفتاری را ملاک نظر و عمل قرار می دهد تا بتواند با کمترین هزینه بیشترین بهره مندی را کسب کند.

وی یادآور شد: تشریفات در حوزه سیاسی و روابط بین الملل و یا به تعبیری دیپلماسی از اهمیت بیشتری برخوردار است. با توسعه کشورها و دولت های مستقل به ویژه پس از جنگ جهانی اول و پیدایش کشورهای جدید، بهره گیری از نظام واحد و متحدالشکل در همه کشورها در خصوص مسایل تشریفات با استفاده از ظرفیت های اداری و حقوقی کشورهای مختلف به عنوان ضرورت ارتباطات سیاسی تدوین شد.

حسین پور افزود: پس از جنگ جهانی دوم تلاش ها در جهت توسعه روابط بین کشورها، جلوگیری از بروز تخاصمات و جنگ های ویرانگر، توسعه اقتصاد و غیره موجب شد تا کنوانسیون های وین در خصوص رعایت شأن و منزلت مأمورین، مقامات و میهمانان عالی رتبه تدوین و به مرحله اجرا درآید.

وی ادامه داد: مناسبات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بین کشورها، رفت و آمدهای دیپلماتیک را از سطح سفیر و وزیر امور خارجه به سطح بالاتری یعنی دیدارهای رؤسای دولت ها ارتقاء داد؛ توسعه روزافزون سازمان های بین المللی و منطقه ای نیز مزید بر افزایش رفت و آمد سران حکومت ها شده است.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری خاطرنشان کرد این سفرها در جهت تحکیم، تقویت و توسعه مناسبات بین کشورهای منطقه و جهان انجام می شود و همه دولت ها برای آن جایگاه ویژه ای قائلند، لذا به منظور بهره مندی از ظرفیت چنین دیدارهایی تعاریفی از مصادیق دعوت و پذیرایی از میهمانان برگرفته از فرهنگ میزبان و با نظر داشت تکریم میهمان و رعایت حرمت فرهنگ و آداب و رسوم دولت مدعو به مرحله اجرا درآمده است که از آن تحت عنوان تشریفات نام برده می شود.

حسین پور با اشاره به انواع دیدارهای دیپلماتیک گفت: دیدارهای رسمی روسای دولت ها در عالی ترین سطح انجام می پذیرد و به آن State Visit می گویند که در این دیدارها با دعوت رسمی و تدوین تاریخ مورد توافق طرفین، با استقبال رسمی از سوی همتا و اجرای سرود ملی میهمان و میزبان، همراه با اهتزاز پرچم رسمی دو کشور در بدو ورود، آغاز شده و با مذاکرات رسمی بصورت چیدمان رو در رو ( Face to face) و در نهایت با میهمانی رسمی یا ضیافت رسمی ادامه می یابد.

وی افزود: بازدیدها و دیدارهای غیرهمتراز نیز بنا به درخواست میهمان و یا مقامات میزبان بصورت توافق مشترک انجام می پذیرد.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری همچنین به دیدارهای رسمی که از آن تحت عنوان Official Visit نیز یاد می شود اشاره کرد و گفت: این دیدارها به لحاظ رعایت فرهنگ عمومی میزبان و همچنین تکریم فرهنگ میهمان با حذف برخی مسایل مورد توافق دو کشور انجام می پذیرد.

حسین پور اظهارداشت: یکی دیگر از دیدارها، دیدارهای خصوصی یا شخصی است که بعضا در جهت بازدید به صورت گردشگر، معالجه، زیارت و غیره صورت می پذیرد.

وی به مطالب منعکس شده در مطبوعات و فضای مجازی در جریان دیدارهای رییس جمهوری از کشورهای جمهوری ایتالیا و جمهوری فرانسه تصریح کرد: دولت ها همواره تلاش گسترده ای در جهت تنویر و هدایت افکار عمومی و حراست از فرهنگ، سنت ها و باورهای عمومی جامعه خویش می کنند و این موضوع به ویژه در خصوص آن دسته از حکومت ها که نظام آن ریاستی بوده و بر اساس رای مستقیم مردم انتخاب می شوند، مشهودتر است لذا رعایت یا عدم رعایت چارچوب های عرفی، فرهگی، سنتی و بومی توام با تکریم و رعایت شئونات فرهنگی میهمان، می تواند بازتاب مثبت یا منفی را افکار عمومی جامعه به همراه داشته باشد.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری گفت: همه کشورها بر اساس نوع فرهنگ پذیرش میهمان، نهایت تلاش خود را خواهند کرد تا خاطره ای معقول و مناسب در معرفی فرهنگ خویش ایجاد کنند، از سوی دیگر میهمانان نیز با مطالعه فرهنگی جامعه میزبان تلاش می کنند تا به فرهنگ و آداب آن احترام گذارند.

حسین پور افزود: در این خصوص دیدار سران دولت ها و روسای هیات های خارجی که بانو می باشند و به جمهوری اسلامی ایران سفر کوده اند را خاطر نشان می سازم که به لحاظ رعایت آداب وسنن و فرهنگ ایرانی اسلامی و احترام به افکار عمومی ایران، پوشش و حجاب اسلامی را بر پوشش خود ترجیح داده اند، در حالی که هیچ گاه جمهوری اسلامی ایران پوشش را به عنوان یک شرط پذیرش ابلاغ نکرده یا میهمان را مجبور به چنین عملی نکرده است.

وی ادامه داد: آنچه که در معرض مخاطبان قرار گرفته ( دیداری، تصویری ) انتخاب توأم با اختیار و علاقه میهمان به فرهنگ جمهوری اسلامی ایران ( میزبان ) بوده است. بنابراین رعایت احترام به صورت متقابل از سوی میزبان و میهمان ملاک نظر و عمل قرار می گیرد.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری با تشریح تشریفات سفر رییس جهوری به ایتالیا گفت: دیدار از ایتالیا به صورت رسمی از نوع State Visit صورت پذیرفت. استقبال در فرودگاه از سوی وزیر خارجه و بدرقه نیز با حضور وزیر دفاع انجام پذیرفت.
حسین پور افزود: در اکثر کشورها به لحاظ ضرورت حفظ سکوت پروازی (عدم برخواستن و نشستن هواپیما) به هنگام استقبال رسمی مراسم استقبال رسمی از میهمانان عالی رتبه را در یکی از مراکز اصلی حکومت(ارگ حکومتی یا همان کاخ ریاست جمهوری) برگزار می کنند و استقبال و بدرقه در فرودگاه در سطح وزیر انجام می پذیرد.

وی یادآور شد: جمهوری اسلامی ایران نیز به هنگام دیدار رسمی سران کشورها در فرودگاه، استقبال از سوی یکی وزرا کابینه ( ترجیحا وزیری که ریاست کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی دو جانبه بین جمهوری اسلامی ایران و کشور میهمان را عهده دار است) انجام می پذیرد و این در حالی است که برای اولین بار وزیر امور خارجه ایتالیا در فرودگاه از یک رییس دولت استقبال می کرد، به نوعی فراتر از عرف دیپلماتیک دولت ایتالیا بود.

وی با بیان این که سفر دکتر روحانی به ایتالیا و فرانسه، در فضای پس از برجام و 16 سال بعد از سفر عالی ترین مقام اجرایی ایرانی به پاریس صورت گرفت، گفت: صرف نظر از حاشیه سازی هایی که با اهداف سیاسی و غیر کارشناسی درمورد این سفر انجام شد، در بسیاری از اظهارنظرها آشنایی اندک با قواعد و اصول تشریفاتی و یا بی اطلاعی از حقیقت رویدادها قابل ملاحظه بود.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری گفت: استقبال رسمی در کاخ ریاست جمهوری از سوی رییس جمهوری ایتالیا همراه با ملاقات بسیار گرم و صمیمی و در انتها ضیافت ناهار رسمی ایشان انجام پذیرفت و استقبال رسمی از سوی نخست وزیر همراه با مذاکرات رسمی رو در رو، امضا اسناد همکاری مورد توافق دو کشور و در نهایت با ضیافت شام رسمی ایشان انجام پذیرفت.

حسین پور افزود: این دیدار برای نخست وزیر ایتالیا به گونه ای پر اهمیت بود که به رغم اینکه در ضیافت رسمی سخنرانی وجود ندارد، بنا بر دستور نخست وزیر ایتالیا که تحت تأثیر شخصیت رییس جمهوری و مذاکرات و مباحثات مطرح شده قرار گرفته بود، میکروفون جهت سخنرانی آورده و ایشان در سخنرانی هیجانی و پر احساس در خصوص فرهنگ و تمدن ایران اسلامی مکنونات قلبی خود را ابراز کرد.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری درباره نکات حائز اهمیت در این دیدار نیز گفت: گل آرایی با تزئینات بسیار زیبایی و با نماد پرچم جمهوری اسلامی ایران اجرا شد. به لحاظ اینکه هیات عالی رتبه رسمی همراه و همتایان ایتالیایی ایشان بیشتر از ظرفیت پذیرش سالن ملاقات کاخ نخست وزیر بو و با نظر و دستور شخص نخست وزیر ایتالیا کاخ شهرداری رم برای مذاکرات و دیدار آماده میزبانی شد.

حسین پور افزود: همچنین حسب دستور نخست وزیر به لحاظ حضور رییس جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری اسلامی تمامی مجسمه هایی که در مسیر سالن ورودی قرار گرفته و به نوعی با فرهنگ اسلامی سازگاری نداشت را پوشاندند؛ بنابراین در فضای کاملا منطبق بر شئونات میهمان و تکریم و احترام مذاکرات رسمی دو جانبه (رو در رو)، امضا اسناد و ضیافت شام رسمی برگزار شد.

وی یادآور شد: از سوی دیگر در دیدار با تجار و بازرگانان دو کشور که در حضور رییس جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، وزیر امور خارجه ایتالیا با علاقمندی و اعلام آمادگی خود، در جلسه حضور یافت و به رغم اینکه قبلا در برنامه ریزی پیش بینی نشده بود هدایت و اداره جلسه را بر عهده گرفت و این نیز بر اساس گفته مسوول تشریفات دولت ایتالیا برای اولین بار بود که انجام می پذیرفت.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری گفت: همچنین در خصوص مجسمه مرد سوار بر اسب (مارکوس آنتونیوس ) نیز لازم به ذکر است که فاصله استقرار میهمان و میزبان به گونه ای با نظر هیات جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد که خارج از عرف پروتکلی میزبان بود و به صورت زاویه قائمه و نه به صورت مستقیم چیدمان انجام پذیرفت.

حسین پور افزود: در خصوص مسایل تاریخی شائبه هایی مبنی بر اینکه میزبان قصد توهین به ایران را داشت، اظهارنظرهای معدودی از سوی برخی فعالان خبری منتشر شده است و قصد ما هم مباحثه تاریخی درباره این مجسمه نیست بلکه صرفا نگاه تشریفاتی دیدار است.

وی ادامه داد: آنچه برای همه دولت های پذیرنده میهمان مهم است رعایت نهایت ادب، احترام، تکریم و جلب رضایتمندی میهمان از نحوه پذیرایی است، لذا این موضوع که دولت ایتالیا قصد تحقیر میهمانان را داشته است، قریب به صحت نبوده و نیست.
معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری گفت: از سوی دیگر دولت ایتالیا به گروه های اپوزیسیون مجوز برگزاری هیچگونه گردهمایی و یا تظاهرات اعتراض آمیز را نداده بود تا دیدار در شرایطی مطلوب و توأم با احترام کامل برگزار شود و این در حالی است که در اروپا اپوزیسون ها آزادانه می توانند با اخذ مجوز به اعتراض بپردازند، لیکن در این سفر این مجوز صادر نشد.

حسین پور افزود: در ایتالیا مرسوم است در دیدارهای رسمی قبل از حرکت میهمان از محل اقامت و استقرار اسکورت ویژه مقام میزبان جهت همراهی کردن میهمان به محل اقامت مراجعه و ایشان را به محل استقبال و ملاقات هدایت می کنند. این موضوع در استقبال و دیدار رییس جمهور با همراهی اسکورت ویژه ایشان، در دیدار نخست وزیر با اسکورت ویژه دولتی ودر دیدار با رهبر کاتولیک های جهان با اسکورت ویژه واتیکان به مرحله اجرا درآمد.

وی یادآور شد: در خصوص ملاقات با پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک های جهان نیز به رغم اینکه پذیرش میهمانان بر اساس پروتکل 10+10 نفر است، لیکن سه نفر از همراهان که بنا بر ملاحظات می بایستی در معیت هیات باشند با نظر مستقیم پاپ به حضور پذیرفته شدند و در هنگام دست دادن و استقبال نهایت احترام به عمل آمد تا جایی که زمان دیدار که نیم ساعت مقرر شده بود، اما بنا بر اظهار تمایل و علاقمندی ایشان به مباحث رییس جمهوری حدود یک ساعت به طول انجامید.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری گفت: ضمنا بر اساس پروتکل واتیکان میهمانان با یک نظم خاص و با همراهی کاردینال ها می بایست از طریق سرویس پله ها و با حرکت خاص به طبقه محل دیدار وارد شوند، اما درخصوص رییس جمهوری ایران این رویه منتفی و میهمان را از طریق آسانسور کوچک مخصوص جناب پاپ به محل ملاقات همراهی کردند که نشانگر حسن توجه و رعایت میهمان نوازی در حد اعلای واتیکان ارزیابی شد.

حسین پور درباره تشریفات سفر رییس جمهوری به فرانسه نیز اظهارداشت: دیدار از جمهوری فرانسه به صورت Official Visit ( نوع دیگری از سفرهای رؤسای دولت ها ) انجام پذیرفت و از آنجا که در دیدارهای State Visit کشور فرانسه سرو مشروبات الکلی جزئی تفکیک ناپذیر از ضیافت شام رسمی است، جمهوری اسلامی ایران چنین میهمانی را نپذیرفت و لذا با توافق طرفین سطح دیدار به صورت Officialبه مرحله اجرا در آمد.

وی ادامه داد: اولین مراسم استقبال رسمی در فرانسه در انولید ( مکانی که مقبره ناپلئون بناپارت در آنجا قرار داشته و در زمان جنگ جهانی دوم به عنوان بیمارستانی به منظور معالجه و مداوای مجروحین جنگی مورد استفاده قرار می گرفته است ) انجام می پذیرد و در این مراسم با توجه به تعریف پروتکلی این دیدارها وزیر امور خارجه فرانسه به عنوان ارشدترین عضو کابینه ( به لحاظ مسئولیت های پیشین به عنوان رئیس مجلس، نخست وزیر فرانسه و چند دوره وزیر وزارتخانه های دیگر ) از رییس جمهور استقبال و سپس سرود ملی دو کشور نواخته شد.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری گفت: این در حالی است که درهیچ یک از دیدارها در این سطح، چنین مراسمی با حضور وزیر خارجه فرانسه انجام نپذیرفته و مرسوم است یکی از دبیران دولت که عنوان وزیر ندارند استقبال از رؤسای دولت های میهمان را در انولید انجام می دهند.

حسین پوز افزود: در جریان سفر مقدماتی به پاریس برای برنامه ریزی، شاهد حضور یک رییس دولت اروپای شرقی بودم که چنین ترتیبات پروتکلی برای ایشان به مرحله اجرا در نیامد.

وی ادامه داد: در کاخ الیزه نیز، مقام میهمان با همراهی یک وزیر کابینه به لحاظ سطح دیدار وارد و مارش نظامی ویژه استقبال نواخته می شود و سپس مقام از گارد احترام سان می بینند. بعد از انجام مراسم استقبال از مقامات، هیأت می بایست معرفی گردند که بنا بر درخواست ایران مبنی بر این که سطح همترازی نیست، مورد پذیرش قرار گرفته و به رغم انجام این عمل در دیدارهای مشابه در فرانسه، مراسم معارفه و دست دادن انجام نپذیرفت.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری گفت: در دیدار شخصیت های همتراز دیگر کشورها به صورت نوع دوم، در کاخ الیزه مرسوم است که رییس جمهور در سکوی مقابل ورود ساختمان و معمولا بدون فرش قرمز از میهمان استقبال می کند.

حسینی افزود: این درحالی است که در جریان دیدار هیات عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران، به رغم اینکه مقرر بود ایشان دو قدم از سکو فاصله بگیرند لیکن مسیر ورودی ساختمان الیزه تا محل توقف اتومبیل حامل رییس جمهوری اسلامی ایران به وسیله فرش قرمز، مفروش گردیده و رییس جمهوری فرانسه در نزدیک اتومبیل از ایشان استقبال کروده و سپس به اتفاق وارد ساختمان کاخ شدند.

وی تاکید کرد: این موضوع نشانگر نهایت احترام و تکریمی است که دولت فرانسه برای دیدار رییس جمهوری اسلامی ایران تدارک دیده بود که در نوع خود بی سابقه و یا کم سابقه بوده است.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری یادآور شد: در فرانسه سه نوع استقبال یعنی در سکوی مقابل درب ورودی کاخ، پایین پله های ورود کاخ با دو قدم حرکت به جلو و حضور در نزدیکی اتومبیل حامل مقام میهمان در این دیدارها انجام می شود که سومین نوع آن نهایت تکریم و میهمان نوازی و توجه به اهمیت دیدار برای آن دولت را نشان می دهد.

حسین پور افزود: آنچه اهمیت دولت فرانسه در پذیرایی از هیات عالی رتبه جمهوری اسلامی را بیشتر تداعی می کند این است که تمامی درخواست های هیات ایرانی بلافاصله مورد اجابت قرار گرفت، تا جایی که بهترین سالن کاخ الیزه برای مصاحبه مطبوعاتی تخصیص یافت.

وی ادامه داد: همچنین در دیدار با تجار و بازرگانان شخص نخست وزیر فرانسه، رییس جمهوری اسلامی ایران را همراهی کرد تا به نوعی شایستگی میزبانی از یک مقام عالی رتبه از جمهوری اسلامی ایران را پس از فرجام به نمایش گذاشته و با سخنرانی در جمع تجار و بازرگانان در نقش و اهمیت توسعه روابط جمهوری فرانسه و جمهوری اسلامی ایران تاکید کنند.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری گفت: از سوی دیگر با توجه به این که در عرف پروتکل جمهوری اسلامی ایران، رییس جمهوری به ملاقات روسای مجالس خارجی نمی روند، با درخواست رییس پارلمان فرانسه مبنی بر دیدار با رییس جمهوری اسلامی ایران، برای اولین بار رییس پارلمان فرانسه به دیدار یک رییس جمهور رفت.

حسین پور افزود: این در حالی است که تمامی سران دولت ها که از فرانسه دیدار می کنند در پارلمان با ایشان ملاقات می کنند. لیکن در این سفر با حضور رییس پارلمان فرانسه در محل اقامت رییس جمهور این دیدار صورت پذیرفت که نشان از اهمیت این دیدار و تاثیر شخصیت ویژه رییس جمهور اعلام شد.

وی ادامه داد: در صورتی که در جمهوری اسلامی ایران دیدار با روسای دو قوه مقننه و قضائیه در دفتر کار ایشان برنامه ریزی و اجرا می شود اما اهمیت دیدار برای فرانسویان به حدی بود که خلاف رسم پروتکلی خودشان دیدار در محل اقامت رییس جمهور انجام شد.

معاون مراسم و تشریفات دفتر رییس جمهوری گفت: آنچه توسط شبکه ها و رسانه ها به ویژه تصاویر ساختگی پخش شده و در معرض افکار عمومی قرار گرفت به لحاظ عدم آشنایی با شیوه های پروتکلی مرسوم بوده است و برخی به دلیل بهره برداری های جریان های سیاسی و یا ناشی از حب و بغض، اما تصاویر مربوط به محل دیدار رهبر کاتولیک های جهان به نوعی بی حرمتی به فرهنگ اصیل اسلامی و همچنین به سایر ادیان الهی را متصور می سازد که در این زمینه امیدواریم نسبت به اطلاع رسانی صحیح و شفاف، شبکه ها و سایت ها اقدام و آنچه واقعیت است را منعکس کنند.