به گزارش نما اینک در آستانه سال نو، شاهد حضور امیدبخش دیگری در همین عرصه هستیم که این بار در بیمارستان رضوی رقم خورده است. چنانکه در روزهای اخیر شاهد خودکفایی این مرکز درمانی در تولید رادیوداروهای مؤثر در «پت اسکن» هستیم که بی‌تردید در این زمینه نمی‌توان نقش آیت‌الله واعظ طبسی، تولیت فقید آستان قدس رضوی و حمایت‌های پررنگ وی را نادیده گرفت. پس نامش هماره مانا و درجاتش متعالی.
تأکید بر کیفیت
مدیرعامل بیمارستان رضوی در این زمینه می‌گوید: براساس دستور آیت الله واعظ طبسی تولیت فقید آستان قدس رضوی مبنی بر اینکه این مرکز درمانی باید به آخرین دستاوردهای علمی و تخصصی دنیا مجهز شود، در حوزه پزشکی هسته‌ای پروژه ایجاد بخش تخصصی در بیمارستان رضوی کلید خورد که به دنبال فراهم شدن شرایط فیزیکی برای راه‌اندازی این واحد، دستگاه «سیکلوترون» خریداری شد و بدین ترتیب فرآیند نصب و به کارگیری تجهیزات وابسته آن انجام گرفت.
دکتر سعید هاشم‌زاده می‌افزاید: برای تشخیص برخی بیماری‌ها بخصوص تومورهای سرطانی به بهره‌گیری از شیوه‌های متعدد تشخیصی و تصویربرداری نیاز است که یکی از این موارد استفاده از «پت اسکن» می‌باشد. برای بهره‌مندی از این شیوه تشخیصی نیاز به استفاده از رادیودارو‌هاست. بدین ترتیب با ورود بیمارستان رضوی به عرصه تولید رادیوداروها، این مرکز جزو معدود مراکز فعال در این زمینه است، به گونه‌ای که سومین مرکز در کشور به شمار می‌آید که قادر است رادیوداروی مورد استفاده در بخش «پت اسکن» را خود تهیه و تولید کند. این در حالی است که «مرکز تحقیقات کشاورزی و پزشکی هسته‌ای» وابسته به سازمان انرژی هسته‌ای و بیمارستان مسیح دانشوری نیز در پایتخت توانایی انجام این کار را دارند.
نکته دیگر اینکه از شاخصه‌های بارز و منحصر به فرد بخش سیکلوترون در بیمارستان رضوی آزمایشگاه کنترل کیفی آن است. چنانکه رادیوداروی تولید شده پس از انجام آزمایش‌های دقیق در اختیار بیماران قرار می‌گیرد.
پیش به سوی خودکفایی
دکتر هاشم‌زاده اضافه می‌کند: مرکز «پت اسکن» ما بیش از یک سال و نیم پیش فعالیت خود را آغاز کرد، اما داروهای مورد نیاز از تهران تهیه می‌شد. بدین ترتیب از ششم اسفند جاری با تولید رادیوداروهای مورد نظر، نیاز ما به دیگران رفع شد و حال به زمره تولیدکنندگان رادیودارو پیوسته‌ایم. البته علت تأخیر در اطلاع رسانی در این زمینه این بود که با تولید چند نوبت رادیودارو نسبت به کیفیت محصولات و پروسه تولید مطمئن شویم، چنانکه طی همین روز‌ها ۲۲ بیمار از این رادیوداروها استفاده کردند. همچنین این روند از نزدیک تحت نظارت تیم متخصصان آلمانی و اتریشی بوده است.
وی با اشاره به اینکه سیکلوترون توان تولید طیفی از رادیوداروها را داراست، ادامه می‌دهد: در آینده شاهد تولید داروهایی به منظور درمان سرطان‌های مختلف مانند پروستات خواهیم بود. بدین ترتیب طی برنامه‌های تدارک دیده شده، در سال جدید تولید داروها به منظور استفاده در این بخش را به طور جدی آغاز می‌کنیم.
کسب استانداردهای جهانی
مدیرعامل بیمارستان رضوی با تأکید بر ضرورت کسب استانداردهای جهانی در عرصه سلامت می‌گوید: استانداردهای تأیید این رادیوداروها مختص کشورهای خاصی نیست و جهانی محاسبه می‌شود که ما در بیمارستان رضوی موفق به اخذ این استاندارد‌ها شده‌ایم. همچنین مجوزهای ملی که وزارت بهداشت و درمان برای تولید رادیودارو در نظر گرفته را دریافت کردیم و بر اساس همان استاندارد‌ها به فعالیت می‌پردازیم. وی می‌افزاید: ماهیت تولید رادیوداروها به گونه‌ای است که باید متناسب با شمار بیماران تولید شود، زیرا عمر این داروها کم است و امکان ذخیره‌سازی آن‌ها وجود ندارد، اما بیمارستان رضوی آمادگی دارد که در صورت توافق با سایر مراکز درمانی کشور و براساس نیاز وزارت بهداشت و درمان نیز به تولید دارو برای این مراکز بپردازد.
از تشخیص تا درمان
وی اضافه می‌کند: همزمان برنامه ریزی‌هایی برای تولید رادیوداروهایی که کاربرد درمانی دارد را در دست داریم که می‌توان به درمان برخی مبتلایان به سرطان‌های پروستات و نورواندوکرین اشاره کرد. همین مسأله سبب خاص بودن فعالیت‌های ما نسبت به مراکز دیگر حتی در خاورمیانه شده است. به طوری که در زمینه درمان پروستات هیچ کشوری در منطقه چنین عمل نمی‌کند.
دو مرکز موجود در تهران منحصر به تولید داروی اصلی پزشکی هسته‌ای به نام «FDG» هستند، اما برنامه‌ریزی انجام شده در بیمارستان رضوی، ورای داروی یادشده است، به گونه‌ای که داروهای اختصاصی‌تر برای انواع سرطان قابل تولید است، به طوری که درصددیم طی یکی دو ماه آینده داروهای نوینی تولید کنیم. به این ترتیب برنامه‌هایی برای تولید داروهای بیشتر در نظر گرفته‌ایم. همچنین برنامه‌ای در زمینه تولید دارو برای مبتلایان به سرطان مغز به عنوان «fed» در دست داریم. برنامه‌هایی نیز برای تولید داروهای افزون‌تر در نظر گرفته شده، اما تأکید اصلی ما بر تولید داروهای یاد شده است.
پرهیز از خروج سرمایه ملی
دکتر هاشم‌زاده با بیان اینکه استفاده از خدمات تصویربرداری هسته‌ای در کشورهای حوزه خلیج فارس حدود ۱۵ میلیون تومان هزینه دارد، حال آنکه این خدمات در بیمارستان رضوی فقط سه میلیون تومان هزینه خواهد داشت، تأکید می‌کند: زمانی اهمیت تولید رادیوداروها چشمگیرتر می‌شود که بدانیم در حال حاضر بسیاری از هموطنان ما برای انجام «پت اسکن» به کشورهای دیگر اعزام می‌شوند که گسترش این مراکز و تولید کننده این رادیوداروها می‌تواند این سفرها را کاهش دهد؛ زیرا این سفرها هزینه‌های افزونی را به خانواده‌های مبتلا تحمیل می‌کند. چنانکه گاه ناگزیر به فروش خانه و یا فداکردن سرمایه خود می‌شوند. در حالی که در مراکز داخلی با هزینه‌ای معقول این خدمات در اختیار بیماران قرار می‌گیرد. وی می‌افزاید: تمام پروسه تشخیص، درمان، پیگیری و حتی عود سرطان با به کارگیری پت‌اسکن و رادیوداروها تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ زیرا با استفاده از این گونه فناوری‌ها، تشخیص بهنگام و کیفیت درمان به طور دقیق انجام می‌شود.
حمایت از بیماران کم‌برخوردار
دکتر امامی، مدیر داخلی بیمارستان رضوی نیز می‌گوید: باید توجه داشت، اغلب خانواده‌هایی برای انجام پت اسکن به دیگر کشور‌ها می‌روند که توان اقتصادی پرداخت این هزینه‌ها را داشته باشند، اما بسیاری از افراد گرفتار در زمینه سرطان‌ها این امکان را ندارند. بنابراین با گسترش مراکز پت اسکن و تولید رادیوداروها افزون بر اینکه از خروج ارز و سرمایه از کشور جلوگیری می‌شود، از بیمارانی که توان اقتصادی کافی ندارند نیز حمایت می‌شود. مسؤول فنی بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان رضوی می‌گوید: تولید رادیوداروهای مربوط به پت از حدود دو سال و نیم پیش به صورت تجاری انجام شد که تولیدش منحصر به داروی «FDG» می‌باشد و در انواع سرطان کارایی دارد. در حالی که امروزه ما برنامه‌هایی برای تولید طیف گوناگون این داروها را داریم.
رادیودارو برای کدام بیماران؟
وی در پاسخ به اینکه استفاده از رادیوداروها به چه افرادی توصیه می‌شود، می‌گوید: برای استفاده از رادیوداروها در درمان سرطان‌ها نیاز به وجود مدارک علمی و مستندی داریم تا برای ما محرز شود، این شیوه با وجود هزینه‌هایی که بیمار می‌پردازد، به سود وی است. به این ترتیب در بسیاری از سرطان‌ها اثبات شده و جزو برنامه‌های تشخیصی و درمانی است که باید پت انجام گیرد. برای نمونه می‌توان به بیمارانی که لنفوم دارند و یا مبتلایان به سرطان‌هایی همانند روده بزرگ، ریه، ناحیه سروگردن و یا به انواع خاصی از مبتلایان سرطان پوست، این روش را توصیه کرد. انجام دادن پت در مرحله تشخیص اولیه وسعت ضایعه را مشخص می‌کند تا بتوان نحوه درمان را تعیین کرد که از شیمی درمانی تنها استفاده شود و یا از روش‌های ترکیبی بهره ببرند و بیمار دچار عوارض و هزینه‌های اضافی نشود.
دکتر امامی ادامه می‌دهد: گاه بیمار به شیوه درمانی خاصی همانند شیمی درمانی توصیه می‌شود و حتی این روش انجام می‌گیرد، ولی بعد مشخص می‌شود که روش یاد شده مؤثر نبوده است. حال آنکه در درمان سرطان‌ها بخصوص در شیمی درمانی «زمان» عنصر کلیدی به شمار می‌آید؛ زیرا چنانچه زمان را ازدست بدهیم، ممکن است بیماری بشدت گسترش پیدا کند. به این ترتیب با استفاده از پت می‌توان این کمک را به بیمار کرد که در تشخیص اولیه، بررسی درمان مؤثر و اثرگذاری درمان موفق‌تر باشد؛ زیرا گاه در صورت تکمیل پروسه درمان، کانون‌هایی از سرطان به جا می‌ماند که یک سال بعد همانند جرقه‌هایی کوچک از قسمت‌های گوناگون بدن خودنمایی می‌کنند. به این ترتیب پیش از ادعای تکمیل روند درمان، می‌توان با یک بررسی دقیق به بهبود مطلوب بیمار یقین پیدا کرد.
توسعه در هجوم تحریم‌ها
دکتر امامی تأکید می‌کند: ما در شرایطی به راه‌اندازی بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان رضوی پرداختیم که فشارهای تحریم‌ها بر ما محسوس بود، به گونه‌ای که کشورهای طرف مقابل که مسؤولیت نصب دستگاه‌ها را داشتند حتی به پرسش‌های عادی ما پاسخ نمی‌دادند و از این مسأله سر باز می‌زدند. وی در ادامه به شرایط فیزیکی این بخش اشاره می‌کند و می‌گوید: بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان رضوی حدود ۲۷۰۰ متر مربع مساحت دارد که شاید جزو بزرگ‌ترین مراکز درمان در این زمینه به شمار آید، البته مساحت بخش سیکلوترون به ۶۰۰ و یا ۷۰۰ مترمربع می‌رسد. هزینه ساخت فضای فیزیکی نزدیک به 11 میلیارد تومان و تجهیزات نیز حدود همین میزان می‌باشد که با وجود تجهیزات کارآمد، بستری برای سرویس‌دهی به حجم بالایی از بیماران فراهم است.
دکتر امامی اضافه می‌کند: در حال حاضر از مشکلات عمده در این زمینه ضعف پوشش بیمه‌ها در حوزه رادیو داروهاست که چالشی جهانی به شمار می‌آید؛ زیرا تولید این گونه محصولات در آغاز راه است و این مراکز نیز آماده خدمات رسانی نیستند، اما در بسیاری از کشور‌ها به این نتیجه رسیدند که با به کارگیری پت اسکن می‌توان مانع استفاده بیش از حد از داروهای شیمی درمانی شد و هزینه آن را از محل صرفه‌جویی تأمین کرد. در واقع شاید به ظاهر هزینه‌های مستقیم این شیوه چشمگیر باشد، اما با استفاده از آن می‌توان مانع هزینه‌های غیرمستقیمی شد که به بیمه‌ها و سپس به خانواده، جامعه و حوزه سلامت تحمیل می‌شود.
بیمارستان رضوی در تولید «رادیودارو» به خودكفایی رسید
فروردین ماه افزون بر حیات دوباره طبیعت كه خاستگاه سنتی دیرینه و باشكوه در این سرزمین است، چند سالی است با درج روز ملی «فناوری هسته‌ای» در تقویم‌ها؛ صحنه حماسه آفرینی ملت سرافرازی است كه توانست با همه تهدید‌ها و تحریم‌ها پا به عرصه دانش هسته‌ای بگذارد.
۱۳۹۴/۱۲/۱۹
