خشونت های رسوخ كرده در دنیای توپ گرد

ریشه های خشونت موجود در بطن ورزش ایران را در کجا باید جستجو کرد. اتفاقات بازی پرسپولیس و تراکتور ، درگیری علی دایی و ایگور استیماچ در بازی سپاهان و صبا، رفتارهای خشونت آمیز بازیکنان دوتیم سرمایه و پیکان در فینال رقابت‌های والیبال و... اتفاقاتی که هر هفته با وجود اعمال محرومیت ها و جرایم از سوی کمیته های انضباطی بیشتر و بیشتر می شوند از کجا سرچشمه می گیرند. وقتی فدراسیون جهانی جودو به خاطر اتفاقات فینال مسابقات جهانی کوراش آرش میراسماعیلی نایب رئیس فدراسیون جودو را محروم کرد ، زنگ خطری برای مدیریت ورزش در ایران به صدا درآمد که البته چندان جدی تلقی نشد. بیشتر تلاش مسئولان بعد از این اتفاق یا مبرا کردن خود از متهمان ماجرا بود و یا نادیده انگاشتن آن و در نهایت کمتر کسی به این نکته توجه کرد که بداخلاقی‌ها و ناهنجاریهایی که هرهفته و هرروز در میادین مختلف ورزشی به وقوع می پیوندند ریشه در رفتار و سوء مدیریت ها دارند.


ماجراهای بازی پرسپولیس و تراکتورسازی

امروز تمام تمرکز رسانه ای برروی نارنجک هایی است که از سوی تماشاگران به درون زمین پرتاب شد. اتفاقی فاجعه بار که قبل از این فجایع تلخی را رقم زده است. سرباز احمدی ، جوانی که به دلیل پرتاب ترقه در ورزشگاه نقش جهان اصفهان بینایی اش را از دست داد. از این دست اتفاقات کم نبوده است وعمنق فاجعه زمانی مشخص می شود که این اتفاقات مقابل چشم نماینده امنیت اتحادیه فوتبال اروپا رخ می دهد. آن هم بعد از جنجال سازی و فضاسازی‌های عربستان ، برای برگزاری مسابقات رودرروی نماینده های دوکشور در لیگ قهرمانان آسیا. آن وقت در چنین شرایطی است که باران نارنجک های مهیب روی پیست دوومیدانی و نیمکت تیم تراکتورسازی می بارد. مساله آنقدر برای مسئولان ما مهم است که ماجرا را حتی مشکوک ارزیابی می کنند و چه بسا چنین هم باشد( بررسی این موضوع در حیطه صلاحیت کارشناسان است) اما آیا در بازیهای گذشته که ما هنوز باعربستان مشکل نداشتیم چنین اتفاقاتی رخ نمی‌داده است؟! جواب کاملا منفی است چرا که در بازیهای قبلی نیز چنین اتفاقاتی رخ داده است آن هم در ورزشگاههایی که ماموران امنیتی اش حتی اجازه ورود کوچکترین اشیا را به ورزشگاه نمی دهند. بطری های آب و حتی آلات اشتعال مانند کبریت و فندک نیز اجازه ورود نمی یابند و باید به جرات گفت که بازرسی کاملی مقابل ورزشگاهها انجام می شود. مهدی تاج رئیس سازمان لیگ این اتفاقات را کمی مشکوک و قابل پیگیری می داند. از نظر رئیس سازمان لیگ این مواد از راه‌های متعددی می‌تواند وارد ورزشگاه شود. از اتومبیل‌هایی که کارکنان ورزشگاه وارد استادیوم می‌کنند تا اورژانس‌ها مکان مناسبی برای ورود مواد محترقه به ورزشگاه است. اغذیه فروشان هم می‌توانند این کار را انجام دهند. قبل از آغاز مسابقه هم افراد زیادی در ورزشگاه تردد می‌کنند. اما نکته اینجا است که از نظر رئیس سازمان لیگ و بسیاری دیگر از مسئولان تنها تعداد مواد محترقه مشکوک است چرا که واقعیت این است که همین امروز در کوچه و خیابان نیز همین مواد به کار گرفته می شوند.


مهم تر از ترقه
 اما ترقه های بزرگ و پرصدای روز بازی با تراکتور باعث شد تا یک معضل بزرگتر فعلا از نظرها پنهان شود و آن درگیریهایی است که درون زمین وجود داشت. بازی پرسپولیس و تراکتور در جوی پر از استرس و هیجان آغاز شد. بازی شبیه به یک دربی بود آن هم نه ال‌کلاسیکو و بازی رئال و بارسا بلکه شبیه به دربی های پرسپولیس و استقلال که هیجان و استرس برهرچیز دیگری غالب است. استرس بالایی که کمترین آسیبش از بین رفتن زیبایی‌های فوتبال و انجام مسابقه است. چنین فضایی بسیاری از مواقع در نهایت به درگیریهای بزرگ و انجام بازی خشونت آمیز انجامیده است. اما این استرس و هیجان کاذب و غیرقابل تحمل چگونه و از کجا آغاز می شود.


درگیری دایی و استیماچ

 وقتی سرمربی تراکتورسازی برای این بازی تمام بازیکنان فیزیکی و جنگنده اش را درون زمین می‌گذارد و بازیکنان تکنیکی اش را روی نیمکت می نشاند یعنی با تفکر جنگ فیزیکی پا‌به زمین گذاشته است. چنین تفکری یک مسابقه در هفته های میانی لیگ برتر را تبدیل به یک دوئل خونین می کند، بازی مرگ و زندگی که بازیگران نقش هایشان را جدی و اشتباه فهمیده‌اند. برزیل در کشورش هفت گل از آلمان در جام جهانی خورد و هیچ اتفاق بدی رخ نداد به این خاطر که ورزش حرفه ای این اصل را به خوبی درک و دربطن خود نهادینه کرده که برد و باخت در یک مسابقه به هیچوجه معادل مرگ و زندگی نیست. با باخت حتی در فینال جام جهانی دنیا تمام نمی شود چرا که فینال های بسیار دیگری وجود خواهند داشت. اما اینکه یک مسابقه فوتبال تبدیل به جنگ مرگ و زندگی می شود یعی بخش مهمی از خشونت درون زمین از روی نیمکت ، رختکن و حتی تمرینات قبل از مسابقه آغاز می‌شود هرچند که این موضوع نیز بیش از هرچیزی از استرس بالای کادرفنی سرچشمه می گیرد. مربیان آنقدربه دلیل قدرت نتیجه گرایی در فلسفه وجودی باشگاهها تحت فشار هستند که خود نیز بخشی از این خشونت می شوند. علی دایی آقای گل فوتبال جهان که در بالاترین و حرفه ای ترین سطح فوتبال دنیا بازی کرده است دریک سو و ایگور استیماچ یکی از مطرح ترین بازیکنان و مربیان کشور کرواسی با آن سطح تجربه در سوی دیگر روی نیمکت دوتیم صبای قم و سپاهان. شاید ابتدا تصور باشد که این بازی نمایش تشخص و سطح مربیان است اما همین دو شخصیت برجسته در حین مسابقه آنچنان باهم درگیر می شوند که نزدیک است کار به زد و خورد بکشد. مشکل از دایی است یا استیماچ؟ کدام مقصر هستند؟ احتمالا این بحث مهم نشریات و رسانه‌ها در هفته و روزهای پیش رو باشد اما واقعیت این است که هردو نفر قبلا و در فضایی متفاوت نشان داده اند که آدم هایی اهل جنجال و درگیری نیستند. پس چه چیزی باعث می شود این دو شخصیت برجسته فوتبال جهان اینچنین به شخصیت همدیگر و البته خودشان خدشه وارد کنند؟! علی دایی حتی در پایان مسابقه نیزبه سمت داور مسابقه رفته و از روی عصبانیت نیز با محسن ترکی درگیر می شود.


سرچشمه درگیری ها
 
اما سرچشمه درگیری ها براساس این روند را می توان مدیریت نادرست در ورزش دانست. از آنجایی که در عرصه ورزش اصولا به دلیل نبود نقشه راههای آینده نگر هر مدیر سبک ، نوع و روند مدیریتی خاص را با خود همراه می آورد. با این وصف می توان پیکان تند انتقادات را به سوی مدیران ورزشی گرفت. محمد دادکان پیشکسوت و رئیس سابق فدراسیون فوتبال روزیکشنبه در ورزشگاه آزادی تماشاگر بازی پرسپولیس و تراکتورسازی بود. حضور او روی سکوها در روزی که وزیرورزش و جوانان نیز در جایگاه ویژه بود این ذهنیت را به وجود آورد که محمد دادکان به زودی در هیبت نامزد ریاست فدراسیون فوتبال وارد میدان شود. اما همین محمد دادکان در طول سالها و ماههایی که از ریاست فدراسیون دور بوده است کم مصاحبه های تند و‌آتشین درباره مدیران فوتبال نداشته است. بگذارید اینجا بحثی را باز کنیم و آن اینکه بین یک انتقاد تند مدیریتی و حرف های تند یک فرد به افراد دیگر تفاوت وجود دارد. دادکان به حدی گاهی مصاحبه های تندی درباره افراد مختلف کرد که علی خسروی داور بازنشسته در یک مصاحبه وحشتناک تند به او پاسخ داد. لحظات تلخی است وقتی مخاطبان بسیاری از سنین و طبقه اجتماعی مختلف اینچنین جنگ شخصی افراد را به طور عریان می بینند و توقع دارید یک نوجوان عاشق فوتبال چه تاثیری از این اتفاقات بگیرد. یک بازیکن فوتبال که نهایتا بین بیست تا سی سال دارد ازبرخورد مدیران مطرح که بی پروا همدیگر را هدف قرار می دهند چه تاثیری می گیرد؟

 نامه تند رییس کمیته ملی المپیک به وزیر ورزش

 در این که در مجادله امروز میان وزارت ورزش ، فدراسیون فوتبال ، کمیته ملی المپیک و... حق باکیست و کدام درست می گویند باید به نتیجه تحقیق و پژوهش کارشناسان توجه کرد اما نوع برخورد در بالاترین سطح مدیریت ورزش ایران بیانگر وقایع تلخی است. تندی حرف‌های کیومرث هاشمی رئیس کمیته ملی المپیک درباره وزیرورزش و جوانان به هیچوجه نمی‌توان توجیه بزرگی اشتباهات یا مشکلات وزارت ورزش و جوانان باشد همانطور که برخورد وزیرورزش و جوانان و حرف های تندش درباره کارلوس کی روش قبل از جام جهانی نیز به‌معنای عدم وجود مشکل در نحوه عقد قرارداد و حیطه اختیارات سرمربی تیم ملی نیست. بد نیست مدیران تصمیم ساز و بزرگان ورزش ایران بدانند این کنش های از روی خشم و شخصی درنهایت تبدیل به واکنش هایی بزرگ روی سکوها و داخل میادین ورزشی خواهد شد. حوادثی که دست کم به محرومیت یکی از مطرح ترین چهره های جودوی ایران ، برخوردهای خشن بازیکنان درون زمین بایکدیگر و در نهایت اتفاقات شبهه انگیز روی سکوهای آزادی می شود.


 مدیران باشگاهها

 اما بی انصافی است اگر فقط مدیران رده بالای ورزش را ببینیم و از تاثیرگذاری مدیرانی چون مدیرعاملان باشگاهها غافل شویم. مدیران باشگاهها نیز معمولا به دلیل عدم آشنایی با روح ورزش موجب بروز فشار کشنده بر تیمهای ورزشی می شوند. در اینجا مدیرعامل باشگاه تراکتورسازی که بعد از اتفاقات ورزشگاه آزادی در بازی روزیکشنبه با حرف ها و مصاحبه‌هایش آتش خشم را شعله ور می کند. این درست است که اتفاقات آزادی به خصوص ترقه ای که به نیمکت تراکتورسازی خورد اتفاق بدی بود اما مدیرعامل تراکتورسازی در حالی که ماموران امنیت یوفا هنوز در ایران هستند می گوید که روزیکشنبه یاد روزهای جنگ افتاده است. شاید تاثیر حرف‌هایش را در فضای خارج کشور نمی‌داند. شاید مدیرعامل تراکتورسازی یادش رفته است که استقلال را در تبریز چگونه با برف و یخ در ورزشگاه زدند. شاید او اتفاقات نابهنجاری را که درورزشگاه یادگار امام تبریز رخ داده فراموش کرده است. اگر اینگونه است باید بداند که این مشکل نه به خاطر یک سه امتیاز که یک معضل بزرگ است که نه فقط در آزادی که در انزلی، تبریز، اهواز، مشهد و دیگر شهرهای ایران که در آنها بازی برگزار می شود رخ می دهد. حالا یک جا سنگ است جای دیگر ترقه و جایی دیگر گلوله های یخ.
اتفاقاتی که در همه جای دنیا رخ می دهد
رحمان رضایی مربی تیم تراکتورسازی و بازیکن ایرانی که سابقه سالها بازی در لیگ برتر فوتبال ایتالیا- کالچو را دارد درباره اتفاقات روزیکشنبه روی سکوها می گوید که این اتفاقات در فوتبال اروپا هم رخ می دهد. این حرف رحمان پاسخ به مدیریت باشگاه تراکتورسازی است که تنها به نتیجه بازی چشم دوخته و با حرفهایش برخی منافع ورزش ایران را نیز در این برهه به خطر می اندازد. بله حرفهای رحمان رضایی را می توان پذیرفت چرا که در فوتبال اروپا هم ممکن است یک هوادارا خشمگین دست به این کار بزند آنچه در فوتبال حرفه ای و ورزش حرفه‌ای وجود ندارد برخوردهای تند مدیریتی و شخصی است آنچه امروز فوتبال و ورزش ما را درمعرض خطر قرار داده است.


ایران امن ترین میدان ورزشی غرب آسیا

 ایران امن ترین میدان ورزشی غرب آسیا است. از نظر امنیت ورزشگاهها همانطور که مهدی تاج می گوید شاید تنها ژاپن از ما در آسیا جلوتر باشد اما آنچه مشکل ورزش ما است چیز دیگری است. درواقع مدیریت ورزش در ایران امروز به گونه ای حرکت می کند که دودش تنها به چشم ورزش می رود چرا که بسیاری از مسابقاتی که می توانند هیجان و انرژی مثبت را به جامعه منتقل کنند برعکس به دلیل خشونت بالای عوامل و بازیکنان که حاصل نتیجه گرایی مفرط مدیران است تبدیل به مسابقاتی با صحنه های نازیبا می شوند.اما آنهایی که سعی دارند اتفاقاتی مانند پرتاب چند ترقه را تبدیل به بهانه ای برای تسویه حسابهای سیاسی کنند قطعا شکست خواهند خورد. برای درک بهتر این نکته بد نیست حرفهای مسئول امنیتی یوفا را که در تهران حضور یافته بخوانید.


 مدیرکل امنیت یوفا: احساس امنیت کردم

مدیر کل امنیت یوفا درباره امنیت ورزشگاه آزادی گفت: «با وجود اینکه ۸۰ هزار هوادار در بازی پرسپولیس و تراکتور در ورزشگاه حضور داشتند اما احساس امنیت کردم.» مارک تیمر، مدیر کل امنیت یوفا، در جریان مراسم کارگاه آموزشی امنیت در ورزشگاه ها گفت: «من چند روزی است که در ایران حضور دارم و از حضور در ایران خشنود هستم. اولین بار هم است که به ایران آمده ام و امیدوارم که آخرین بار هم نباشد. من دیدار پرسپولیس و تراکتورسازی را از نزدیک دیدم که بازی خیلی خوبی بود. با وجود اینکه حدود ۸۰ هزار هوادار در ورزشگاه حضور داشتند اما در طول مدتی که در آزادی بودم به طور کامل احساس امنیت کردم با وجود اینکه ترقه هایی در ورزشگاه ترکانده شد اما به طور کامل در ورزشگاه احساس امنیت می کردم.»
مدیر کل امنیت یوفا خاطرنشان کرد: من رئیس بخش امنیت یوفا هستم که از سال ۲۰۰۲ با این سازمان کارم را آغاز کرده ام و هدف من این نیست که به شما بگویم چطور یک بازی را به خوبی برگزار کنید بلکه قصد دارم مشکلاتی را که پیش روی برگزاری یک مسابقه است را نشان دهم تا از آن جلوگیری شود.» او با اشاره به اغتشاشات در طول برگزاری مسابقات در اروپا به مشکلات اشاره کرد و گفت: «ما مشکلاتی را برای برگزاری مسابقات پیش رو داریم اما باید تلاش کنیم تا امنیت را به خوبی در ورزشگاه ها ایجاد کنیم. در دهه ۸۰ میلادی فجایع زیادی را در طول برگزاری مسابقات فوتبال شاهد بودیم که متاسفانه افراد زیادی نیز جانشان را به این‌خاطر از دست دادند اما باید امنیت برگزار شود.»


 راهکارهایی برای خروج

 روزیکشنبه و در حین برگزاری مسابقه تیمهای والیبال بانک سرمایه و پیکان شاید اتفاق خاص و درگیری مستقیم میان بازیکنان دوتیم پیش نیامد اما چهره ها و رفتار بازیکنان پشت تور به گونه ای بود که هرآن احتمال درگیری میان بازیکنان دوتیم وجود داشت. چهره‌های خشن و رفتاری که این مسابقه جذاب وزیبا را شبیه به یک جنگ کرده بود. همین حس‌وحالی که چندی قبل موجب شد تا درگیری سختی میان چندتن از بازیکنان والیبال پیش بیاید. نکته جالب اینجا است که حتی بازیکنان خارجی دوتیم نیز وارد این بازی شده و عضو موثری از ارائه رفتارهای خشن در میدان مسابقه هستند. براستی راهکار مقابله با این میزان خشونت رفتاری در میدان مسابقه چیست؟ آیا وقتش نرسیده که مسئولان و تصمیم سازان ورزش کشور نسبت به این آسیب بزرگ ورزشی اقدام کرده و راهکاری دائمی و اثر گذار را انجام دهند. نتیجه گرایی مفرط حاصل از عدم شغلی مدیران دررده های مختلف شاید تنها یکی از دلایل این میزان خشونت رفتاری در میادین مسابقات باشد. اما هرچه هست این موارد امروز بر ورزش ایران سایه انداخته و تمام زیباییهایش را تحت تاثیر قرار داده است. ورزش ایران مملو از زیبایی است. ورزشی که اسطوره هایش الگوهای جوانمردی هستند امروز در میادین مسابقه شاهد اتفاقاتی است که اصول جوانمردی ورزش را زیرسوال می برد. به نظر امروز نیز برای حل این مشکل بزرگ کمی دیر باشد اما باید هرچه زودتر دست به کار شد. در این بین نقش رسانه ها را به عنوان اصلی ترین عناصر فرهنگی ورزش نباید نادیده گرفت رسانه هایی که بنابه دلایل گوناگون نقش مهمی در پیدایش این خشونت رفتاری در ورزش ایران به شمار می آیند.