صورت مسائل کشور چیست؟ تا ما آنها را خوب ننویسیم و خوب درک نکنیم نمی‌توانیم آن را حل کنیم. ما در ساحات اقتصاد، فرهنگ، سیاست و مسائل اجتماعی مسائل زیادی داریم، اگر حل آن را به تابعی از متغیر رقابت‌های سیاسی تبدیل کنیم هیچ مسئله‌ای حل نخواهد شد. یکی از مسائلی که امروز گرفتار آن هستیم مسئله سیاست خارجی و مناسبات ما با آمریکاست. در دل این مسئله برجام نقطه کانونی است.
هیچ کس در ایران مخالف با مذاکره با قدرتهای جهانی برای حل مناقشات هسته‌ای نبوده و نیست. به همین دلیل در دولت‌های هشتم، نهم و دهم نیز مذاکرات با 1+5 در بحرانی‌ترین روزها ادامه داشت و هیچ‌گاه قطع نشد، پس این نسبت به منتقدین که اینها مخالف مذاکره هستند انصاف نیست.
نکته دوم، کسی با اصل موضوع برجام نیز که محصول ماه‌ها مذاکره با طرف‌های درگیر به‌ویژه آمریکا بود نیز مخالف نیست. این مذاکرات با اشراف مقام معظم رهبری و تعیین چارچوب‌های دقیق پیش رفت و به سرانجام رسید و نهایتاً طی نامه‌ای از سوی معظم‌له به رئیس جمهور درباره اجرای برجام عملیاتی شد، بنابراین هیچ کس هم با این معاهده، تفاهم‌نامه، قرارداد و هر نامی که می‌توان برآن نهاد مخالف نیست.
حتی کسی هم با مذاکرات با غرب در حوزه‌های گوناگون با اذن رهبری در شرایط خاص خود مخالف نیست. آنچه مورد نقد منتقدان است نحوه عمل، نوع برخورد و عدم رعایت قواعد علمی مذاکرات دیپلماتیک و نوعی خودشیفتگی توأم با وادادگی در برابر دشمن یعنی آمریکا است. به‌هرحال در برجام ما تعهداتی باید انجام می‌دادیم که انجام دادیم، اما چه دلیلی وجود داشت که فراتر از آن عمل کردیم(!) به‌طوری که رئیس آژانس بین المللی اتمی بگوید؛ ایران فراتر از تعهدات خود عمل کرد.
مسئله بعدی بدعهدی غرب به‌ویژه آمریکاست که یک جریان رسانه‌ای مرموز در کشور اصرار دارد آن را لاپوشانی کند، وقتی رئیس کل بانک مرکزی ایران در شورای روابط خارجی آمریکا در مصاحبه با بلومبرگ و المانیتور تصریح می‌کند؛ "برجام هیچ دستاوردی برای ما نداشته است" چرا عده‌ای اصرار دارند با کوچک کردن کارهای بزرگ دولت قبل در زمینه هسته‌ای و توفیق نسبی در دورزدن تحریمها و بزرگ کردن هیچ، بدعهدی آمریکا را پنهان و ضعف‌های کارکرد دیپلماسی دولت را مخفی کنند. با مخفی کردن ضعف‌های دیپلماسی خارجی و بزک کردن آمریکا مسئله‌ای حل نمی‌شود فقط صورت مسئله را پاک می‌کند و حل آن را پیچیده‌تر می‌کند.
در نامه‌ای که مقام معظم رهبری درباره اجرای برجام خطاب به رئیس جمهور محترم صادر فرمودند تأکید کردند؛ پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه اقتصادی و مالی صورت گرفته ... لذا هرگونه اظهاری مبنی بر اینکه ساختار تحریمها باقی بماند به‌منزله نقض برجام است.
آمریکایی‌ها امروزها هم اظهار می‌کنند ساختار تحریمها را حفظ خواهند کرد و هم عمل می‌کنند و هم تهدید می‌کنند. اساساً متن برجام را کنار گذاشتند و شاخ و شانه علیه ملت ما می‌کشند.
مقام معظم رهبری در همین نامه تصریح می‌کنند؛ "وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای از جمله بهانه تکراری و خودساخته تروریسم و حقوق بشر توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکره نقض برجام محسوب می‌شود و دولت موظف است طبق بند 3 مصوبه مجلس اقدام‌های لازم را انجام دهد و فعالیت‌های برجام را متوقف کند".
خوب، این کلمات و جملات واضح است، اصلاً آمریکایی‌ها برجام را اجرا نکردند تا به مراحل بعدی برسد. وزیر امور خارجه ما همین چند روز پیش گفته بود "ما 30 ماه مذاکره نکردیم که حالا تنها سندی خالی داشته باشیم"1
مفهوم این سخن چیست؟ یعنی ما سندی را که امضا کردیم برای حریف پر است اما برای ما خالی؟ آیا این است مذاکرات برد ــ برد؟
اشتباه نشود لبه تیز تیغ منتقدین به‌سمت آمریکا است نه دولت و مسئولین، کما اینکه موضع رئیس بانک مرکزی و وزیر امور خارجه هم حکایت از گله و شکایت از آمریکا دارد.
در این معرکه همه باید به‌صورت یک مشت در آییم و به دهان آمریکا بکوبیم و اگر نقض برجام صورت گرفته شجاعانه آنها را از طریق همان راهکارهای برجام دنبال کنیم.
متأسفانه برخورد رئیس جمهور با این مسئله سطحی و حاکی از نوعی ساده‌لوحی است. آقای رئیس جمهور در سفر به سمنان هیچ گله و شکایتی از نقض برجام ندارد و لبه تیغ تیز حمله خود را به‌سمت منتقدین گرفته است.
اولاً می‌گوید زمان انتقاد از برجام قبل از تصویب آن بود. ثانیاً می‌گوید: امروز زمان برخی نقدها و بیان‌ها نیست.
قبل از برجام هم نقد می‌کردیم، منتقدین مورد بی‌مهری بودند و با عباراتی موهن چون بی‌سواد، کاسب تحریم، برو به جهنم و... نواخته می‌شدند!
بعد از برجام هم ایشان می‌فرمایند زمان نقد نیست. اساساً اگر دوز نقد و کیفیت و زمان آن را دولت تعیین کند پس تکلیف آزادی بیان چه می‌شود؟ نمی‌شود دولتی با استانداردهای لیبرال سر کار بیاید و جلوی نقد، آن هم نقدی را که پای منافع و مصالح ملی در میان است، بگیرد.
نمی‌شود رئیس جمهور هیچ موضعی در برابر لات‌بازی‌های دیپلماتیک آمریکا نگیرد و مدام چماق مذمت و اهانت را بر سر منتقدین بکوبد ولو آنکه این منتقدین از درون دولت باشد.
نقدهای مطرح شده در مورد اجرای برجام مشفقانه، شفاف و موردی و دقیق است. چرا وقتی رئیس جمهور محترم در مقام پاسخ به نقدها برمی‌آید می‌گوید؛ 3 ماه از برجام گذشته نه 30 سال! این سخن ناظر به پاسخگویی به کدام سؤال منتقدان است؟ چه‌کسی گفته 30 سال از برجام گذشته و هیچ اتفاقی نیفتاده است؟!
رئیس جمهور می‌گوید: "نقد دولت گاهی لازم است اما آشوب و هرج و مرج رسانه‌ای را ملت نمی‌پسندد. رسانه‌ها اخلاق را مد نظر قرار دهند"، متهم کردن منتقدین به آشوب و هرج و مرج انصاف نیست. سانسور سخنان رئیس کل بانک مرکزی در آمریکا در رسانه‌های طرفدار دولت و حتی روزنامه ایران ارگان دولت رعایت اخلاق رسانه‌ای نیست! و با "قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات" نمی‌خواند.
رئیس جمهور در ادامه برخورد با منتقدین در سمنان می‌گوید: برخی می‌خواهند القا کنند ملت ایران پیروز نیست، آمریکا پیروز است، صهیونیست‌ها پیروز هستند. کجا رفت تعصب ملی؟ کجا رفت غیرت دینی؟ چه‌کسی گفته ملت پیروز نیست. ملت نزدیک به 4 دهه رخ به رخ با آمریکا جنگیده و یک لحظه هم از مقاومت فروگذار نکرده است. ملت یک‌صدا بیش از سه دهه است فریاد مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل از زبانش نیفتاده است.
اگر گفته شود آمریکا بدعهد، است نمی‌شود به او اعتماد کرد، معنایش این است آمریکا و صهیونیست پیروز است؟ این چه منطقی است که از تریبون‌های رسمی کشور آن هم توسط بالاترین مقام اجرایی تبلیغ و ترویج می‌شود؟! اگر رئیس کل بانک مرکزی برود در آمریکا شجاعانه اعلام کند تحریم‌های پولی، مالی و بانکی برداشته نشده است و آمریکا برجام را نقض کرده، تعصب ملی و غیرت دینی ما بر باد می‌رود؟ با این بیان دولت می‌خواهد شکاف فهم ملت از برجام را با فهم خود پر کند؟
رئیس جمهور به‌جای مذمت منتقدین فکر اجرای دقیق برجام و مطالبات رهبری و مجلس در این باره باشد. همان‌طور که وزیر محترم امور خارجه گفت؛ برجام یک سند "خالی" نیست مکانیسم‌های قانونی در آن برای اجرا وجود دارد، باید از آن طریق آمریکا را مجبور به اجرای تعهدات خود کرد و اگر نکرد برگردیم به ماقبل برجام. شرط برگشت به ماقبل برجام جدی گرفتن اقتصاد مقاومتی و تغییر ادبیات دیپلماسی خارجی دولت در مواجهه با دشمن‌ترین دشمنان ملت یعنی استکبار جهانی و شیطان بزرگ آمریکا است و ملت در آن صورت یک‌پارچه پشتیبان دولت خواهد بود و منتقدین در صف مقدم این حمایت قرار دارند.
پی‌نوشت:
1 ــ ظریف در دیدار موگرینی کیهان 95.1.31
آیا سند برجام خالی است؟
محمدكاظم انبارلویی
۱۳۹۵/۲/۵
