به گزارش نما به نقل از شهروند: گرد پیری بر چهره ایران نشسته؛ آمارها حکایت از نقره‌ای شدن کشوری دارد که هر روز به تعداد سالمندانش اضافه می‌شود. پیش‌بینی می‌شود تنها تا سه‌دهه دیگر، یعنی ٣٠سال آینده، تعداد سالمندانی که اکنون ٨درصد جمعیت هستند، به ٢٠درصد می‌رسد؛ عددی که وزیر بهداشت در چهارمین روز از هفته سلامت نسبت به آن اعلام نگرانی می‌کند.
هشدارها جدی است، جدی نه به معنی مانعی برای پیرشدن افراد، از آن جهت که کشور باید آمادگی پذیرش این تعداد سالمند را در آینده‌ای نه چندان دور داشته باشد. سالمندانی که به دلیل کهولت سن، انواع بیماری‌های غیرواگیر گریبانشان را می‌گیرد؛ همان سرطان‌ها، دیابت و فشار خون و بیماری‌های قلبی – عروقی و ... بررسی‌ها نشان می‌دهد هزینه درمان هر سالمند، سه‌برابر هزينه درمان يك كودك است.
جمعیت‌شناسان می‌گویند که تا سال ٢٠٥٠، ٣٣درصد جمعیت کشور سالمند می‌شود، این یعنی جمعیتی حدود ٢٨میلیون نفر. همه اینها درحالی است که کشورهای دنیا، در همان سال نرخ ٢١درصدی جمعیت سالمندی را تجربه می‌کنند؛ سالمندی که با چالش‌هایی مانند افزایش شکاف نسلی میان جوانان و سالمندان و جمع شدن چترهای حمایتی خانواده از سالمندان روبه‌رو می‌شود.
حسن هاشمی، وزیر بهداشت که به مناسبت هفته سلامت به یزد سفر کرده بود، در نشستی با موضوع سالمندی، از نزدیک شدن به دوره اوج سالمندی اعلام نگرانی می‌کند. آمار دوبرابر شدن جمعیت سالمندی کشور تا سه‌دهه آینده، بر این نگرانی‌ها صحه می‌گذارد. وزیر بهداشت می‌گوید: «درحال حاضر هشت‌درصد جمعیت کشور بالای ٦٠سال هستند که این عدد تا ٣٠سال دیگر به ٢٠درصد می‌رسد. همه اینها در شرایطی است که با وضع موجود، حمایت‌های مالی، درمانی و توانبخشی برای آنها وجود ندارد.»
هاشمی حرف‌های بیشتری می‌زند: «سالمندی مشکلی جدی است که در آینده‌ای نه چندان دور با آن روبه‌رو می‌شویم، به‌ویژه در شرایطی که گاهی اخلاق زیر پا گذاشته می‌شود، یکی از مشکلات ما هم همین است که اخلاق آن‌طور که باید و شاید در جامعه رعایت نمی‌شود و کسانی که تریبون‌های رسمی کشور را در اختیار دارند و کلامشان تاثیرگذارتر است، باید در این زمینه اقدام کنند.» او تاکید می‌کند: «دستگاه‌هایی که مسئولند ازجمله وزارت بهداشت، وزارت رفاه و سازمان بهزیستی باید در زمینه سلامت سالمندان با هم کار کنند تا نتایج بهتری حاصل شود.»
وزیر بهداشت به نقش تشکل‌های مردم‌نهاد در موضوع سالمندان اشاره می‌کند: «برای پرداختن به این موضوع باید به سراغ خود مردم رفت. باید کانون‌ها و تشکل‌ها تشکیل شود و دانشگاه‌ها، رسانه‌ها و مردم هم تا جایی که مقدور است با آنها همکاری کنند. باید از این نوع حرکت‌ها حمایت شود تا آنها بتوانند مطالبات خود را به مجلس و وزارتخانه‌های مسئول تحمیل کنند.» هاشمی با اشاره به حرکت‌هایی که در کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته برای سالمندان انجام شده است، می‌گوید: «کشورهایی که ما گاهی آنها را فاقد ارزش‌های اخلاقی می‌دانیم، حرکت‌های بسیار مطلوبی را در حوزه سالمندان انجام داده‌اند که می‌توان از آنها الگوبرداری کرد.»
زنانه شدن سالمندی در ایران
این نخستین‌باری نیست که مسئولان نسبت به افزایش پدیده سالمندی در کشور هشدار می‌دهند. دو‌سال پیش بود که رئیس موسسه مطالعات و پژوهش‌های جمعیت آسیا و اقیانوسیه درباره قرار گرفتن ایران در مرحله فوق سالمندی تا ٣٠سال آینده هشدار داده بود. این آمار از آن جهت اهمیت داشت که ایران بالاترین سرعت موج سالمندی را در میان کشورهای دنیا دارد. براساس اعلام این موسسه، ٨,٢درصد جمعیت کشور سالمند هستند. شاخص سالمندی یعنی نسبت افراد بالای ٦٠سال به جمعیت زیر ١٥ سال. این شاخص در کشورهای اروپایی ١٨٦ به ١٠٠ است، درحالی‌که کشورهای درحال توسعه دارای عدد ٤١ به ١٠٠ هستند که این نشان می‌دهد کشورهای درحال توسعه در سال‌های آینده با پدیده سالمندی مواجه می‌شوند.
نگران‌کننده‌تر از ماجرای سالمندی، زنانه شدن آن است. این هم هشدار دیگری است: «مطالعات نشان می‌دهد سالمندی در سال ١٤٣٠ براي زنان ٥/٣٤درصد و براي مردان ٣١درصد خواهد بود. یعنی در سال ١٤٣٠ به ازاي هر ١٠٠ زن سالمند كشور ٨٨ مرد سالمند خواهيم داشت.» این را محمودی، رئیس موسسه مطالعات و پژوهش‌های جمعیت آسیا و اقیانوسیه اعلام کرده بود. به گفته او، در سال ١٣٤٠ به ازای هر ١٠٠ زن سالمند کشور، ٨٨ مرد سالمند در کشور زندگی خواهند کرد. همه اینها در شرایطی است که همین حالا هم به گفته جمعیت‌شناسان، کشور در مرحله نخست سالمندی قرار دارد، یعنی بین ٧ تا ١٤درصد جمعیت سالمند هستند. پیش از این کامبیز کبیری، کارشناس سازمان ملل اعلام کرده بود که استان‌های شمالی کشور، نسبت به استان‌های جنوبی، بیشترین تعداد سالمندان را دارند، همچنین ٩٠درصد جمعیت سالمند، بی‌سواد هستند و ممکن است حتی نتوانند امور روزمره خود را انجام دهند.
اما ماجرا تنها به اینجا ختم نمی‌شود، آمار و ارقام سالمندی چالش دیگری را پیش رو قرار داده، چرا که با افزایش سن احتمال ابتلا به بیماری در دوره کهنسالی بالا می‌رود و هزینه‌های جدیدی در حوزه درمان تحمیل می‌کند. بیماری‌هایی که حالا گفته می‌شود عامل ٧٠درصد مرگ‌ومیرها هستند. بیماری‌های غیرواگیر، همان سرطان‌ها، دیابت، فشار خون، بیماری‌های قلبی و ... هستند که کمتر سالمندی را می‌توان یافت که به این بیماری‌ها مبتلا نباشد. پریسا طاهری، رئیس وقت اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت، پیش از این نسبت به سرعت پیرشدن جمعیت ایران و روبه‌رو بودن با دو موج سالمندی هشدارهایی داده بود.
او پیش‌بینی کرده بود تا سال ١٤٠٤ بیش از ١٠درصد و تا سال ١٤٣٠ بین ٢١ تا ٢٥درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند. او به تحقیقاتی که در مورد سالمندان انجام شده هم اشاره‌ای کرد: «براساس این تحقیقات ۸۶درصد سالمندان با همسر خود، ۲/۲۹درصد با فرزندان و۳/۷درصد به تنهایی زندگی می‌کنند و در این میان تنهایی در زنان سالمند بیشتر است. همه اینها درحالی است که ١٠ تا ١٢هزار نفر از سالمندان کشور در خانه‌های سالمندان به‌سر می‌برند.»
جمعیت سالمندی كشور هر ۳۰سال دوبرابر می‌شود
جمعیت کشور درحال پیر شدن است، هیچ‌کس هم نمی‌تواند جلوی این روند را بگیرد، اما نکته آنجاست که با وجود تمام آمار و ارقام، هنوز آمادگی‌ها برای ورود به دوره اوج سالمندی، اما و اگرهایی دارد. حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران معتقد است که امید به زندگی در میان ایرانیان به دلیل دسترسی به بهداشت، اطلاعات و ... بالا رفته اما هنوز فاصله زیادی میان سیاست‌گذاری‌ها در ارتباط با سالمندی و برطرف کردن نیاز آنها وجود دارد. او در توضیح بیشتر به «شهروند» می‌گوید: «بالا بردن شاخص امید به زندگی در میان ایرانیان، موفقیت قابل توجهی برای مجموعه مدیریتی است، اما همچنان میان برآورده کردن نیاز سالمندان به‌عنوان کسانی که در این شاخص، امیدشان به زندگی بالا رفته، وجود دارد.»
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی تاکید می‌کند اگر با این شرایط به جلو حرکت کنیم، سالمندی در آینده‌ای نه‌چندان دور، تبدیل به بحران می‌شود: «نظام سیاست‌گذاری ما به تناسب نیازها تغییر نکرده است. ما دو نوع شاخص امید به زندگی داریم، یکی همان است که طول عمر افراد بالا می‌رود و دیگری امید به زندگی سالم است، یعنی افراد پس از ٦٠سالگی هم افراد سالمی باشند. این شاخص در کشورهای دیگر درحال افزایش است. اگر ما هم نتوانیم در این بخش برنامه‌ریزی و از ظرفیت نیروی انسانی استفاده کنیم، عملا در ارتباط با موضوع سالمندی عقب‌ماندگی پیدا می‌کنیم.»
او معتقد است که سالمندی به‌عنوان دوران طلایی در کشورهای دیگر شناخته می‌شود: «ما باید بتوانیم سالمندان بانشاطی داشته باشیم و این موضوع تنها به بخش درمان آنها محدود نمی‌شود، درحال حاضر در کشورهای دیگر، سالمندی پویا مطرح است و کیفیت زندگی این افراد در اولویت قرار گرفته است. براساس تعریف‌ها، برخی از مولفه‌های سالمندی پویا شامل بهداشت، خدمات اجتماعی، رفتاری، شخصیتی، محیط فیزیکی و اقتصادی است.» به گفته او سالمندان به‌جز درمان، به حمایت‌های روانی، اجتماعی و تکریم نیاز دارند: «ما باید در تمام بخش‌های آموزشی، درمانی، فرهنگی و اجتماعی برای ورود به دوره سالمندی آمادگی پیدا کنیم. او با تاکید بر این‌که هر ٣٠ سال، جمعیت سالمندی دوبرابر می‌شود، می‌گوید: «کاهش موالید، کاهش مرگ‌ومیرها، دسترسی به خدمات بهداشتی و افزایش امید به زندگی ازجمله دلایل افزایش آمار جمعیت سالمندی است و این امر به‌گونه‌ای است که تا سال ۲۰۵۰ میلادی حدود ۲میلیارد نفر از جمعیت دنیا را سالمندان تشكیل می‌دهند.»
حالا نه فقط ایران که مردم جهان درحال پیر شدن هستند. این را گزارش اخیر سازمان ملل تایید می‌کند، زمانی که اعلام شد تا سال ٢٠٥٠، تعداد افراد مسن بیشتر از افراد زیر ١٥سال می‌شود. پیش از این اداره ملی آمار کره جنوبی هم با انتشار گزارشی اعلام کرده افراد ٦٥ سال به بالا در سال ۲۰۵۰ میلادی، ٣٨,٢ درصد جمعیت کل این کشور را تشکیل خواهند داد، این درحالی است که میانگین جهانی آن شانزده و دو دهم‌درصد است. ژاپن، ایتالیا، سن مارینو، آلمان و سوئد نسبت به جمعیت‌شان بیشترین افراد سالمند را دارند.
ایران نقره‌ای می‌شود
گرد پیری بر چهره ایران نشسته؛ آمارها حكایت از نقره‌ای شدن كشوری دارد كه هر روز به تعداد سالمندانش اضافه می‌شود. پیش‌بینی می‌شود تنها تا سه‌دهه دیگر، یعنی ٣٠سال آینده، تعداد سالمندانی كه اكنون ٨درصد جمعیت هستند، به ٢٠درصد می‌رسد؛ عددی كه وزیر بهداشت در چهارمین روز از هفته سلامت نسبت به آن اعلام نگرانی می‌كند.
۱۳۹۵/۲/۵
