گفتگو نفیسه زارعی- یکی از موضوعاتی که عموما در فضای رسانه‌های مجازی این روزها خودی نشان می‌دهد مسئله پرحاشیه حضور زنان در عرصه موسیقی به عنوان تک‌خوان است؛ موضوعی که حالا به واسطه پاره‌ای از هنجارشکنی‌ها که توسط شبکه‌ها معاند صورت می‌گیرد در ظاهر کمی پررنگ شده است، بررسی دلایل شرعی و فقهی بایدها و نبایدهای این معضل و آسیب‌هایی که در اثر عدم رعایت آن در چارچوب شرع مقدس به عفت عمومی و حوزه زنان وارد می‌شود موضوعی است که ما را به سراغ حجت‌الاسلام محمدمهدی تاج لنگرودی برد و نظر این محقق و مبلغ علوم دینی را در این زمینه جویا شدیم:
نگاه شرع به مسئله حضور زنان در عرصه‌هایی نظیر تک‌خوانی چگونه است؟
در وهله اول باید ببینیم که نظر و فتوای مراجع در رابطه با تک‌خوانی و اصولا خواندن زنان چگونه است؛ آیا مراجع جواز آوازه‌خوانی و خوانندگی زنان را صادر می‌کنند یا خیر؟ فتوای مراجع در مورد گوش‌دادن به صداي خواننده زن به ویژه براي مردان از دو ديدگاه فقهي قابل بررسی است؛ برخي از مراجع اين امر را به خودي خود حرام نمي‌دانند؛ مثلا امام خمینی(ره) در پاسخ به سؤالی در زمینه تك خوانی زن به صورت آواز سرود، اینگونه فرموده‌اند: «مجرد صوت زن نامحرم حرام نیست و استماع صدای زن فی‌نفسه منعی ندارد ولی اگر به ملاحظه وضع خاص خواننده در حال خواندن، یا وضع خاص مجلس و محل خوانندگی یا به ملاحظه مضامین موضوعی كه خوانده می‌شود، از مصادیق خوانندگی مطرب لهوی به حساب آید و یا مستلزم مفاسدی باشد، جایز نیست، از این فتوا اینطور استفاده می‌شود که خوانندگان زن که وضع ظاهری خوبی ندارد و به یقین وضعیت آنها به گونه‌ای نیست که منطبق با موزاین شرعی باشد، مضاف بر اینکه عموما این مجالس، مجالس شرعی نیست، و نشستن زن و مرد در مجلسی که زن و مرد نامحرم در آن حضور دارند و اساس آن لهو و لعب است خالی از اشکال شرعی نبوده و از مصادیق فعل حرام و گناه است؛ بنابراین مطابق فتوای امام(ره)، این کار جایز نیست. مطابق فتوای مقام‌معظم‌رهبری هم اگر صداى زن؛ چه به صورت تك خواني و يا هم‌خواني با زنان و يا با مردان به صورت غنا نباشد و گوش‌دادن به صداى او هم به قصد لذت و ريبه نباشد و مفسدهاى هم بر آن مترتّب نگردد، اشكال ندارد. اگر مفسده داشته باشد و يا تحريك شهوت بكند، جايز نيست؛ متأسفانه نوع خواندن‌ها عمدتا بر اساس غنا است؛ البته در اینجا توضیحی لازم است که داده شود، در واقع بر اساس فتوای مرجع بزرگ چون اصولا با برپایی این مجالس مقدمات مجالس گناه‌آلود مهیا می‌شود چنین موضوعی جایز نیست مضاف براینکه اصلا بعضی از مراجع مانند مرحوم آیت‌الله بهجت، آیت‌الله فاضل لنکرانی خواندن و شنیدن صدای زن را مطلق حرام می‌دانند، بعضی از مراجع مانند امام، مقام معظم رهبری و آیت‌الله سیستانی نیز جواز این امر را در مواردی مانند شب عروسی داده‌اند اما با این قید که نامحرم صدای آنها را نشنوند و مستلزم فعل حرامی نباشد، ولی به نظر می‌رسد با این وضعیتی که اکنون مشاهده می‌شود که عمدتا به دلیل عدم رعایت حجاب و عفاف و وضعیت بسیار باز زنان در این مجلس، ذاتا خود مجلس حرام است چه رسد به آنکه در این مجلس زنانی خوانندگی کنند.
آیا صرف غناآلود بودن موسیقی منجر به حرام‌بودن شنیدن تک‌خوانی زنان می‌شود؟
غنا ربطی به موسیقی ندارد و مرتبط با صدا است؛ به عبارت بهتر غنا صفت صداست نه موسیقی و متأسفانه زنانی که به عنوان خواننده عموما در فضای فرهنگی هیاهویی بپا می‌کنند در مجالس یا کنسرت‌ها، صدای خود را در گلو می‌چرخانند و همین باعث غناانگیزشدن صدای آنها می‌شود و مطابق فتوای حضرت آقا این موضوع دارای اشکال شرعی می‌شود به هرحال ملاک تشخیص غنا مربوط به صوت است نه موسیقی، اگر صوتی عادی خوانده شود مانند مداحی‌ها اشکالی ندارد.
حضور در عرصه‌هایی مانند آنچه ذکر شد چه آسیبی را متوجه حوزه زنان و در نهایت جامعه خواهد کرد؟
در اثر عدم توجه به موضوعی که مطرح شد باید گفت بی‌مبالاتی مهم‌ترین آسیبی است که متوجه خانواده می‌شود، الگوسازی این زنان به عنوان هنرمند که عمدتا از وضع ظاهر و پوشش نامناسبی برخوردارند باعث بی‌مبالاتی جامعه خواهد شد؛ آسیبی که متأسفانه در حوزه موسیقی گریبان‌گیر جامعه ما است این است که علی‌رغم آنکه نظر مراجع اعم از امام خمینی(ره)، امام خامنه‌ای و سایر علمای عظام نسبت به موسیقی کاملا شفاف و مبرهن است متأسفانه عده‌ای گمان می‌کنند به صرف آنکه وزارت ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیما و سازمان تبلیغات اسلامی مجوزی برای موسیقی می‌دهند به معنای شرعی بودن آن موسیقی است این بی‌مبالاتی که درپی دارد بدترین آسیبش متوجه خانواده‌ها و عفت زنان خواهد شد.
شما چه راهکاری را در برابر نشر چنین دیدگاه‌هایی برای جامعه تجویز می‌کنید؟
ایجاد فهم و بصیرت صحیح نسبت به مسائل دینی و شرعیات به عنوان عنصری که می‌تواند جامعه را از آسیب‌های جدی مصون دارد باید در پذیرش مسئولیت‌های فرهنگی مورد توجه جدی قرار گیرد، پرهیز از نگاه‌های روشنفکری غرب‌زده که در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی نیز توسط طیف منتسب به منافقین با عناوین و شعارهایی مثل هدف وسیله را توجیه می‌کند، بخشی از موضوعی است که در این حوزه نباید باب شود، متأسفانه بخش عمده‌ای از فضاهای مجازی و فضاهای فرهنگی شبه همین امر است و اینطور توجیه می‌شود که می‌خواهیم برای مقابله با شبکه‌های غیربومی و ضدارزشی بیننده جذب کنیم، سؤالی که مطرح می‌شود این است که با جذب بیننده به هرنحوی حتی به قیمت زیرپا گذاشتن ارزش‌های انقلابی مجوز داریم؛ اسلام عزیز و سیره ائمه اطهار(سلا‌م‌الله‌علیها) با این امر مخالفند و هدف و وسیله هردو مقدس باشد و این نگاه روشنفکرمآبانه غربی آفتی در حوزه زنان و عفت عمومی است.
حجت‌الاسلام محمدمهدی تاج‌لنگرودی:
نگاه روشنفكرمآبانه غربی آفتی برای عفت عمومی است
الگوسازی این زنان به عنوان هنرمند كه عمدتا از وضع ظاهر و پوشش نامناسبی برخوردارند باعث بی‌مبالاتی جامعه خواهد شد
۱۳۹۵/۳/۳
