جشن میهمانی خدا یا بزم و طرب مجریان؟

به گزارش نما، رسانه هر کشور و ملت زبان گویای اندیشه و خرد آن کشور و ملت است. در قرن حاضر این ابزار به ظاهر ساده اما در باطن پیچیده وسیله ی ورود به تمام عرصه هاست، و توانسته است به راحتی مخاطبین خود را خلع سلاح کرده و محتوای مورد نظر صاحبان قدرت و ثروت را در جان و ذهن آنها بنشاند.
در کلام شهید آوینی شیفتگی مخاطب در مواجه با تلویزیون آن همه است که شاید هیچ رابطه ی دیگری در سراسر جهان با آن قابل قیاس نباشد.
«تلویزیون و سینما اکنون به وسایل برای" تسخیر روح بشر" در خدمت استمرار استیلای قدرتمندان و ارباب جور درآمده اند.»
تعدد زیاد شبکه های تلویزیونی و ماهواره ای از آنجا که مجموعه ای از حواس بصری و سمعی را مشغول خود میکند به مرور زمان بر قدرت تحلیل و تأمل بیننده تاثیر شگرفی میگذارد. تاثیرپذیری ناخودآگاهی که منشأ آن در بیشتر اوقات پنهان باقی می ماند.
از آنجا که تلویزیون نسبت به سایر رسانه ها، تصویر نزدیک به واقعیتی از زندگی روزمره مردم ارائه می دهد مورد استقبال عموم جامعه قرار می گیرد و در این میان آنچه اهمیت تلویزیون را بیشتر از پیش می کند محتوایی است که در بستر جامعه ی خود ارائه می دهد. همین ماهیت محتوایی است که عرصه سیاست گذاری و برنامه سازی را در این رسانه حساس تر می کند.
مسلما این نکات ذکر شده و اهمیت غیر قابل انکار تلویزیون به عنوان عمومی ترین رسانه باعث می گردد که هر نظامی براساس الگوهای هنجاری و ارزش های قابل قبول خود آن را بکار بگیرد تا بتواند فرهنگ و باورهای خود را در سطح وسیع تری بگستراند.


رسانه ی ملی؛ رسانه ی روزه داران!؟
فرصت ماه مبارک رمضان به عنوان یکی از مهم ترین ماه ها در تقویم مسلمانان و با داشتن اعمال خاص این ماه و توصیه های بزرگان دین، هر ساله مدیران و برنامه سازان را بر آن میدارد تا کنداکتورهای شبکه های رسانه ملی را با برنامه های ویژه و در اصطلاح لفظی" مذهبی و دینی!" پر کنند.
برنامه های ترکیبی در سحرهای ماه مبارک و قبل از افطار ، درام های داستانی و ماورایی که در قالب سریال در سی شب ماه مبارک ازشبکه های مختلف پخش میشود. سخنرانی های مختلف ، تلاوت زنده جزخوانی از اماکن متبرکه و البته ویژه برنامه های شب های احیا مجموعه ای از برنامه های تولیدی رسانه ملی در جهت رشد و ارتقای معنوی مخاطبان خود است.

گامهای مثبت
نمونه ی موفقی مانند "ماه خدا" که چند سالی مهمان سفره های سحر روزه داران است با اجرای کم نظیر"فرزاد جمشیدی" در رسانه ملی توانسته است جایگاه ویژه ای در بین مخاطبین خود باز کند.
محتوای هدفمند و تسلط استفاده از واژگان در بیان مفاهیمی تکراری سبب شده است که مخاطبین "ماه خدا" با آغوش باز پذیرای هر نکته ای باشند که مجری برنامه بر کلام خود جاری می کند. نمونه ی یگری از برنامه های ترکیبی این سالها "ماه عسل" است. این برنامه با وجود اینکه با تغییر چندباره مجریان برنامه روبرو بوده است اما رسالت خود را در معرفی اقشاری که کمتر از قاب رسانه ملی دیده می شوند، حفظ کرده است.

منبر انگاري تلویزیون
از برنامه های موفق دیگر می توان به سخنرانی ها و صحبتهای کوتاهی که به صورت نکاتی دنباله دار توسط برخی از علما و مراجع معمولا در دقایق ابتدایی بعد از افطار پخش می شود اشاره کرد .
اما تصویر ثابتی که در این ماه از همه ی شبکه ها قابل رویت است نشست هایی با موضوعات مختلف دینی با حضور یک مجری و یک کارشناس دینی یا روحانی است. اما تفاوت رسانه ملی و جایگاهش با مسجد و منبر چیست؟ آیا رسانه قابلیت ارائه این محتوا را در قالب دیگری ندارد؟ اینها سوالاتی است که ذهن هر مخاطب را در میان این همه تصاویر مشابه به خود مشغول می کند.
بسیاري از صاحبنظران متعتقدتد تکرار این روند برنامه سازی که به زعم همگان قالب ثابت برنامه های مذهبی است به جای آنکه مفید و تاثیرگذار باشد ، باعث زدگی مردم از روحانیت و منبر می شود و شأن منبر و موعظه را خدشه دار می کند.
رویکرد رسانه ملی در ماه مبارک برای دینی تر شدن، در تصویر روحانیت از شبکه های مختلف و در جذاب ترین حالت ورود ناقص به بحث مرگ، ارواح، برزخ و شیطان و... خلاصه می شود.

یک نمونه نادر
ذکر این نکته لازم است که برنامه "سمت خدا" از نمونه های نادری است که در این قالب جایگاه خود را در میان اقشار مختلف جامعه یافته است و توانسته است تاثیرگذاری خود را با حفظ ارتباط متقابل میان حفظ کند. و این ثمره ی اجرای خوب و انتخاب دقیق و مدبرانه ی کارشناسان برنامه و موضوعات مورد بحث است.

اختلاف بر سر پخش زنده
از دیگر ویژه برنامه های ماه مبارک، پخش زنده ی مراسم شب های قدر و شهادت امیرالمومنین (ع) است که اختلاف نظرهای فراوانی را به دنبال دارد. توصیه و تاکید بزرگان دین به شرکت و حضور مردم در مراسم شب های قدر در اماکن عمومی و هیئت ها منافات جدی با پخش زنده ای این مراسم از شبکه های تلویزیونی دارد چرا که فراهم آمدن این امکان، عده ی کثیری را از رفتن منصرف می کند و پای گیرنده های رسانه می نشاند.
از طرفی هم پخش زنده این مراسم برای عده ای که به ناچار سرکار و یا در منزل هستند قابل استفاده است. شاید در نگاه اول تناقض این 2 نکته بسیار پررنگ باشد اما مسلما اگر دغدغه ای برای برطرف کردن این مسئله در میان مدیران رسانه وجود داشته باشد می توانند با سیاست گذاری درست و هدفمند مردم را به شرکت در مراسم شب های قدر ترغیب نمایند .
جشن میهمانی خدا یا بزم و طرب مجريان؟
نگاه به ماه مبارک به عنوان یک جشن سالانه جز رویکردهایی است که رسانه ملی در این چند سال اخیر به طور جدی به آن پرداخته است. جشن هایی که با همکاری برخی از نهادهای دولتی با هزینه های بسیار گزاف در برخی از پارک ها و فضاهای سبز شهر تهران... برگزار شد مؤید این نکته است.
با روشنفکری خاص مدیران سیما در رابطه با توجه به سلایق مختلف مخاطبین، "جشن رمضان" هر ساله بیشتر از قبل به مجالس بزم و طرب شبیه شد تا جشنی برای روزه داران ماه مبارک و همین امر موجب انتقادات بسیاري به این سبک برنامه ها شد به همراه طرح یک نکته: چنین برنامه ای با این سبک و سیاق می تواند در هر موقع دیگری از سال اجرا شود! و این یعنی ماه رمضان تنها در نام برنامه و لابد ردیف بودجه ای که صرف ساخت آن می شود نمود دارد.


فرصت سنجی یا فرصت سوزی رسانه ملی؟!
نگاهی اجمالی به ویژه برنامه های ماه مبارک از عدم تناسب قالب و محتوا و سطحی نگری به محتوا و فحوای ماه مبارک حکایت دارد. برنامه ریزی شتاب زده و سیاست جذب مخاطب به هر قیمتی شاید جز مهم ترین نکاتی است که یک فرصت حاضر و آماده را از رسانه ملی می گیرد .
فرصت سازی یا فرصت سوزی مسئله ای است که به دلیل کارکرد رسانه مورد توجه صاحبان رسانه در دنیاست. رسانه هایی که توسط صاحبان هوشمند خود اداره می شود نه تنها هیچ گاه فرصت های مغتنم خود را برای رسیدن به هدف های خود از دست نمی دهند بلکه از هر فرصت کوچکی بیشترین بهره برداری را می کنند.
فرصت ماه مبارک، فرصتی خدادادی است برای مدیران رسانه ملی تا با درایت کافی بستری را فراهم کنند تا در ادامه ی سال، رشد اخلاقی و معنوی جامعه را گسترش دهند. و این حداقلی است با نادیده گرفتن هدف رسانه ملی در تاثیرگذاری بر جهان و صدور ارزش های اسلام و انقلاب . چرا که این روزها با راه اندازی انواع و اقسام شبکه های ماهواره ای می توان از فرصت ماه مبارک استفده کردوهر چه بیشتر به این مهم نایل آمد، البته با این فرض که اراده ای برای تحقق این هدف بین مدیران سطوح مختلف رسانه وجود داشته باشد!