تشدید بیابانزایی در ایران

به گزارش نما- ایران نوشت: بیش از یکصد میلیون هکتار از اراضی کشور در معرض بیابانی شدن است اما اعتبارات طرح‌های بیابانزدایی، قطره چکانی و عملیات بیابانزدایی هم با وجود گستره وسیع بیابان‌های کشور و کانون‌های بحرانی، همچنان بسیار کند پیش می‌رود.

مالچ نفتی که تا سال 85 به صورت تقریباً رایگان و به قیمت هر لیتر 13 تومان به سازمان جنگل‌ها داده می‌شد ناگهان در این سال به قیمت لیتری 380 تومان ارائه شد تا سازمان جنگل ها و مراتع به دلیل تنگناهای شدید بودجه‌ای نتواند بسیاری از طرح‌های مالچ پاشی برای کنترل شن‌های روان را اجرایی کند و اینچنین بود که بسیاری از کانون‌های بحرانی بیابانی هم به مراکز تولید ریزگردها و گرد و غبار داخلی تبدیل شد تا ذرات ریز و درشت شن، میهمان دائمی خوزستانی‌ها و سیستانی‌ها و تقریباً نیمی از کشور شود.

حالا در آستانه روز جهانی مقابله با بیابانزایی (27 خرداد)، ضیاءالدین شعاعی، مدیر طرح ملی مقابله با گرد و غبار در سازمان محیط زیست می‌گوید: پیش از این، ارائه مالچ و حتی حمل آنها توسط وزارت نفت به صورت رایگان انجام می‌شد، اما امروز تبدیل به ماده‌ای شده که قیمت آن از بنزین هم بالاتر و حداقل قیمت هر لیتر آن ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان است بدین ترتیب مالچ‌پاشی یک هکتار بیابان، ۳۲ میلیون تومان هزینه دارد.

افزایش هزینه‌های مقابله با بیابانزایی در کشوری که 32 میلیون هکتار از وسعتش را بیابان تشکیل داده و به دلیل خشکسالی‌های متعدد و سوءمدیریت در بخش آب هرساله به وسعت بیابان‌هایش افزوده می‌شود، حالا با تخصیص تنها 11 درصد بودجه‌های پیش‌بینی شده در برنامه پنجم توسعه برای بیابانزدایی کار را برای جلوگیری از پیشروی بیابان‌ها در کشور سخت‌تر کرده است.

عباس کارگر، مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل ها با اشاره به اینکه بیابانزدایی با این اعتبارات امکان پذیر نیست، می‌گوید: کل بودجه دفتر بیابان در سازمان جنگل ها و مراتع در سال جاری فقط60 میلیارد تومان است که عملاً نیمی از آن هرگز تخصیص نمی‌یابد و با آن مبلغ باقیمانده هم در سطح بسیار محدود می‌توان طرح‌های مقابله با بیابانزایی را اجرا کرد.

او افزود: سال گذشته بودجه بخش بیابان بیش از 30 میلیارد تومان بود که تنها 50 درصد آن تخصیص یافت. در برنامه ششم توسعه سازمان مکلف شده سه میلیون هکتار از بیابان های کشور را زیر پوشش طرح‌های بیابانزدایی ببرد. برای این کار، بودجه‌ای معادل 75 هزار میلیارد ریال لازم است که اگر روند تخصیص اعتبارات به همین منوال باشد در سال های آتی هم نمی‌توان به اهداف برنامه ششم دست یافت.

این مقام در ادامه می‌افزاید: البته در حوضه دریاچه ارومیه از بودجه ستاد احیای دریاچه ارومیه استفاده کردیم ولی باز هم از 35 میلیارد تومان بودجه مصوب شده در سال 94، تنها 11 میلیارد تومان را تخصیص دادند که با این بودجه توانستیم در حدود 24 هزار هکتار از اراضی حوضه دریاچه ارومیه عملیات نهال کاری، قرق اراضی و کنترل چرای دام انجام دهیم. به گفته او در خوزستان هم سال گذشته براساس مصوبه هیأت دولت قرار بوده 113 میلیارد تومان جهت بیابانزدایی تخصیــــــص یابد که تنها 18 میلیارد تومان داده شد.

7 میلیون کانون بحرانی بیابانی در کشور

مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل ها و مراتع درباره وسعت بیابان های کشور می‌گوید: حدود 32 میلیون هکتار از خاک کشور را بیابان فراگرفته که 7.7 میلیون هکتار آن را کانون‌های بحرانی تشکیل می‌دهند. این کانون‌های بحرانی در 96 شهرستان در سراسر کشور گستردگی دارند.

او می‌گوید: اگر در بهترین حالت ممکن همه بودجه امسال مان را به ما بدهند و برای هر هکتار بیابان نیز تنها سه میلیون تومان هزینه عملیات نهال کاری و قرق کنیم باز هم فقط می‌توانیم 20 هزار هکتار بیابان را زیر پوشش طرح ببریم.

در همین حال پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری سازمان جنگل ها و مراتع کشور نیز با بیان اینکه یک میلیون هکتار بیابان در چهارسال گذشته در حوزه دریاچه ارومیه، دشت خوزستان و دشت جازموریان به بیان‌های کشور افزوده شده است می‌گوید: اقدامات پیشگیرانه در مقابل این وسعت رو به تزاید و حجم زیاد تخریب‌ها در اثر بیابانزایی، قابل ملاحظه نیست.

با این حال مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل ها معتقد است: اقدامات خوبی در چند دهه گذشته برای بیابانزدایی در کشور انجام شده که توسعه 2.5 میلیون هکتار جنگل های بیابانی در کشور بخشی از این اقدامات است. اما در سال های اخیر به دلیل محدودیت بودجه کار سخت‌تر شد، به طوری که طبق برنامه پنجم توسعه موظف بودیم دو میلیون و 480 هزار هکتار از بیابان‌های کشور را زیر پوشش طرح ببریم و برای این کار بودجه‌ای در حدود 1834 میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود اما تا امروز فقط 204 میلیارد تومان تخصیص یافته که در تنها در گستره‌ای در حدود 171 هزار هکتار توانستیم عملیات بیابانزدایی انجام دهیم یعنی با 11 درصد بودجه‌ای که دادند ما حدود 15 درصد بیابان‌های کشور را نهال کاری و مدیریت جنگل کردیم اما در بخش طرح‌های بین‌المللی و همکاری با فائو و سازمان ملل با بودجه‌های بین‌المللی بسیار موفق‌تر عمل کردیم که حرف برای گفتن زیاد است.

روز جهانی مقابله با بیابانزایی امسال با شعار «حفاظت زمین، احیای اراضی با مشارکت مردم» از سوی سازمان ملل متحد تعیین شده است.