برجام یك ساله شد

امروز توافق هسته‌ای ایران با شش کشور قدرتمند جهان موسوم به «برجام» یک ساله شد؛ اما به راستی برجام چرا شکل گرفت و قرار بود با این توافق چه اتفاقی بیفتد؟
پس از کش و قوس حدوداً دوازده‌ساله پرونده هسته‌ای ایران و مذاکرات نفس‌گیر ۲۲ ماهه در دولت یازدهم، قرار بود در ازای اعمال یکسری محدودیت‌ها و تعدیل‌ها در برنامه هسته‌ای تهران، طرف غربی به ویژه آمریکایی اقدامات و تعهداتی را به نفع جمهوری اسلامی ایران انجام دهد که لغو تحریم‌های مالی، بانکی و نفتی مرتبط با برنامه هسته‌ای و پذیرش حق هسته‌ای ایران از سوی گروه ۱+۵ از جمله آنها بود.
اما با سپری شدن یک سال از انعقاد برجام و شش ماه از اجرایی شدن آن و در حالی که ایران به تمام تعهدات خود پایبند بوده و به همه آنها عمل کرده است، آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها با امروز و فردا کردن، مانع‌تراشی غیرمستقیم و دعوت آشکار و نهان شرکت‌ها و بانک‌های جهان به حفظ ساختار تحریم‌ها علیه ایران، عملاً برجام را به شکست کشانده و آن را به کاغذپاره‌ای که به قول رئیس بانک مرکزی «هیچ» دستاوردی برای ایران نداشته است، تبدیل کرده‌اند. افزون‌بر این، تهدیدات و مطالبات جدید خارج از دستور برجام، نظیر اعمال تحریم‌های موشکی و حقوق بشری در سنا و کنگره آمریکا طرح شده و در حال بررسی است؛ این در حالی است که مطابق متن برجام، دو طرف باید از هرگونه اقدامی که مخالف روح برجام بوده و به زمینه‌های تداوم همکاری هسته‌ای لطمه وارد می‌کند، اجتناب کنند. با این توصیف، حال که برجام نتوانست از دشمنی دشمنان بکاهد، دو حالت متصور است: اول اینکه، با خوش‌بینی‌ها و سیاست مماشات با دشمنی که راهبرد اولش حذف ما از صحنه است، کنار آمد و به سیاست صبر و انتظاری که هیچ آینده‌‌ای برایش متصور نیست، تن داد. دوم اینکه، به سیاست انقلابی و دیپلماسی تهاجمی برای گرفتن حقوق هسته‌ای خودمان برگردیم و با عبور از دیپلماسی لبخند به دیپلماسی قاطع، فعال و حق به جانب برای حفظ حقوق هسته‌ای پافشاری کنیم. در غیر این‌صورت دستاوردهای حاصل از برجام می‌تواند به ضد خودش تبدیل شود.