نشست باكو؛ فرصت بهبود روابط تجاری ایران با روسیه و جمهوری آذربایجان

به گزارش نما به نقل از شریان نیوز،مهمترین برنامه های سفر رییس جمهوری اسلامی ایران به باکو افزون بر دیدار با «ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری فدراسیون روسیه و «الهام علی اف» رییس جمهوری آذربایجان، رایزنی برای همکاری در زمینه بازرگانی، انرژی، ارتباطات، مسایل زیست محیطی، مبارزه با تروریسم، حمل و نقل و ترانزیت است.
با توجه به اجرای طرح های مشترک در زمینه سرمایه گذاری های اقتصادی، دادوستدهای صنعتی و انرژی، ارتباطات دریایی، زمینی و هوایی، طرح «خزر پاک» برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و... بویژه ادامه عملیات «راهگذر بین المللی شمال- جنوب» که به گفته پوتین با طول 7200 کیلومتر پیونددهنده شمال اروپا به جنوب آسیاست، روشن می شود بازار گفت و گوهای اقتصادی در نشست های دوجانبه و سه جانبه رییسان جمهوری این کشور رونق خود را دارد.
البته با توجه به زمانبر بودن همکاری های تجاری و بازرگانی، برای پدیدار شدن همه اثرها و جنبه های آن وقت بیشتری نیاز است اما در صورت تمرکز بر برنامه های مصوب در نشست باکو، انتظار می رود روابط اقتصادی سه کشور بیش از گذشته توسعه یابد و در نتیجه، پیوندهای تهران، مسکو و باکو در همه عرصه ها بر پایه منافع حداکثری و متوازن همه طرف ها استحکام بیشتری یابد و بر اعتمادها بیفزاید.
برای دستیابی به این منظور باید در آغاز روشن شود وضع کنونی روابط اقتصادی سه کشور با محور ایران چگونه است تا بتوان برای ارتقای آن یک برنامه دقیق و هدفمند ریخت.
بر اساس آمار اعلام شده از سوی سازمان توسعه تجارت ایران، در سه ماهه نخست امسال مجموع صادرات جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه وزنی 27 میلیارد و 779 میلیون و 909 هزار و 290 کیلوگرم به ارزش 317 هزار و 682 میلیارد و 607 میلیون و 474 هزار و 946 ریال (10 میلیارد و 471 میلیون و 648 هزار و 953 دلار) بود.
در همین دوره مجموع واردات جمهوری اسلامی ایران از نظر وزنی هفت میلیارد و 262 میلیون و 780 هزار و 477 کیلوگرم به ارزش 272 هزار و 646 میلیارد و 587 میلیون و 601 هزار و 549 ریال (9 میلیارد و یک میلیون و 50 هزار و 897 دلار) بود.
با همسنجی مجموع صادرات و واردات متوجه می شویم تراز تجاری کشور از نظر وزنی 20 میلیارد و 517 میلیون و 128 هزار و 813 کیلوگرم و از دیدگاه ارزشی 45 هزار و 36 میلیارد و 19 میلیون و 873 هزار و 397 ریال (یک میلیارد و 470 میلیون و 598 هزار و 56 دلار)، مثبت شد.
بنابراین تراز تجاری کشور که در سال 1394 پس از چند دهه مثبت شده بود، در بهار امسال به روند خود ادامه داد.

** واردات ایران از روسیه
در سه ماهه نخست سال 1395 فدراسیون روسیه در جایگاه پنجم کشورهای طرف معامله واردات قرار گرفت.
بر اساس آمار سازمان توسعه تجارت ایران، در این مدت وزن واردات از این کشور 259 میلیون و 510 هزار و 501 کیلوگرم و ارزش آن 539 میلیون و 546 هزار و 241 دلار شد که در مجموع واردات کشور از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب 3.57 و 5.99 درصد سهم داشت.
در سه ماه نخست سال 1394، وضع واردات از روسیه 331 میلیون و 115 هزار و 532 کیلوگرم به ارزش 143 میلیون و 137 هزار و 371 دلار اعلام شد که سهم وزنی و ارزشی آن از کل صادرات در آن دوره به ترتیب 3.73 و 1.38 بود.
در همسنجی دو سال روشن می شود درصد تغییر وزنی واردات از روسیه در سه ماه نخست امسال به منفی 21.63 و از نظر ارزشی به مثبت 276.94 رسید.
آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز فاصله اندکی از سازمان توسعه تجارت دارد و نشان می دهد واردات به روسیه 259 میلیون و 509 هزار و 962 کیلوگرم به ارزش 538 میلیون و 348 هزار و 147 دلار بود.
با توجه به آمارهای اعلام شده نتیجه می گیریم در سه ماه نخست امسال با وجود کاهش وزن واردات از روسیه، افزایش ارزش کالاهای ورودی را شاهد بودیم.

** جزییات واردات از روسیه
آمار واردات تعرفه ای خودرو و قطعات آن در سه ماهه نخست سال 1395 نشان می دهد در فروردین ماه 27 دستگاه انواع لکسوس در هفت مرحله از گمرک غرب تهران و دو محموله از همین برند خودرویی در یک مرحله از طریق معاونت واردات و ترانزیت تهران پذیرش شد.
ارزش این واردات 47 میلیارد و 335 میلیون و 222 هزار و 900 ریال (یک میلیون و 564 هزار و یکصد دلار) بود.
در اردیبهشت ماه 9 دستگاه لکسوس در چهار مرتبه از گمرک غرب تهران و هشت محموله دیگر از همین نوع خودرو از طریق معاونت واردات و ترانزیت تهران پذیرش شد.
ارزش این واردات 27 میلیارد و 954 میلیون و 327 هزار ریال (922 هزار و 400 دلار) بود.
در خردادماه هفت خودرو سواری لادا از گمرک سهلان، 20 دستگاه لکسوس از گمرک غرب تهران (در 6 مرحله) و چهار دستگاه از همین برند خودرویی در سه مرحله از طریق معاونت واردات و ترانزیت تهران پذیرش شد. از منطقه آزاد حسن رود (یک مرتبه) و منطقه ویژه اقتصادی شیراز (دو مرحله) نیز سه دستگاه لکسوس به کشور وارد شد.
ارزش این واردات 45 میلیارد و 481 میلیون و 885 هزار و 840 ریال (یک میلیون و 496 هزار و 652 دلار) بود.
واردات دیگر اقلام کالایی در فروردین از گمرک های منطقه آزاد بندر انزلی (11 نوبت)، جلفا (9 بار)، منطقه ویژه نوشهر (هشت مرتبه)، امیرآباد و حوزه تجاری فرودگاه امام خمینی (هفت مرحله)، آستارا، شهیدرجایی، غرب تهران و معاونت واردات و ترانزیت تهران (سه مرحله)، اینچه برون، جلفا، ذوب آهن اصفهان و سهلان (هر کدام یک بار) صورت گرفت.
در اردیبهشت ماه تنوع گمرک های واردکننده محصولات روسی بیشتر شد؛ به گونه ای که از گمرک منطقه آزاد بندر انزلی (21مرتبه)، سهلان (16 مرحله)، غرب تهران (13 بار)، معاونت واردات و ترانزیت تهران (12 مرتبه)، جلفا و حوزه تجاری فرودگاه امام خمینی (9 بار)، منطقه آزاد حسن رود (هشت مرحله)، امیرآباد (هفت مرتبه)، منطقه ویژه نوشهر (6 بار)، آستارا (پنج مرحله)، ذوب آهن، منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان و قزوین (دو مرتبه)، ارومیه، اصفهان، ساوه، یزد، منطقه ویژه پیام، شهیدرجایی و اینچه برون (یک بار) واردات کالاهای روسی انجام شد.
در خردادماه نیز گمرک منطقه آزاد بندر انزلی (22 بار)، غرب تهران و مشهد (10 مرحله)، حوزه تجاری فرودگاه امام خمینی و معاونت واردات و ترانزیت تهران (9 بار)، آستارا، نوشهر و منطقه آزاد حسن رود (هشت مرحله)، امیرآباد (6 بار)، جلفا، منطقه ویژه اقتصادی شیراز و سهلان (دو مرتبه)، اردبیل، زنجان، ساوه، یزد، منطقه ویژه پیام، بازرگان، بوشهر و قزوین (هر کدام یک بار) در زمینه واردات کالاهای روسی فعال بودند.
این کالاها شامل اکسیدهای تیتان، ابزارهای چوبی، بدنه و دسته جارو یا بروس از چوب، قالب چوبی چکمه وکفش، کمباین گندم، جو، ذرت دامی، دانه آفتابگردان، کنجاله، چوب اره شده، دستگاه های کمک ناوبری رادیویی، کلرور پتاسیم، ایزوتوپک ها و ترکیبات رادیواکتیو، مکمل های دارویی، پاک کننده های صنعتی، قطعات لکوموتیوها، کاغذ روزنامه و... بود.

** صادرات به روسیه
آمار اعلام شده از سوی سازمان توسعه تجارت ایران و گمرک جمهوری اسلامی ایران درباره صادرات به روسیه یکسان است.
در سه ماه نخست امسال فدراسیون روسیه در جایگاه بیستم کشورهای مقصد صادرات ایران قرار گرفت.
در این دوره، 57 میلیون و 805 هزار و 273 کیلوگرم کالا به ارزش 46 میلیون و 945 هزار و 855 دلار به این کشور صادر شد که از نظر وزن و ارزش به ترتیب 0.21 و 0.45 درصد کل صادرات را دربرمی گرفت.
این میزان در دوره مشابه پارسال 203 میلیون و 262 هزار و 846 کیلوگرم کالا به ارزش 49 میلیون و 137 هزار و 90 دلار بود.
بنابراین صادرات ایران به روسیه از نظر وزن و ارزش به ترتیب 71.56 و چهار درصد کاهش یافت.

** جزییات صادرات به روسیه
صدور قطعات خودرویی به روسیه از اردیبهشت ماه آغاز شد و لوازم یدکی سمند و رادیاتور آلومینیومی، مسی و برنجی را به ارزش هشت میلیارد و 480 میلیون و 698 هزار و 488 ریال (279 هزار و 665 دلار) دربرمی گرفت.
صادرات اردیبهشت ماه از گمرک غرب تهران (سه بار) و ارومیه (یک مرحله) صورت گرفت.
قطعات خودرویی صادراتی به روسیه در خردادماه رادیاتور آلومینیومی، مسی و برنجی بود که همه آنها از گمرک غرب تهران (سه بار) صادر شد.
ارزش قطعات خودرویی صادراتی در این ماه به 6 میلیارد و 410 میلیون و 880 هزار و 456 ریال (210 هزار و 301 دلار) رسید.
در همین دوره، دیگر کالاهای صادراتی به روسیه مواردی مانند پلی اتیلن، پلی کربنات، گوجه فرنگی، سیر، گل کلم، کاهو، بادنجان، میگو، مربا، کفپوش، مخزن آب، سیفون و لوازم بهداشتی و... را شامل می شد.
ارزش صادراتی این کالاها در ماه فروردین 320 میلیارد و 836 میلیون و 593 هزار و 715 ریال (10 میلیون و 605 هزار و 44 دلار) بود.
این میزان در اردیبهشت ماه به 304 میلیارد و 472 میلیون و 583 هزار و 474 ریال (10 میلیون و 44 هزار و 125 دلار) رسید.
در خردادماه ارزش صادراتی این کالاها 799میلیارد و 11میلیون و 364 هزار و 179 ریال (26 میلیون و 296 هزار و 686 دلار) شد.

** واردات از جمهوری آذربایجان و جزییات آن
برخلاف روسیه، جمهوری آذربایجان بین 20 کشور نخست مندرج در فهرست واردکنندگان مهم به ایران جایی نداشت.
بر پایه آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، در بهار 1395 واردات از این کشور 46 میلیون و 885 هزار و 531 کیلوگرم به ارزش 15 میلیون و 477 هزار و 800 دلار بود.
واردات تعرفه ای خودرو و قطعات آن از این کشور فقط در اردیبهشت ماه سه محموله شامل یک دستگاه سوناتا (از طریق گمرک غرب تهران) و 10 دستگاه ولوو (در دو مرحله از طریق معاونت واردات و ترانزیت تهران) را در برگرفت که مجموع ارزش آنها 18 میلیارد و 139 میلیون و 454 هزار و 500 ریال (599 هزار و یکصد دلار) شد.
در مورد دیگر اقلام وارداتی نیز باید به ارزن، سبوس، لوله های حفاری و بدون درز مورد استفاده درخطوط نفت یا گاز، تخته های فیبری، شمش آهن و فولاد غیرممزوج و... اشاره کرد.
فروردین ماه از گمرک های آستارا (هشت مرحله)، منطقه آزاد بندر انزلی (چهار بار)، غرب تهران (دو مرتبه)، بیله سوار، معاونت واردات و ترانزیت تهران و شهیدرجایی (هر کدام یک بار) ورود کالا از جمهوری آذربایجان صورت گرفت.
در ماه دوم سال گمرک های فعال برای واردات کالا از جمهوری آذربایجان آستارا (پنج مرحله)، منطقه آزاد بندر انزلی (سه بار)، ارومیه و معاونت واردات و ترانزیت تهران (دو مرتبه)، بیله سوار و غرب تهران (هر کدام یک بار) بودند.
برای خردادماه نیز آستارا (11 مرحله)، منطقه آزاد بندر انزلی (چهار مرتبه)، جلفا (سه بار)، بیله سوار، غرب تهران و سهلان (دو مرتبه)، اردبیل و اینچه برون (هر کدام یک بار) محل ورود کالاهای این کشور بود.

** صادرات به جمهوری آذربایجان
آمار سازمان توسعه تجارت ایران و گمرک جمهوری اسلامی ایران درباره صادرات به جمهوری آذربایجان یکسان است.
در سه ماه نخست امسال جمهوری آذربایجان در جایگاه هجدهم کشورهای واردکننده از جمهوی اسلامی ایران قرار داشت.
در این دوره، 266 میلیون و 522 هزار و 152 کیلوگرم کالا به ارزش 64 میلیون و 268 هزار و 366 دلار به این کشور صادر شد که از نظر وزن و ارزش به ترتیب 0.96 و 0.61 درصد کل صادرات را دربرمی گرفت.
این میزان در دوره مشابه پارسال 171 میلیون و یک هزار و 367 کیلوگرم کالا به ارزش 68 میلیون و 470 هزار و 986 دلار بود.
بنابراین صادرات ایران به آذربایجان از نظر وزنی 55.86 افزایش داشت اما از دیدگاه ارزش 6.14 کاهش یافت.

** جزییات صادرات به جمهوری آذربایجان
صدور قطعات خودرویی به جمهوری آذربایجان از اردیبهشت ماه آغاز شد و لوازم یدکی خودرو را به ارزش پنج میلیارد و 756 میلیون و 240 هزار ریال(190 دلار) از گمرک جلفا دربرمی گرفت.
قطعات خودرویی صادراتی به آذربایجان در خردادماه قطعات خودرو و ماشین آلات، مصنوعات فلزی و چراغ و خاک گیر خودرو بود که همه آنها از گمرک آستارا (چهار بار) صادر شد.
ارزش قطعات خودرویی صادراتی در این ماه به 416 میلیون و 777 هزار و 895 ریال (13 هزار و 677 دلار) رسید.
در همین دوره، دیگر کالاهای صادراتی به جمهوری آذربایجان مواردی مانند عسل، سیب زمینی، گوجه فرنگی، پیاز و موسیر و بادمجان، بیسکویت، لوازم خانه، ظرفشویی، روشویی، وان حمام، آب معدنی و آب گازدار شده، پلی پروپیلن، خاک رس نسوز، گچ، پرلیت، سیمان سفید، سیلیکات سدیم و... را شامل می شد.
ارزش صادراتی این کالاها در ماه فروردین 413 میلیارد و 46 میلیون و 43 هزار و 583 ریال (13 میلیون و 630 هزار و 607 دلار) بود.
این میزان در اردیبهشت ماه به 713 میلیارد و 736 میلیون و 497 هزار و 313 ریال (23 میلیون و 544 هزار و 576 دلار) رسید.
در خردادماه ارزش صادراتی این کالاها 824 میلیارد و 218 میلیون و 538 هزار و 362 ریال (27 میلیون و 93 هزار و 183دلار) شد.

** فرجام سخن
فدراسیون روسیه در جایگاه پنجم کشورهای طرف معامله واردات در سه ماهه نخست سال 1395 قرار داشت و در این مدت وزن واردات از این کشور 259 میلیون و 510 هزار و 501 کیلوگرم و ارزش آن 539 میلیون و 546 هزار و 241 دلار بود. درصد تغییر وزنی واردات از روسیه در سه ماه نخست امسال به منفی 21.63 و از نظر ارزشی به مثبت 276.94 رسید.
از سوی دیگر، در سه ماه نخست امسال فدراسیون روسیه در جایگاه بیستم کشورهای مقصد صادرات ایران قرار داشت.
در این دوره، 57 میلیون و 805 هزار و 273 کیلوگرم کالا به ارزش 46 میلیون و 945 هزار و 855 دلار به این کشور صادر شد که از نظر وزن و ارزش به ترتیب 0.21 و 0.45 درصد کل صادرات را دربرمی گرفت.
این میزان در دوره مشابه پارسال 203 میلیون و 262 هزار و 846 کیلوگرم کالا به ارزش 49 میلیون و 137 هزار و 90 دلار بود.
بنابراین صادرات ایران به روسیه از نظر وزن و ارزش به ترتیب 71.56 و چهار درصد کاهش یافت.
در مجموع تراز تجاری ایران و روسیه در بهار امسال برای کشورمان از دیدگاه وزنی منفی 201 میلیون و 705 هزار و 228 کیلوگرم و از نظر ارزشی منفی 492 میلیون و 600 هزار و 386 دلار بود.
برخلاف روسیه، جمهوری آذربایجان بین 20 کشور نخست مندرج در فهرست واردکنندگان مهم به ایران جایی نداشت.
بر پایه آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، در بهار 1395 واردات از این کشور 46 میلیون و 885 هزار و 531 کیلوگرم به ارزش 15 میلیون و 477 هزار و 800 دلار بود.
از سوی دیگر، در سه ماه نخست امسال جمهوری آذربایجان در جایگاه هجدهم کشورهای واردکننده از جمهوی اسلامی ایران قرار داشت.
در این دوره، 266 میلیون و 522 هزار و 152 کیلوگرم کالا به ارزش 64 میلیون و 268 هزار و 366 دلار به این کشور صادر شد.
این میزان در دوره مشابه پارسال 171 میلیون و یک هزار و 367 کیلوگرم کالا به ارزش 68 میلیون و 470 هزار و 986 دلار بود.
بنابراین صادرات ایران به آذربایجان از نظر وزنی 55.86 افزایش داشت اما از دیدگاه ارزش 6.14 کاهش یافت.
به هر روی، تراز تجاری ایران و آذربایجان در بهار امسال برای کشورمان از دیدگاه وزنی مثبت 17 میلیون و 382 هزار و 835 کیلوگرم و از نظر ارزشی مثبت 251 میلیون و 44 هزار و 352 دلار بود.
منفی بودن تراز تجاری با روسیه افزون بر کاهش وزنی و ارزشی صادرات ایران به این کشور در سه ماه نخست امسال در کنار کاهش ارزش صدور محصولات ایرانی به جمهوری آذربایجان (با وجود تراز مثبت به سود کشور ما) نشان می دهد باید برای ایجاد تغییر در این معادله ها تدبیرهایی اندیشید که مجموعه راهکارهای اقتصادی و دیپلماتیک را دربرمی گیرد.
نشست رییس جمهوری اسلامی ایران با همتایان روسی و آذربایجانی در باکو بویژه در فرصت پسابرجام می تواند نقطه عطفی در تحکیم پیوندهای اقتصادی با همسایگان خزری باشد که از یک سو اعتمادافزایی و امنیت منطقه ای را ارتقا می بخشد و از سوی دیگر با توجه به تاکید سیاست های بالادستی کشور بر اقتصاد مقاومتی بویژه برون نگری اقتصاد، شکوفایی بیشتر تولید داخلی صادرات محور را در پی دارد.