پایان دو دهه سلطۀ قطر در پارس جنوبی

به گزارش نما به نقل از خبرآنلاین، از سال 76 ابتدای دولت اصلاحات که مجموعه منطقه پارس جنوبی آغاز به ساخت کرد طی چهار دورۀ چهارساله قبل از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید تولید گاز در منطقه پارس جنوبی از مخزن مشترک با قطر به طور متوسط 260 میلیون متر مکعب بود.

یکی از دلایل اصلی که کارشناسان حوزه نفت در عقب ماندن ایران از قطر در برداشت از این مخزن مشترک عنوان می‌کنند، ناقص بودن مسیر ارتباطی استخراج، انتقال و فرآوری و پالایش گاز است.

در این رابطه با مهدی یوسفی مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

با توجه به حساسیتی که به لحاظ مشترک بودن ذخایر این منطقه با کشور قطر دارد وضعیت سرمایه‌گذاری دراین منطقه از گذشته تاکنون چه تغییراتی داشته است؟

سرمایه‌گذاری در این منطقه طی سال‌های 90 و 91 با سال‌های 92 ببعد که دولت تدبیر و امید آغاز به فعالیت کرد اصلا قابل مقایسه نیست. رقمی در حدود ۲۰ میلیارد دلار در ۲ سال پایانی دولت دهم سرمایه به این منطقه تزریق شد اما تغییر خاصی در میزان تولید رخ نداد. اما در دولت یازدهم در اوج تحریم‌ها و بی‌پولی دولت و با در نظر گرفتن کمترین بودجه که به نفت تعلق گرفت و بخصوص منطقه پارس جنوبی که از سایر مناطق نقدینگی کمتری در اختیار داشت تا همین امروز ۴۳۰ میلیون متر مکعب تولید داشتیم. یعنی ۱۷۰ میلیون متر مکعب بیش از کل تولید در چهار دولت گذشته تولید داشتیم.

چند درصد رشد تولید داشتیم؟

چیزی در حدود ۶۵ درصد افزایش نسبت به کل تولید ۱۶ سال گذشته ما در طول این سه سال دولت تدبیر و امید از این منطقه گاز تولید کردیم.

این افزایش تولید با چه میزان سرمایه‌گذاری جدید انجام شد؟

ما در این سال‌ها به علت کاهش درآمد دولت کاهش سرمایه‌گذاری هم داشتیم اما اتفاقی که افتاده این است که قبلا سرمایه‌گذاری های کلانی در این منطقه انجام شد و زحمات بسیاری هم کشیده شد اما این زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها به یکدیگر متصل نبود تا بتوان از کل ظرفیت تولید بهره‌برداری کرد.

به طور مثال در یک فاز بخش خشکی آماده شد اما بخش دریایی راه اندازی و تکمیل نشد. در بخش دیگری برعکس بخش دریایی با هزینه‌های هنگفت آماده بهره‌برداری بود اما بخش خشکی نیمه‌کاره رها شده بود. در یک فاز هم بخش دریایی و هم خشکی آماده و تکمیل شده بود اما لوله‌گذاری بین این دو بخش وجود نداشت تا بتوان از آن برای تولید استفاده کرد.

پس علت کم بودن تولید طی سال‌های گذشته همین عدم ارتباط بین بخش‌های محتلف بود؟

این نواقص در دولت‌های قبل وجود داشت که نمی‌توانستیم گاز را استخراج و منتقل کنیم. در این دولت اما از ابتدای کار اولویت دولت و وزارت نفت و سمت و سوی تمام برنامه‌ها بر این بود که ابتدا این طرح‌ها که با بودجه‌های گزافی اجرا شده و ناقص مانده بود به بهره‌برداری برسد.

برنامه آقای زنگنه در این تکمیل طرح‌ها چه بود؟

یکی از انتقاداتی که ابتدای فعالیت دولت یازدهم به وزیر نفت می‌شد این بود که چرا ایشان سرعت ساخت برخی پروژه های جدید را کند کرده و اجازه توسعه نمی‌دهند. در حالی که ایشان با درایت و هوشمندی ابتدا تمرکز را بر تکمیل فازهای ناقص و نیمه‌تمام گذاشت و با منطقه‌بندی فازهایی که یکی از بخش‌های دریا و خط لوله و خشکی را نیاز داشت تکمیل و به همدیگر متصل کردند. با تاکید ایشان بر تکمیل این طرح‌های گرانقیمت و نیمه‌کاره فاز ۱۲ با بیش از ۸۰ میلیون متر مکعب و فازهای ۱۵ و ۱۶ و بعد از آن بخش عمده‌ای از فاز ۱۷ و ۱۸ و بخشی از فاز ۱۹ گاز استخراج می کند.

با این توصیف اگر بخواهیم تولید کشور را از این منطقه با قطر مقایسه کنیم به چه جایگاهی رسیدیم؟

این برنامه‌های دقیق و هوشمندانه باعث شد ما از میدان مشترک گاز استخراج کنیم و در میدان رقابت با رقیبی که چندین سال از او عقب‌تر هستیم توانستیم طی ۳ سال ۶۵ درصد رشد نسبت به ۱۶ سال قبل داشته باشیم.

در حوزه نفت هم در بخش میعانات به ازای هر فاز ۴۰ هزار بشکه تقریبا میعانات تولید کردیم که به کل تولید اضافه شد.

خلاصه این مطالب این است که ما در سال های گذشته افزایش مستمر تولید را داشتیم به عنوان مثال امسال در ۴ ماهه ابتدای سال ۱۳.۵ میلیون تن صادرات غیرگازی مانند محصولات پتروشیمی داشتیم.

امسال از نظر وزنی و ارزشی چه میزان افزایش تولید داشتیم؟

در سال جاری طی ۵ ماه نخست به لحاظ وزنی ۶۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته و به لحاظ ارزشی ۴۳ درصد رشد داشته و این کم بودن ارزش به دلیل افت قیمت محصولات در بازارها است. البته ناگفته نماند ما در سال ۹۴ نسبت به سال ۹۳ حدود 30 درصد افزایش داشتیم.

از نظر صادرات این تولیدات در منطقه چه وضعتی داریم و بیشترین سفارش خرید تولیدات منطقه شما از کدام کشورهاست؟

منطقه ما به لحاظ صادرات در کشور منطقه نخست است و انشالله امیدواریم با همین روند اگر بازارها دچار تحولات خاصی نشوند وقتی ۶۶ درصد در ۴ ماه رشد داریم تا پایان سال با همین روند پیش خواهیم رفت.

بیشترین تقاضا برای محصولات منطقه ما از کشورهای آسیا است، اما تفاوتی که امسال با سال‌های قبل داشتیم این است که بعد از برجام کشورهای اروپایی هم به لیست مشتریان ما اضافه شده اند.

بعد از برجام در جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی در منطقه پارس جنوبی تغییری رخ داد؟

ما تقریبا هیچ سرمایه‌گذاری جدی قبل از برجام نداشتیم اما بعد از برجام بدون در نظر گرفتن حوزه سیراف که مشتمل بر ۸ شرکت داخلی با تولید ۴۸ هزار بشکه میعانات نفتی بخش خصوصی قراردادهایی که آورده اند و قرارداد منعقد شده است شرکت‌های داخلی که تحت لیسانس و فاینانس شرکت های معتبر بین المللی است ۱۱ طرح که فقط روی کاغذ و خام نیست کلنگ زدیم. در این طرح‌ها کاملا وجوه خرید زمین پرداخت و سفارش تجهیزات آن انجام شده است.

حدود 8200 میلیارد تومان بخش خصوصی داخلی در منطقه پارس جنوبی سرمایه‌گذاری کرده و طرح‌ها آماده انجام است.

این طرح‌ها عمدتا در حوزه صنایع پایین دستی و زنجیره تکمیلی است که از خام فروشی جلوگیری شود و یکی از اهداف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی هم می باشد که نیاز است تا کشور از این خام فروشی فاصله بگیرد.

تولید پنتان و هگزان و محصولات جانبی، تولید پت که سرمایه‌گذاری در این محصول انجام داده است تبدیل متانول به محصولات پایین دستی دو پالایشگاه میعانات گازی که یکی از آنها اتیلن گلایکو را به پت تبدیل می‌کند.

اگر بخواهید در یک نگاه گذرا عملکرد دولت یازدهم را در این مطقه تشریح کنید کدام بخش از عملکرد آن را مهمتر می‌دانید؟

در دولت یازدهم شاهد افتتاح رسمی فازهای ۱۲، ١٥و ١٦ بودیم و فازهای ١٧ و ١٨ نیز در آینده نزدیک افتتاح می شود، بخشی از فاز ١٩ پارس جنوبی با تکیه بر گاز دریا راه اندازی شد که برای نخستین بار بود این اتفاق افتاد.

در فازهای ٢٠ و ٢١ نخستین ردیف شیرین سازی گاز پالایشگاه فاز ٢٠ و ٢١ پارس جنوبی آماده دریافت گاز ترش فازهای ٦ تا ٨ این میدان گازی می شود.

هم اکنون روزانه ۲۰ میلیون مترمکعب گاز ترش از فاز ۱۹ برداشت می شود و از مجموع چهار ردیف شیرین سازی، ٣ ردیف عملیاتی شده است. تا کنون حدود یک میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه میعانات گازی این فاز به بازارهای هدف صادر شد.

پالایشگاه فاز ١٩ پارس جنوبی از واحدهای یوتلیتی و فرآیندی تشکیل شده که همه واحدهای آن پارسال به بهره برداری رسیدند و تکمیل واحدهای فرآیندی در دستور کار است.

برخورداری از ١٠ پست توزیع برق از دیگر ویژگی پالایشگاه فاز ١٩ است که هم اکنون روزانه بیش از ١٧ میلیون متر مکعب گاز شیرین از ٢ ترین این فاز تولید می شود. تاکنون ١٢٦ میلیون نفر ساعت در بخش خشکی فاز ١٩ پارس جنوبی کار انجام شده است و در انجام فعالیتهای توسعه ای این فاز بالغ بر ١١ هزار نفر مشغول به فعالیت بودند.

در مجموع اگر بخواهم پاسخ سوال شما را کوتاه بدهم باید بگویم متاسفانه طی سال‌های گذشته در نتیجه تحریم‌ها بی‌توجهی به توسعه پارس جنوبی، قطر از فرصت استفاده کرده و حجم گسترده ای از گاز را برداشت کرد. دولت یازدهم با تمام توان و تمرکز بدون هزینه اضافی سعی در بهره‌برداری صحیح از پروژه‌ها و زیرساخت‌های قبلی کرد و نتیجه هم این شد که انشالله تا پایان امسال، ایران در برداشت روزانه گاز از میدان مشترک پارس جنوبی به قطریها می رسد و ایران به ٢ دهه برداشت بیشتر روزانه قطر خاتمه می دهد.