تلویزیون فقط نوع خاصی از مستند را نشان می‌دهد

به گزارش نما به نقل از ایسنا، محسن امیر یوسفی در نشست بررسی سه مستند عاشورایی -ساخته‌ی ناصر تقوایی، بهمن کیارستمی و خودش- گفت: جایی که باید مستند را به مردم نشان بدهد تلویزیون است، اما انگار تلویزیون هم فقط نوع خاصی از مستند را نشان می‌دهد و به آن مهر تأیید می‌زند که تا به حال تأثیری هم نگذاشته است.

این کارگردان با اشاره به اینکه فیلم «کاروان» در خمینی‌شهر اصفهان ساخته شده است، درباره فیلم «خواب تلخ» که در همین شهر ساخته شده نیز گفت: آن زمان که این فیلم را ساختم یکی از دلایلی که جلوی نمایش آن را گرفتند این بود که چرا این فیلم در این شهر ساخته شده است. مگر شهر دیگری نبود؟ در این باره باید بگویم که خمینی‌شهر شهر خود من است. من متولد آبادانم اما در اصفهان بزرگ شده‌ام.

در این نشست که عصر چهارشنبه ۲۸ مهر پس از نمایش سه مستند «اربعین»(ناصر تقوایی)، «شبیه‌خوانی»(بهمن کیارستمی) و «کاروان»(محسن امیریوسفی) در مؤسسه فرهنگی «آپ آرت مان» برگزار شد، امیر یوسفی درباره سوژه فیلمش اظهار کرد: از وقتی که یادم هست این کاروان در خمینی‌شهر تشکیل می‌شد. کاروان‌های بزرگ و رنگارنگ زیادی در دنیا هست و این کاروان هم جزو بزرگ‌ترین کاروان‌های دنیاست، ولی ما ایرانی‌ها به این چیزها عادت داریم و بزرگترین‌هایی که داریم برای ما عادی است.

او درباره چگونگی ساخت فیلم درباره این کاروان نیز گفت: دوست داشتم فیلمی درباره این رویداد بسازم بنابراین طرحی را به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ارائه دادم. آن زمان از دهان ما درآمد که گفتیم نگاه طنزی به این قضیه داریم. بعد از کش‌وقوس‌های بسیار گفتند برو بساز ببینیم چه کار می‌کنی. فیلم ساخته شد و در جشنواره فیلم کوتاه تهران هم به عنوان بهترین فیلم برگزیده شد و بعد از آن با ما قرارداد بستند و فیلم را از ما گرفتند. تلویزیون چند سالی با هیجان‌زدگی این فیلم را نشان داد اما بعداً نمایش آن متوقف شد اما خوشبختانه فیلم به خوبی دیده شد و عاقبت‌به خیر شد. جدای از وجه مذهبی و اعتقادی قضیه، در فیلم «کاروان» نگاهی به وجه تاریخی این اتفاق هم داشتیم و اینکه کاراکترهای این کاروان از ورای اسطوره‌ها تعریفی برای خود دارند.

این کارگردان سینما درباره‌ی پرداختن به موضوع تعزیه نیز اظهار کرد: در نگاه اول به بعضی مسائل انگار تکلیف آن‌ها از پیش روشن است همیشه یک نگاه رضاشاهی به این قضیه داریم که این بساط باید جمع شود. این ممنوعیت در قشر مذهبی ما هم است که می‌گویند نباید این شبیه‌سازی‌ها اتفاق بیفتد. در میان روشنفکران هم تعزیه نوعی تئاتر دست‌پایین قلمداد می‌شود. اما به نظرم باید بیشتر روی آن کار کنیم. تمام مسائلی که برشت در کتاب خود درباره تئاتر می‌گوید من از بچگی در تعزیه می‌دیدم. این کشف بزرگ من نیست و خیلی‌ها درباره آن حرف زده‌اند، اما انگار باید یک خارجی درباره آن حرف بزند تا ما تلنگری بخوریم. تعزیه نه‌تنها در سال‌های اخیر حقش را نگرفته بلکه انگار بازهم کسانی دنبال این هستند که کنار گذاشته شود.

کارگردان فیلم کمدی «آتشکار» با اشاره به اینکه موضوع تعزیه قابلیت‌های سینمایی دارد و می‌توان روی آن کار کرد، اظهار کرد: جایی که باید مستند را به مردم نشان بدهد تلویزیون است، اما انگار تلویزیون هم فقط نوع خاصی از مستند را نشان می‌دهد و به آن مهر تأیید می‌زند که تا به حال تأثیری هم نگذاشته است. خدا پدر آن کسی را که موبایل را اختراع کرد بیامرزد! لااقل از این طریق از این مراسم‌ها تصویربرداری می‌شود و بعدها می‌شود به آن‌ها رجوع کرد. پرداختن به سنت ما هنوز تکه‌تکه و مانند فیل در تاریکی است. روزی ببینیم این یک عنصر ایرانی است که حاصل تلاش مردم ایران بوده و ریشه در ایران پیش از اسلام داشته است. در این مورد فارغ از این که چه گرایشی داشته باشیم باید بفهمیم این یک فرم است و شاید دولت و سایرین باید دست از سر آن بردارند و بگذارند مسیر خودش را طی کند.

امیر یوسفی همچنین درباره‌ کمبود آثار ارزشمند که به این موضوعات پرداخته باشند نیز گفت: کسی مثل ناصر تقوایی یک استثناست که این استثنا بودن جایگاه او را هم بالا می‌برد اما ای کاش این استثنا قاعده سینمای مستند ما بود. ما تا کی‌ می‌توانیم از مستندهای چهل سال پیش صحبت کنیم؟ وقتی کل نشانه‌های مذهبی را در سینمای بعد از انقلاب نگاه می‌کنیم هنوز که هنوز است تعداد این شمایل‌ها کمتر از فیلم‌های بعد از انقلاب است. در فیلمفارسی وقتی یک لات کنار سقاخانه می‌رفت و شمعی روشن می‌کرد، کسی نمی‌گفت این سفارشی است و معلوم بود که نوع زیست خود آن آدم‌هاست. هرچه بیشتر این نشانه‌ها دیده شود آن خرافات و جهالت در میان عوام کمتر می‌شود. اگر بیشتر و بهتر در این باره فیلم ساخته می‌شد می‌توانست بر باورهای مردم تأثیر بگذارد.

او درباره اینکه آیا می‌شود تعزیه را با حذف شلختگی‌های آن به عنوان نوعی از تئاتر به صحنه برد اظهار کرد: مطمئناً این اتفاق می‌تواند بیفتد اما باید توجه کنیم وقتی از تعزیه و کاروان و دستگاه امام حسین(ع) صحبت می‌کنیم مزه‌اش به همان مردمی و عوامانه بودن آن است. ما درباره تعزیه‌ای صحبت می‌کنیم که هزاران نفر به دیدن آن می‌آیند و وسط اجرا یک نفر بلند می‌شود و به شمر حمله می‌کند که امام حسین(ع) را نکشد. ما از هنر و اجراء چه توقعی داریم. توقع ما تأثیرگذاری است و می‌بینیم که این تأثیرگذاری همچنین ادامه دارد.

محسن امیریوسفی که فیلم «آشغال‌های دوست‌داشتنی» را سال ۹۱ ساخته اما تاکنون اجازه نمایش پیدا نکرده در حاشیه این نشست در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا درباره این فیلم گفت: از سال ۸۹ که پروانه ساخت گرفتم شش سال از عمرم را روی این فیلم گذاشتم که سه سال آن در دولت روحانی بوده است. من همان‌طور که به صورت قانونی فیلم را ساختم به طور قانونی هم منتظر دریافت پروانه نمایش آن هستم در این مدت هم همواره با سازمان سینمایی در حال گفت‌وگو بوده‌ام اما اخیراً کمی رفتنم به ارشاد را کم کرده‌ام، چون متوجه شده‌ام کسانی که در نگهبانی هستند از من چیزی نمی‌خواهند بعد متوجه شدم آن‌ها فکر می‌کنند من کارمند ارشاد هستم.