گفتگو از میثم پوراعظم- به گزارش نما؛ مانند همیشه با رویی گشاده و خندان از ما استقبال کرد. متولد ۱۳۴۵ در دیار بزرگانی چون بوعلی سینا و ابر مردانی چون شهید حاج حسین همدانی است. خودش هم از یادگاران روزهای سنگر و خاکریز هست و یادگاری های به جای مانده آن روزها نیز هرازگاهی این جانباز سرافراز۵۰درصد را به آن روزهای حماسه و ایثار می برد.
وی پس از جنگ در رشته مطالعات امنیت با گرایش تهدیدات فرهنگی تا مقطع دکترا ادامه تحصیلات داده و به دنبال آن مسئولیت های گوناگونی را نیز در همین حوزه عهده دار شده است. ریاست اداره بررسی‌های فرهنگی-اجتماعی سپاه پاسداران و معاونت فرهنگی ستاد کل نیروهای مسلح بخشی از کارنامه او را در همین باره شامل می شود که البته در این میان نباید کسوت استادی در دانشگاه را نیز از قلم انداخت. همین تجربیات ارزنده نیز موجب شد تا هم اکنون به عنوان معاون توسعه فرهنگی و اطلاع‌رسانی و سخنگوی سازمان پدافند غیر عامل ایفای مسئولیت نماید.
شاید بسیاری از اقشار مردم درباره مقوله مهم پدافند کالبدی آگاهی چندانی نداشته باشند و البته در این میان متاسفانه در رسانه‌ها هم به این موضوع آنچنان که باید پرداخته نشده است. از همین رو بهانه ای دست داد تا دقایقی با سرهنگ پاسدار دکتر محسن محبی به گفتگو بنشینیم و درباره این مقوله مهم از زبان این استاد دانشگاه بیشتر آشنا شویم.
نما: آقای دکتر! یکی از حوزه‌هایی که سازمان پدافند غیرعامل به عنوان تهدید آن را شناسایی کرده حوزه تهدیدات کالبدی است. لطفا کمی در مورد آن برای ما توضیح دهید و اینکه چرا این حوزه چنین نامی گرفته؟
ج: در میان تهدیدات مختلف که دارای منشاء انسانی است، وظیفه‌ی سازمان پدافند غیرعامل رصد حوزه‌هایی از تهدیدات است که در قالب غیرنظامی و جنگی تعریف می شوند. بخش‌هایی مانند سایبری، بیو تروریسم و زیستی، اقتصادی، حوزه تهدیدات مردم محور و حوزه تهدیدات کالبدی به همراه چند حوزه دیگر از جمله این موارد است. اما موردی که شما به آن اشاره کردید، پدافند در عرصه زیرساختهای حیاتی را شامل می شود. به عبارت دیگر دشمن در جنگهای احتمالی آینده به دنبال این خواهد بود که ظرف مدت کوتاهی زیرساختهای حیاتی کشور مقابل را از بین ببرد. این زیرساختها را میتوان اماکنی همچون فرودگاهها، پالایشگاهها، بنادر، صنایع تولیدی، شبکه‌های آب و برق، محیط زیست، سد، تأسیسات جاده‌ای، کارخانه‌جات مهم تولید مواد غذایی و صدا و سیما و مواردی از این قبیل دانست. از آنجایی که حیات جامعه در گرو وجود این زیرساختهاست بنابراین از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند.
***فردو نماد اقتدار کالبدی کشور
نما: آیا در کشور نمونه‌ای از اقدامات پدافند کالبدی به شکل عینی وجود دارد؟
ج: بله! نمونه بارز آن تأسیسات هسته‌ای فردو‌ست. این تأسیسات در زمان ساخت با رعایت ملاحظات پدافند کالبدی بنا شد و لذا همین امر موجب ایجاد یک بازدارندگی در مقابل تهدیدات دشمنان شد. به طوریکه دشمنان جمهوری اسلامی ایران دیگر حتی هوس حمله به این تأسیسات را هم نمی کنند، چرا که حتی در صورت اقدام از عمل خود طرفی نخواهند بست.
نمونه دیگر آن پناهگاه هایی است که در زمان جنگ تحمیلی در شهرها ایجاد شد. بخاطر داریم که زمانیکه دشمن موشکباران شهرها را شروع کرد، همین جان پناه‌ها مکانی امن در برابر خطرات احتمالی برای مردم به حساب می‌آمد. به طور کلی باید گفت هدف پدافند غیرعامل این است که در صورت هرگونه حمله احتمالی دشمن کمترین آسیب مادی و انسانی به کشور وارد شود.
**جنگ زیر ساختی وهابیت
ج: نمونه بارز آن را می توان جنگ یمن دانست. در این تهاجم عربستان شروع به تخریب و از بین بردن همین اماکن حیانی کرد. دلیل این اقدام هم این است که حتی در صورتیکه اصل کشور و حکومت باقی بماند دیگر امکان ادامه حیات برای مردم آن وجود نداشته باشد.
نمونه دیگر آن را میتوان سوریه دانست. برآوردها نشان میدهد در صورتیکه همین الان جنگ در سوریه پایان یابد زمان مورد نیاز برای بازسازی زیرساختهای حیاتی آن کشور 10 تا 20 سال برآورد شده است.
نما :سازمان پدافند غیرعامل به منظور ایجاد یک سپر کالبدی جامع برای کشور چه برنامه‌هایی را در دست اقدام قرار داده است؟
ج: ما یک دستورالعملی را برای طرحهای در دست ساخت تهیه و تدوین کردیم تا تأسیسات در حال ساخت با رعایت اصول پدافند غیرعامل ساخته شود. رعایت این دستورالعمل الزامیست و شامل تمام احداثات جدیدی است که در کشور در حال ساخت بوده و یا تـأسیسات قدیمی که بازسازی آنها در دستور کار قرار گرفته است. همچنین میبایست در اعتبار مورد نظر برای ساخت یا تجدید بنای این اماکن ملاحظات پدافندی نیز دیده شود.
نما: از آنجایی که فضای سایبر تمامی کشور را در برگرفته مایلم بدانم آیا حوزه های پدافند سایبری و کالبدی با یکدیگر نقاط اشتراک و هم پوشانی دارند؟
ج: سوال خوبی را عنوان کردید. دو نکته در اینجا وجود دارد. نخست اینکه تهدیدات در زمینه سایبری قبل از حوزه کالبدی شروع شد و پیش بینی ها حکایت از آن دارد که جنگ های آینده در فضای سایبر شکل خواهند گرفت.
و نکته دوم که بسیار هم مهم می نماید این است که فضای مجازی تمامی کشور را در بر گرفته و به دنبال آن زیرساخت های حیاتی نیز تحت پوشش آن قرار دارد. از همین رو چون فناوری اطلاعات و ارتباطات زیرساخت های کالبدی را هم زیر چتر خود برده، بایستی این دو حوزه پدافندی را در کنار یکدیگر تعریف کنیم.
نما: به عنوان سوال آخر بفرمائید چه اقداماتی با هدف ایجاد یک بازدارندگی سایبری برای زیر ساخت های حیاتی کشور انجام گرفته و چه برنامه هایی در همین زمینه در دستور کار قرار دارد؟
ج: در این راستا چندین اقدام موثر صورت گرفته که تا حد زیادی توانسته به بازدارندگی سایبری در حوزه کالبدی کمک کند. یکی اینکه ما در دستورالعملی به دستگاه های اجرایی از آنها خواستیم تا از محصولات سایبری داخلی استفاده کنند. که نمونه آن ضد بدافزار "پادویش" می باشد که از محصولات داخلی تحت حمایت سازمان پدافند غیر عامل است.
دیگر اقدام دراین مسیر بومی سازی سامانه های مدیریت کننده حوزه های کالبدی مانند شبکه های برق و گاز است که می توان به تولید سامانه اسکادای ملی اشاره کرد. این سامانه در مدیریت چنین شبکه هایی نقشی کلیدی را ایفا می کند. ما امیدواریم با گسترش استفاده از محصولات سایبری داخلی در کشور به ویژه در میان نهادها، روز به روز شاهد افزایش امنیت و بازدارندگی در این زمینه باشیم.
از شما بخاطر این گفتگو سپاسگذارم
_من هم از شما تشکر می کنم.
