شكست نفتی غرب در برابر كرملین

به گزارش نما به نقل از عصر نفت، پس از الحاق پرسروصدای شبه جزیره کریمه به خاک روسیه در مارس سال ۲۰۱۴ میلادی، دولت اوباما با بهره گیری از ابزار تحریم های هدفمند به عنوان راهبرد جدید واشنگتن، تلاش کرد تا این کشور را مجازات کند. بدين ترتيب، مصادره اموال و ممنوعیت سفر بیش از ۱۰۰ شخص روس تبار که عموما از افراد مرتبط با ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه بودند، از سوی کاخ سفید صادر شد. اتحادیه اروپایی نیز صد نفر دیگر را در لیست تحریم قرار داد. همچنین با توجه به تامین نیمی از درآمدهای دولت روسیه از فروش نفت و گاز طبيعي، شرکت های فعال در صنعت نفت و گاز طبیعی تحریم شدند.

*نتایج ناخواسته تحريم‎
دو سال پس از اعمال این تحریم های هوشمند، همانطور که تعدادی از سیاستمداران آمریکایی نیز اعلام کرده اند، کرملین در برابر خواسته های غرب نرمش اندکی داشته و این موضوع را باید یک موضوع نگران کننده دانست. مثلا کرملین در این دوره، علاوه بر حضور در شبه جزيره راهبردي کریمه، حمایت های مالی و نظامی از گروه های مورد حمايت خود در شرق اوکراین را افزایش داده است.

با نگاهی به تاریخ جهاني تحریم ها نیز می توان دریافت که ۶۶ درصد آنها به اهداف خو‌د دست نیافتند و ۷۹ درصد تحریم های اعمال شده جهت جلوگیری از توسعه فعالیت های نظامی، با شکست روبرو شده اند.

اما روسیه راهبرد نزدیک شدن به چین را برای مقابله با غرب برگزیده است. در بهار سال ۲۰۱۴ میلادی، پوتین رهسپار پکن شد تا قرارداد ۴۰۰ میلیارد دلاری و ۳۰ ساله صادرات گاز طبیعی به چین را امضا نماید. گویی آنان یک جایگزین جذاب برای بازار گاز اروپا یافته اند.

البته از سوي ديگر، روسیه به سرعت راهکارهایی برای دور زدن تحریم های غرب به ویژه در بخش صنعت نفت و گاز یافت. مثلا برای جبران نیازمندی به فناوری و تجهیزات حفاری در آب های پیرامون قطب شمال، شرکت روسنفت ۳۰ درصد سهام پروژه های شرکت حفاری نورث آتلانتیک را که زیرمجموعه شرکت استات اویل نروژ محسوب می شود، خریداری کرده است.

اما کارشناسان با یادآوری این نکته که تحریم ها باید در کوتاه مدت، آثار خود در بخش تغییر سیاست های کشور هدف نشان دهد، معتقدند، با طولانی شدن دوره تحریم ها آثار این محدودیت ها، کمتر و کمتر می شود. و اگر در سال های فرارو، همان گونه که اکثر پیش بینی ها بر این نکته اتفاق نظر دارد، قیمت مبادلاتی نفت خام در بازارهای جهانی افزایش یابد، تاثیر تحریم های اتحادیه اروپا و ایالات متحده علیه روسیه بی اثر خواهد شد.

*هزینه های تحریم
اما این تحریم ها، هزینه هایی برای کاخ سفید و اروپایی به همراه آورده است. گزارش منتشرشده توسط اتحادیه اروپا نشان می دهد تحریم روسیه در سال 2015 میلادی به کاهش 0.3 درصدی تولید ناخالص داخلی این اتحادیه منجر شده است.

نتایج مطالعه انجام شده توسط انستیتوی پژوهش های اقتصادی اتریش نيز نشان می دهد تداوم تحریم روسیه مي تواند 90 میلیارد یورو از درآمدهای صادراتی را کاهش داده و دو میلیون فرصت شغلی را در سرزمين يورو حذف کند.

اما آلمان به عنوان شریک اصلی روسیه در قاره سبز را باید به دلیل از بین رفتن 400 هزار فرصت شغلی، بزرگترین بازنده تحریم های کنونی به شمار آورد. از سوی دیگر، چند بانک اروپایی نظیر سوسیت جنرال فرانسه و رایفیسن زنترال بانک اتریش، میلیاردها دلار وام به شرکت های روسی اعطا نموده اند که در صورت عدم بازپرداخت این تسهیلات، رشد چشمگیر بدهی ها و یا ورشکستگی این بانک ها، دور از انتظار نخواهد بود.

بانک های آمریکایی نیز علاوه بر انسداد ده ها میلیون دلار از اموال تحریم شده، باید با انعقاد همکاری با مراکز حقوقی، نسبت به ارزیابی مبادلات مالی خود از بیم مشارکت در تامین مالی شرکت ها و افراد تحریم شده روس تبار، اقدام کنند. فراموش نکنید که در صورت تامین مالی شرکت های روسی، 250 هزار دلار جریمه برای بانک ها و موسسات مالی آمریکایی تعیین شده و این رقم پس از مدت کوتاهی، دو برابر می شود.

همه ما به خاطر داریم که در سال 2010 میلادی، دوچه بانک آلمان به دلیل دور زدن تحریم های آمریکا علیه کوبا، ایران، لیبی و سودان به پرداخت 500 میلیون دلار جریمه محکوم شد. ممنوعیت همکاری شرکت های آمریکایی فعال در صنایع انرژی با روس ها نیز سالانه میلیاردها دلار ضرر مالی برای آنان به ارمغان آورده است. توقف فعالیت های اکتشافی شرکت های آمریکایی در مناطق قطبی و منابع شیل، از دیگر هزینه های تحریم روسیه به شمار می رود.

در همین حال، شرکت اکسون موبیل وادار به توقف پروژه های مشترک اکتشاف و تولید خود با شرکت های روسی به ویژه روسنفت شده است. مثلا این شرکت آمریکایی اجرای پروژه 3.2 میلیارد دلاری مشترک با شرکت دولتی روسنفت را در دریای کارا به حالت تعلیق درآورده است.

بدین ترتیب، علاوه بر از دست رفتن فرصت های تولید محصولات هیدروکربوری در پروژه های بالادستی واقع در خاک روسیه، احتمال نابودي سرمایه گذاری های انجام شده، دور از انتظار نیست. همچنين به خطر افتادن امنیت انرژی دولت های اروپایی، از دیگر نتایج راهبرد تحریم روسیه به شمار می رود.

شرکت های روسی برای توسعه میادین نفت و گاز خویش به منابع مالی غرب نیازمند هستند و کاهش سرمایه گذاری، در میان مدت به كاهش عرضه منابع هیدروکربوری روسیه به عنوان بزرگترین تامین کننده گاز اروپایی ها و یکی از فروشندگان اصلی طلای سیاه به این کشورها مي انجامد كه زنگ خطری برای امنیت لرزان انرژی قاره سبز خواهد بود.

موسسه مشاوره انرژی آی اچ اس کمبریج انرژی، پیش بینی کرده با تداوم تحریم هاي روسيه، تولید کنونی روزانه 10.5 میلیون بشكه ای نفت روسیه در سال ۲۰۲۵ میلادی به 7.6 میلیون بشکه، کاهش خواهد یافت. تحقق این پیش بینی، خبری بد برای دولت های اروپایی خواهد بود که یک سوم نفت مورد نیاز خود را از روس ها، خریداری می نمایند. البته در مورد گاز طبیعی، این وابستگی به دلیل خریداری این سوخت از خط لوله های صادراتی شدیدتر است.

جایگزینی واردات گاز با يك منبع جديد عرضه، کاری دشوار و پرهزینه است. همچنين پس از الحاق شبه جزیره کریمه به خاک روسیه که تحریم های شدید غرب را به همراه آورده است، محبوبیت قبلي پوتین از ۶۳ درصد به ۸۸ درصد در اکتبر سال گذشته افزایش یافته است. به هر حال، تحریم های غرب فرصت خوبی برای رییس جمهور روسیه جهت پروپاگاند و ژست غرب ستیزی پدید آورده است. اتفاقی که سومدیریت و فساد اقتصادی وی و دولتمردان حاكم روس را تا حدودزیادی پنهان نموده است.

در این میان، روس ها به دنبال ایجاد موسسات مالی رقیب با سوییفت، مستر کارت و ویزاکارت هستند تا آثار تحریم های غرب را کمتر و کمتر کنند. در مجموع به نظر می رسد در صورت موفقیت روسیه برای ایجاد تشکل های مالی رقیب موسسه های غرب به ویژه با چراغ سبز کشورهای هند، برزیل، چین و آفریقای جنوبی به ویژه حذف دلار از تجارت خارجي روسیه، زنگ خطر جدی برای تحریم های آتی غرب در سراسر دنیا پدید خواهد آمد.

رهبران واشنگتن در سال های اخیر دریافته اند یافتن منابع جایگزین انرژی برای اروپا از همیشه ضروری تر است. و آزادسازی صدور نفت و گاز توسط تولیدکنندگان آمریکایی را باید گام نخست جهت تغییر در نقشه تجارت جهانی انرژی دانست. هرچند هم اينك نمی توان از پایان دوره دیپلماسی سخن گفت. اما آغاز روابط سیاسی آمریا و کوبا و نشست های ‏‎ ‎سیاسی منظم با ایرانی ها نشان می دهد همچنان دیپلماسی ابزاری اثربخش است، ولي تحریم ها به سلاحی تبدیل شده اند که روز به روز از حامیان آن کاسته شده و بر مخالفان آن افزوده می شود. اما همچنان هیچ کس نمي تواند با قاطعیت در مورد ابزار جایگزین تحریم ها، اظهار نظر نماید.