افزایش قیمت دلار روانی است یا برجامی؟

به گزارش نما به نقل از میزان، دلار در ایران همواره با نوسانات زیادی روبرو بوده است، اما هیچگاه قیمت آن کاهش نداشته بلکه همیشه به خاطر عواملی بالا رفته است.

تنها در یک مقطع دلار کاهش چشمگیری داشت و آن هم زمانی بود که ایران قطعنامه 598 را پذیرفت تا جنگ تحمیلی پایان یابد. از آن پس، دلار دیگر روی خوش خود را به ایران نشان نداد.

یک زمانی آمریکا ادعا می کرد که کاری خواهد کرد یک دلار معادل یک هزار تومان سبز رنگ ما شود. اما کسی تصور نمی کرد که تنها با گذشت چند سال از آن ادعا اکنون یک دلار آمریکایی بیش از 4 هزار تومن قیمت دارد.

دلایل گوناگونی را برای این اتفاق مطرح می کنند. بالا رفتن قیمت دلار تأثیر زیادی بر روی قیمت کالاهای وارداتی می گذارد، حتی بر روی تولیدات داخلی هم تأثیر گذار است. مستقیم یا غیر مستقیم.

اما در شرایط کنونی به نظر می رسد که یکی از دلایل مهم افزایش قیمت دلار در بازار توافق هسته ای باشد.

اکنون که یکسال از امضای توافق هسته ای ایران و 1+5 با محوریت آمریکا گذشته است، علیرغم گشایش اسمی اقتصاد در کشور، عملاً اتفاق خاصی نیفتاده است، که اگر نتایج برجام واقعی بود، باید همان آغاز اجرای آن بازار ارز تأثیر روانی خود را می دید.

چرا اینگونه نشد و بازار نسبت به توافق هسته ای واکنش مثبت نشان نداد؟ برای این که تحریم های اقتصادی باقی ماند، مشکل مبادلات بانکی بر طرف نشد، دلارهای بلوکه شده به کشور وارد نشد، تحریم های 10 ساله آمریکا علیه ایران بار دیگر تمدید شد و نفتی که فروخته شد، دلارش به کشور نیامد.

تا پیش از دولت یازدهم، تولید و فروش نفت ایران کمتر از 500 هزار بشکه در روز بود و علیرغم قیمت بالای هر بشکه نفت، اما پول آن هیچگاه به طور کامل به کشور باز نگشت بلکه مبالغ زیادی به خاطر تحریم ها بلوکه شد.
البته اندکی از پول نفت فروخته شده پس از برجام به کشور بازگشت و 2 میلیارد دلار هم آمریکایی ها از حساب ایران دزدی کردند.

اما بیشتر دلارهای فروش نفت ایران در حساب های خارجی به سر می برد.

اکنون تولید و فروش نفت ایران در دولت یازدهم 3 میلیون و 700 هزار بشکه در روز است قیمت نفت هم تقریباً در هر بشکه حدود 50 دلار است.

اما آیا همه این مقدار تولید نفت از سوی مشتری خریداری می شود و از همه مهمتر پول آن را می دهد یا بهتر بگوییم می تواند بدهد؟

ایران از قبل هم به خاطر فروش نفت، دلار طلبکار است، اما همانطور که می دانید، مشکلات بانک های خارجی هنوز کامل مرتفع نشده و دلارها در همان حساب های خارجی باقی مانده یا این که برخی از کالاها و اجناس وارداتی با همان دلارها حساب شده است.

پول نفت فروخته شده اکنون، یعنی پس از برجام هم هنوز وارد کشور نشده است.

چندی پیش بود که سردار سر لشکر باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح گفت: در ایام پس از برجام که تحریم های فروش نفت برداشته شده هنوز پول های نفت های فروخته شده دریافت نشده است.

سرلشکر باقری افزود: پیش بینی مسئولان این بود که پول های نفت های فروخته شده از بهمن سال گذشته تا شهریور امسال دریافت شود اما اینگونه نشد.

اینگونه نشدن یعنی دریافت نشدن پول فروش نفت، چه اتفاقی را باعث می شود؟ قاعدتاً بازار با کمبود ارز به ویژه دلار روبرو می شود، واکنشی که بازار به این کمبود از خود نشان می دهد هم روشن است، افزایش قیمت ارز به ویژه دلار.

یک اتفاق دیگر هم برای بازار نفت ایران رخ داده است، آمارها نشان می‌دهد ایران با بیش از 35 میلیون بشکه نفت بیشترین میزان ذخیره‌سازی روی آب را در جهان دارد.

بالا رفتن میزان ذخایر نفت روی آب‌ نشانه‌ای از نخریدن نفت از سوی مشتری‌ها است.

پس نمی توان عامل بالا رفتن قیمت دلار در بازار را روانی دانست که اگر شوک روانی بر روی دلار تأثیر گذار بود باید آن هنگام که خبر امضای توافق هسته ای هم با آب و تاب منتشر شد، بر روی دلار تأثیر می گذاشت و حداقل اندکی پایین می آمد، اما اینگونه نشد. در حالی که از یکسال گذشته تاکنون پول ملی 20 درصد دیگر ارزش خود را از دست داده است.

بانک مرکزی وعده داده بود تا پایان سال ارز تک نرخی می شود، با این حساب، بانک مرکزی یا دیگر از اجرای این طرح صرفنظر می کند یا این که هدفش از اجرای تک نرخی شدن ارز همین قیمتی است که اکنون در بازار دیده می شود.

اما مسئولین اقتصادی دولت وعده داده اند که قیمت ارز به زودی پایین می آید، در این وانفسای پایین و بالا رفتن قیمت دلار و ارزهای مهم، عده ای زمین خوردند و عده ای هم نانشان در روغن افتاد.

عده ای هم در این میان فشار اقتصادی بیشتری بر آنها وارد شد. قشر حقوق بگیر، آنهایی که زیر خط فقر هستند، حتی آنهایی که در شرایط متوسط اقتصادی زندگی می کنند.