مدگرایی؛ بهره‌مندی از تمدن جدید یا خودباختگی؟

به گزارش نما به نقل از فارس، حس تنوع‌طلبی و علاقه‌مندی به زیبایی در فطرت و نهاد آدمی به عنوان یکی از ویژگی‌های مخصوص آن وجود دارد، زیرا آفرینش انسان به گونه‌ای است که از یکنواختی بیزار و به تحول، خودآرایی و زیبایی گرایش فراوان دارد، انسان همواره به دنبال خوشایند کردن و آراستگی صورت ظاهری محیط زندگی خود بوده است که همین امر موجب تداوم و تقویت زندگی اجتماعی او شده است.

در همین موقع است که فرد جهت دمیدن روح تازگی به زندگی خود دست به الگوبرداری و به عبارت دیگر استفاده از مدهای زندگی دیگران می‌کند که در این صورت می‌توان از مد به عنوان پدیده‌ای مثبت جهت دوری از کهنگی نام برد اما اگر همین الگوبرداری و مدگرایی به مدزدگی و مدفریبی تبدیل شود می‌تواند با عواقب بدی برای زندگی فردی و اجتماعی انسان همراه شود که متاسفانه این امر در زندگی امروزه به ویژه در جوانان به یک معضل اجتماعی تبدیل شده است، زیرا شخص بدون آگاهی دقیق مطیع مد غیراصولی و غیرعرف جامعه می‌شود و توجه افراطی مدگرایان به مد و پیروی جدی از آن مشکلات جسمی و روانی مختلف را برای آن‌ها به وجود می‌آورد، بنابراین در حالت کلی می‌توان گفت که مدها به دو دسته خوب و بد تقسیم می‌شوند که در این گزارش تلاش شده است به جنبه‌های منفی و عواقب مدزدگی این پدیده پرداخته شود.

مد یک پدیده اجتماعی

مد به عنوان یک حقیقت غیر قابل انکار و بودنی امروزه از آن به عنوان پدیده‎ای اجتماعی یاد می‌شود که عده‌ای طبق آن رفتار می‌کنند و شیوه زندگی، حرف زدن، لباس پوشیدن، آرایش کردن، تزئین خانه و وسایل آن، حتی کسب و کار خود را براساس آن تغییر می‌دهند که مدگرایی در لباس این روزها بیشتر در بین جوانان دیده می‌شود و اگر از افرادی که عادت کرده‌اند لباس‌های خود را براساس آخرین مدهای رایج تنظیم کنند پرسیده شود که مثلا مفهوم آرم و کلمه حک شده روی لباستان چیست نمی‌توانند پاسخ قانع‌کننده‌ای دهند که همین موضوع مدزدگی تلقی می‌شود و به طور حتم معضلات اجتماعی را به دنبال دارد.

دلایل تمایل و گرایش جوانان به مدگرایی

تنوع‌طلبی، احساس نیاز به جلب توجه، ضعف اعتماد بنفس و همانندسازی را می‌توان به عنوان علل اصلی تمایل افراد و به ویژه جوانان به مد دانست، افرادی که از اعتماد بنفس پایین و امتیازات فکری و اعتقادی کمی برخوردار هستند تلاش می‌کنند تا با پوشیدن لباس‌های مد روز خود را در برابر معرض تحسین دیگران قرار دهند و از این طریق ضعف‌های خود را پنهان کنند، از طرف دیگر جوانان در پی تجربه‌ای جدید برای رسیدن به هویتی متمایز هستند که این نیاز در بین آن‌ها به صورت مدگرایی خودش را نشان می‌دهد. در بسیاری از موارد نیز دیده می‌شود که افراد تمایل فراوانی به الگوبرداری از شخصیت‌هایی معروفی مانند خوانندگان، بازیگران سینما و ورزشکاران دارند.

بررسی پدیده مد و مدگرایی در جامعه

بعد از مطرح شدن مد به عنوان یک پدیده اجتماعی و دلایل تمایل افراد به این پدیده باید به بررسی دقیق آن در جامعه پرداخت، علیرضا منصوری یک شهروند 20 ساله خرم‌آبادی در گفتگو با خبرنگار فارس درخصوص مد و مدگرایی گفت: به نظر بنده مد در همه موارد بد نیست و گاهی نیز جوانان را از طریق مد با حجاب و عفاف بیشتر آشنا کرد.

وی ادامه داد: اگر مد منجر به ناهنجاری‌های اجتماعی شود و از لباس‌ها، رفتارها و وسایلی که با فرهنگ جامعه ما مغایرت دارد استفاده شود آن‌ها می‌توان گفت که مد و مدگرایی بد است و ضررهای زیادی را به دنبال خود دارد.

این جوان خرم‌آبادی با تاکید به اینکه ما نباید زمینه لازم را برای کسانی که از مد سوء استفاده می‌کنند فراهم کنیم، افزود: جامعه امروز ما نیازمند این است که مد به سمت و سوی مدگرایی ملی و اسلامی کشانده شود.

محمد رحیمیان سالاری کارشناس اجتماعی نیز درخصوص گرایش به مدگرایی بیان کرد: متاسفانه آنچه امروز به عنوان مد به صورت افراطی در جوامع مختلف رواج پیدا کرده است شکل مذموم و ناپسند آن است که عموما از سوی کشورهای سرمایه‌داری غربی به سایر کشورها رواج می‌یابد.

وی اضافه کرد: هدف از مدهای ناپسند تضعیف ارزش‌ها, هنجارها, الگوهای فرهنگی و تضعیف اقتصادی است که سودجویان در عرصه فرهنگی، سیاسی و اقتصاد ی برای رسیدن به این اهداف به دنبال جوانان هستند.

رحیمیان سالاری با بیان اینکه این سودجویان که در عرصه تجلی شکل‌گیری هویت منسجم جوانان با از هم پاشیدگی هویت آن‌ها به عنوان مهم‌ترین جنبه‌های رشد روانی و اجتماعی به اهداف می‌رسند، افزود: جوان بودن خصوصیات خاص خود را دارد که هیچ گونه گریزی از آن نیست و یکی از نیازهای که به شکل مستقیم با سن جوان ارتباط دارد نیاز به آراستگی است.

این کارشناس اجتماعی ادامه داد: بسیاری از جامعه شناسان معتقد هستند که جوانان در سن خاصی نیاز به پوشیدن انواع خاصی از لباس و آرایش مو دارند که حس خودنمایی آن‌ها را تا حد زیادی مرتفع می‌کند.

چگونگی برخورد با مد در راستای تعیین سرنوشت نسل بعد جامعه

وی از مدها به عنوان فرهنگی که توسط بخشی از جامعه پذیرفته‌ و در دوره‌های کوتاهی مصرف و سپس به فراموشی سپرده می‌شوند یاد کرد و گفت: مد نیز همانند هر پدیده نو ظهوری دیگری در هر جامعه مخالفان و موافقان خود را دارد.

رحیمیان سالاری تاکید کرد: این موضوع که چه برخوردی با مد شود که در تعیین سرنوشت فرهنگی نسل‌های بعدی جامعه اثر مطلوبی به جا نگذارد و باعث احساس دوری و ناآشنایی جوانان جامعه با ریشه فرهنگی خود نگردد, مهمتر از آن است که بخواهیم به دو دستگی مخالفان و موافقان این زمینه بپردازیم.

این کارشناس اجتماعی افزود: واقعیت نشان داده است که برخوردهای قهری فقط به صورت مقطعی توانسته است که از گسترش برخی از اشکال مد در یک دوره زمان جلوگیری کند، برخوردهای قهری با مد موجب از کار افتادن قوه ابتکار و نوآوری در از مدت در جوان می‌شود.

وی مطرح کرد: تحقیقات صورت گرفته در این مورد نشان می‌دهد جوامعی که در قبال گرایش جوانان و نوجوانان به مد واکنش‌هایی تحقیرآمیز و مقابله‌ای در پیش می‌گیرند بحران نسل‌ها در آن جامعه وخیم‌تر می‌شود.

رحیمیان سالاری تشخیص آسیب‌های گرایش به مدگرایی را در راستای پیشگیری از آن مهم دانست و تصریح کرد: مطالعات نشان داده است که در راستای پیشگیری از مدگرایی انجام فعالیت‌های فرهنگی از طریق آموزش‌های رسمی, خانوادگی و حتی کالاهای فرهنگی می‌تواند در بلند مدت سبک زندگی مصرف جوانان را تغییر دهد.

عوامل موثر در اشاعه‏ مد

شرکت‌های تولیدی و همچنین طراحان لباس از عوامل مهم انتشار مد در جامعه هستند، این قشر می‌توانند گام‌های مثبتی در راستای عدم ترویج فرهنگ غرب به بهانه مدگرایی در جامعه اسلامی ایران بردارند و با طراحی نو و تازه نیازهای جوانان داخل کشور را به تنوع و زیبایی برطرف کنند، در این صورت دیگر جوانان به سمت و سوی پیروی از مدهای غیرعرف نمی‌روند.

یکی از دلایل عمده‌ای که تولیدکنندگان و طراحان خارجی توانسته‌اند در سطح جهانی برای خود، جایی باز کنند و مدآفرینی داشته باشند، آشنایی آن‌ها با مبانی تاثیرگذاری و استفاده از روش‌های فنی مناسب است، اما متاسفانه تولیدکنندگان داخلی معمولاً با الگوبرداری و تقلید از آن‌ها به نوعی به ترویج مدهای غربی در جامعه پرداخته‌اند.

در حالت کلی می‌توان گفت تلاش در راستای توسعه و پیشرفت صنعت طراحی دوخت و لباس می‌تواند راه‌کار مناسبی برای جلوگیری از اشاعه مدهای غربی به داخل کشور می‌شود که برای تحقق این امر دولت باید حمایت‌های جدی‌ای را از تولیدکنندگان داخلی لباس داشته باشد تا بتوانند لباسی درخور جامعه ایرانی و اسلامی روانه بازار کنند.

عوامل و راه‌کارهای کاهش مدگرایی

باز هم می‌توان از بیکاری به عنوان یکی از عوامل مهم مدگرایی منفی جوانان نام برد، بیکاری علاوه بر به وجود آوردن ده‌ها معضل اجتماعی باعث ایجاد پوچی و بیهودگی در افراد به ویژه در جوانان می‌شود که به نوعی اعتماد بنفس خود را از دست می‌دهند و برای دیده شدن و یا شاید برای ایجاد سرگرمی به مدگرایی افراطی روی می‌آورند.

البته نباید از تبلیغات گسترده و منفی ماهواره در مدزدگی غافل بود و در اینجا است که مقابله با برنامه‌های جذاب ، جالب و انگیزه‌ساز مدگرایی منفی الزامی است، بنابراین مسوؤلان امور جوانان و نوجوانان باید با برنامه‌ریزی مناسب، برنامه های جذابی برای اوقات فراغت نسل جوان برنامه‌های جذابی را تهیه کنند تا این قشر آسیب‌پذیر جامعه به جای روی آوردن به مد و خودنمایی در زمینه‌های هنری، علمی، ورزشی و تفریحی فعالیت سودمندی داشته باشند.

حال خبرنگار فارس نظر محمد تقی شاکرمی معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان لرستان را درخصوص مد و مدگرایی جویا شد که وی در این باره گفت: واژه مد از زبان فرانسه گرفته شده و به معنی طرز عادت، شیوه، سلیقه، روش و رسم است که بعد از جنگ جهانی دوم کلمه مد وارد زبان فارسی شد.

وی ادامه داد: مد به روش و طریقه‌ای موقتی که به ذوق و سلیقه افراد یک جامعه خوش می‌آید گفته می‌شود، مد در طول تاریخ شیرین بوده و خواهد بود هر چه انسان‌ها از طبیعت و چیزهای طبیعی فاصله بگیرند به مدپرستی نزدیکتر می‌شوند.

این مسوؤل با یادآوری اینکه در زمان قاجاریان به تقلید از فرهنگیان مدپرستی هم در کشور ما رسم شد، افزود: البته شاید زمانی تاثیر مد بر افراد بی‌سواد بیشتر بود اما امروزه می‌بینیم که مدپرستی حتی قشر تحصیل‌کرده جامعه را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

شاکرمی با تاکید به اینکه زمانی مد و مدگرایی خطرناک می‌شود که به عنوان تقلید مطرح شود، تصریح کرد: متاسفانه امروزه مد در حوزه پوشش، آرایش، دکوراسیون در فرهنگ ما رسوخ کرده و کار به مصرف‌گرایی، غرب‌گرایی و تجمل‌گرایی رسیده است.

مدگرایی باعث نابود شدن فرهنگ دینی و ملی جوامع می‌شود

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم در دادگستری لرستان گفت: پیروی افراطی از مد باعث بحران و از هم‌گسیختگی هویت یک جامع می‌شود، زیرا در این حالت افراد داشته‌های جامعه خود را کم ارزش می‌بینند.

وی افزود: در دنیای امروزی با وجود دنیای مجازی و ورود این پدیده پرسرعت، مد شتاب بیشتری گرفته است به طوری که فرصت را از جوامع گرفته و دنبال سلطه‌طلبی می باشد.

شاکرمی گرایش به مدگرایی، ترویج ظاهر پرستی را عامل خشونت و نادیده گرفتن انسانیت انسان دانست.