مقابله با خطر بزرگ ارتجاع در انقلاب نبوی

علی تبریزی- اگر کسی آشنایی اندکی هم با ادبیات عرب و نوع بلاغت و فصاحت این کلام داشته باشد بدون تردید اذعان خواهد کرد که خطبه فدکیه حضرت زهرا (س) در جامعیت، فصاحت و شیوایی و زیبایی کلام در بالاترین سطح قرار دارد و سبک آن به‌تمام‌معنا اعجاز گونه است و جز از انسان معصوم بر نخواهد آمد. شاید در مقام مقایسه این خطبه را تنها بتوان با خطبه‌های زیبای مولای متقیان یا کلام نبوی همچون خطبه غدیریه قیاس نمود.


 بانویی که همه هستی‌اش را خرج دفاع از امام مظلومش کرد

از دیگر سو و در مقام پاسخ به آن‌ها که منکر ورود و اثرگذاری آن حضرت در عرصه سیاسی و اجتماعی هستند باید گفت که هرچند نقش‌آفرینی آن بانوی یگانه دوران در این عرصه‌ها به این خطبه محدود نمی‌شود لکن حتی اگر تنها همین خطبه نیز در عرصه سیاسی از حضرت صادرشده بود کفایت می‌کرد تا بپذیریم و ایمان بیاوریم که در یک نقطه سرنوشت‌ساز تاریخ اسلام که تمامیت، جامعیت و سلامت دین در معرض تهدید جدی قرارگرفته بود، زنی به نام فاطمه زهرا (س) دین را از این خطر نجات داد و در مقابل این تهدید ایستادگی کرد و همه هستی خود را به‌پای دفاع از سلامت دین و هم به‌پای دفاع از امام مظلوم زمانش قربانی کرد.


خطر کودتای بزرگ در کمین همه انقلاب‌ها
 تمامی فرازهای خطبه فدکیه ارزشمند است لکن به‌جرات می‌توان گفت مهم‌ترین هدف آن حضرت از این خطبه مقابله با تحریفی بود از شروع آن از سقیفه کلید خورده بود. حضرت زهرا (س) وقتی مشاهده نمود که یک نمای غلط و آدرس نادرست از اسلام در حال ارائه است، وقتی اسلامِ بدون هویت و واژگون شده در معرض آموزش به عامه مردم قرار گرفت و جایگزین اسلام اصیل شد در این زمان تمام‌قد ایستادگی نمود. البته خود قرآن کریم هم نسبت به بروز یک تحریف یا فتنه و کودتای بزرگ هشدار داده بود. قرآن فرموده بود که اگر پیامبر اکرم (ص) از میان شما برود آیا به آیین اعقابتان بازمی‌گردد؟! سقیفه گام نخست این کوتاه بود و خطبه فدکیه اولین مقابله جدی با این تحریف بزرگ. این بزرگ‌ترین درس خطبه برای امروز ماست. تحریف انقلاب نبوی اولین تحریف نبوده و آخرین نیز نبود. امروز هم جامعه ما نیاز به ایستادگی فاطمی در برابر واژگون شدن اهداف انقلاب دارد. اگر از این ماجرا درس نگیریم چه‌بسا با تغییر باورها و تحریف اهداف انقلاب مواجه شویم و روزی به خودمان بیاییم که از انقلاب اسلامی جز نامی باقی نمانده باشد، نامی که بودونبودش برای زورگویان عالم هیچ تفاوتی نکند!


هدف اصلی خطبه فدک
 هرچند خطبه به این نام فدک شهرت یافته لکن این نام‌گذاری مسامحی بوده و تنها بخش کوچک و پایانی آن به موضوع غصب فدک اشاره دارد. اصل هدف حضرت دفاع از اسلام است نه ارث پدری. عمده مضامین خطبه بازگویی قواعد و اصول اسلامی است که در روزهای پس از رحلت رسول اکرم (ص) در معرض تحریف، انحراف و تغییر قرارگرفته بود.

اینکه گمان کنیم ماجرای تلخ سقیفه تنها جابجایی افراد در مقام خلیفه مسلمین بوده اشتباه بزرگی است. هرچند پیامبر جانشین خود را در غدیر به‌صراحت بیان کرده بودند اما این بسیار کوچک بینی است اگر خطبه فدک و حادثه سقیفه را به غصب فدک و تغییر خلیفه و نظام مدیریت جامعه اسلامی محدود کنیم.


خطر کودتا یا انقلاب ارتجاعی!

آن بانوی نمونه اسلام می‌دید که اسلام در آن دوران مظلوم واقع‌شده وعده‌ای برای نیل به منافعشان درصدد تحریف آن افتاده‌اند و ثمره عمر رسول اکرم (ص) در حال از بین رفتن است. لذا حضرت احساس خطر کردند. خطری که قرآن هشدار داده بود خطر کودتا یا انقلاب ارتجاعی بود. تعبیر «انقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِکُمْ» دقیقاً به یک ارتجاع و بازگشت به عقب اشاره دارد. این ارتجاع از سقیفه بنی ساعده آغاز شد. لذا فاطمه زهرا (س) باهمه هستی‌اش پا به میدان گذاشت و به هر قیمتی به مقابله با این انحراف و تحریف اسلام برخاست.

نخستین گام درراه مقابله با این انقلاب ارتجاعی بیان خطبه در مسجدالنبی بود. حضرت آنجا چارچوب‌های اسلام ناب را مجدداً بازخوانی کردند. خطبه با مضامین عمیق توحیدی شروع می‌شود و سپس به مسئله نبوت و امامت می‌پردازد. بخش مهمی از این خطبه نیز به بیان فلسفه برخی از احکام دین مانند نماز، روزه، زکات، حج و امامت اختصاص‌یافته است.

اینکه حضرت حتی احکام جزئی دین را نیز بازخوانی می‌کنند و تعاریفی نو از آن‌ها ارائه می‌دهند نشان می‌دهد همین احکام نیز در معرض تهدید قرارگرفته بود. سقیفه آغاز یک تغییر این‌چنینی بود. قرار بود جامعه به سمتی برود که ظاهر دین بماند و مردم سرگرم همین ظواهر بمانند؛ نماز بخوانند، روزه‌بگیرند، حج بروند ولی از فلسفه این احکام به دور باشند. فاطمه زهرا (س) علمدار دفاع از اسلام در مقابل چنین تهدید بزرگی بود.

از طرفی سقیفه آغاز تغییر در مکانیسم تعیین‌شده برای اسلام از سوی خداوند بود. مکانیسم خداوند چنین بود که اسلام، باید دین خاتم باشد و تا قیامت باقی بماند. این بقا نیز بایستی از طریق معین‌شده باشد و آن طریق، طریق امامت است. امامت ویژگی خاص اسلام نسبت به همه ادیان پیشین است و سقیفه تشکیل شد تا همین ویژگی مهم از اسلام گرفته شود. ادیان قبلی هرگاه دچار انحراف می‌شدند خدای متعال پیامبر جدیدی می‌فرستاد تا مسیر منحرف‌شده دوباره به حال سابق بازگردد. حمله با خانه علی بن ابیطالب (ع) از سر خصومت با یک شخص نبود. آن‌ها به‌درستی تشخیص داده بودند که خانه علی (ع) یعنی خانه امامت. می‌دانستند و شنیده بودند که پیامبر (ص) فرموده‌اند: «الحسن و الحسین امامان قاما او قعدا»؛ لذا نقطه اصلی تعرض به اسلام علوی، نقطه امامت بود و نقطه اصلی دفاع فاطمه (س) هم دقیقاً همین اصل امامت بود.

حضرت زهرا (س) آموخته بود که رسالت نبوی در گروی ولایت علوی است که باقی می‌ماند و استمرار ارزش‌های پیامبر توسط امام معصومِ در زمینه‏های اخلاقی، علمی و حکومتی می‌دانستند. لذا باکسانی که با ولایت معارض بودند مقابله نمود. حضرت می‌دانست که اگر اسلام بدون امام و ولی معصوم بماند آرام‌آرام از کار آیی و حقانیتش کاسته می‎شود و دعوت بشر و هدایت او به سعادت را از دست خواهد داد. اعتراض حضرت زهرا (س) به تحریف در ولایت و انحراف در استمرار حکومت پیامبر و توسعه اسلامی بود. همان خطری که امروز جامعه ما را تهدید می‌کند وعده‌ای خواسته و گروهی ناخواسته و فریب‌خورده درصدد کاستن از کار آیی انقلاب اسلامی هستند. انقلابی که تمام ابرقدرت‌ها را زمین‌گیر کرده بود یا باید از بین می‌رفت و یا باید کار آیی‌اش را از دست می‌داد و مزاحمتی برای قدرت‌ها و زورگویان دنیا نداشته باشند. دشمن در جنگ تحمیلی ابتدا خواست اصل انقلاب اسلامی را از بین ببرد. وقتی ناکام ماند طراغ مسیر دوم رفت و تا حدودی هم پیشروی کرد. لذا اگر امروز ما از قیام فاطمه زهرا (س) در برابر تحریف قیام نبوی درس نگیریم مطمئناً انقلاب با تحریفی بزرگ مواجه خواهد شد.

پیام اصلی حضرت زهرا (س)، پیام روشنی است و آن این است که همه مسلمین باید بر محور قرآن، امامت و ولایت اهل‌بیت (ع) در کنار هم‌دست به دست هم دهند و متحد شوند، دعوت حضرت زهرا (س) دعوت به اتحاد مسلمین بود منتها محور اتحاد عیناً همانی است که خدا و رسول فرمودند، خداوند می‌فرماید: وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ و پیامبر (ص) خدا در حجة الوداع خود به نقل از راویان سنی و شیعه فرموده‌اند که من در میان شما دو یادگار به ودیعت می‌گذارم کتاب الله و عترتی؛ اول کتاب خدا و دوم عترت رسول خدا و آل البیت است؛ چنانچه به این دو ریسمان چنگ بزنید هرگز دچار انحراف، ضلالت و گمراهی نخواهید شد. در حقیقت دعوت حضرت زهرا (س)، دعوت به وحدت امت بر محور قرآن و ولایت اهل‌بیت (ع) است. تأکید حضرت
زهرا (س) در خطبه فدکیه خویش در اینکه «طاعَتَنا نِظاماً لِلمِلَّةِ وَ اِمامَتَنا أماناً لِلفِرقَة؛ طاعت ما اهل‌بیت (ع) ملت اسلام را نظاممند می‌کند و امامت ما امت را از تفرقه در امان می‌دارد» یادآوری این حقیقت مهم است که محور وحدت امت اسلامی باید توحید، نبوت و امامت باشد.