سنتی برجای مانده از نیاكان

هر سال روز اول عید، گلدان گرد روی میز وسط اتاق پر می‌شد از سنبل. ظرف بزرگ پایه‌دار کنار آن هم پر از سیب و پرتقال و خیار. یک ظرف پایه‌دار چینی هم بود برای شیرینی‌های بزرگ مربایی که روشان خرده‌های بادام چسبیده بود. سفره هفت سین وسط اتاق پهن بود، ظرف شیرینی و آجیل هم روی آن گذاشته می شد و چند پیش دستی برای پذیرایی از مهمان ها، خانه آب و جارو شده بود و بساط کرسی از میان اتاق برچیده شده بود. همه چیز مهیا بود تا اولین دسته از مهمان ها سر برسند.
مادر بزرگ می گوید: رسم بود همه روز اول عید به خانه بزرگ فامیل می رفتند، مثل این روزها نبود که هر کسی از خانواده پی تفریح خود برود، حالا عید دیدنی که می روند، بچه ها هر کدام به یک سمت رفته اند، اگر هنوز هم کوچک باشند که ترجیح می دهند بنشینند پای تلویزیون و برنامه های آن.
می گوید: آن وقتها دلها به هم نزدیکتر بود، همه از حال هم خبر داشتند، اما این روزها خواهر و برادرها هم از حال هم بی خبرند، گرفتاری و کار را بهانه می کنند تا سراغی از هم نگیرند حتی در روزهای عید.
 
مسافرت های نوروزی به جای دید و بازدیدها

تا زمانی که "مسافرتهای نوروزی" رسم نشده بود، در شهرها و محله هایی که آشنایی های شغلی و همسایگی و "روابط چهره به چهره" جایی داشت، دید و بازدید های نوروزی، وظیفه ای کم و بیش الزامی به شمار می رفت؛ در حالی که امروز آشنایانی هستند که فقط سالی یک بار، آنهم در دید و بازدیدهای نوروزی، به خانه یکدیگر می روند.
گسترش شهرها، ازدیاد جمعیت، محدودیت های شغلی و نیز فرهنگ آپارتمان نشینی، شاید از عواملی باشد که دید و بازدیدهای نوروزی را کاهش داده و بر اثر این دشواری ها و محدودیت های زمانی، بسیاری از خانواده هایی هم که به مسافرت نمی روند، برای دید و بازدیدهای نوروزی، از پیش زمانی را معین می کنند.
روانشناسان معتقدند اگر آیین های ملی و مذهبی هر جامعه از سوی افراد جدی گرفته نشود باعث می شود افراد در معرض آسیب های روانی قرار بگیرند.
یک روانشناس در این باره می گوید: آیین هایی مثل آیین های عزاداری تاسوعا و عاشورا و یا دید و بازدید در عید نوروز... از جمله آیین و رسومی است که با نا خود آگاه ما تنیده شده است چرا که ما در آن رشد کرده ایم و با حذف آنها اولین کسی که در معرض آسیب قرار می گیرد خود ما هستیم.
علیرضا جوادی در گفت و گو با «شما» به اثرات دیدو بازدیدهای عید نوروز اشاره می کند و می افزاید: دید و بازدید یکی از راه های انتقال محبت و صمیمیت بین افراد است، این موضوع در فرهنگ دینی ما نیز به صله رحم تعبیر شده است و بزرگان دینی ما به کرات در مضرات ترک صله رحم سخن گفته اند.
او در توضیح گفته های خود تاکید می کند: از سوی دیگر روانشناسان در آزمایش های خود بر روی افراد به این نتیجه رسیده اند که افرادی که دارای روابط خانوادگی اهمیت بیشتری می دهند کمتر در معرض بیماری های جسمی قرار می گیرند.
جوادی در ادامه به موضوع معنا دادن به اوقات فراغت اشاره می کند و می گوید: دیدو بازدید البته یکی از رسومی است که به این دوران معنا می دهد و فرد نیز به احساس رضایت دست می یابد، افراد می توانند در این دوران با برنامه ریزی و رفتارهای هدفمند دیگری از اوقات تعطیل خود لذت ببرند مثلا خواندن کتاب یا ورزش اموری هستند که به افراد توصیه می شود در این دوران به آن بپردازند.


برنامه ریزی برای دید و باردید

شاید شما هم زوج هایی را دیده باشید که در این ایام دچار عدم هماهنگی هستند، به عنوان مثال یکی از طرفین اصرار دارد که دید و بازدیدهای عید ابتدا از خانواده و اقوام او آغاز شود و طرف دیگر تمایلی به این موضوع ندارد. این موردی است که خیلی از زوج ها بخصوص اگر تازه ازدواج کرده باشند با آن دست و پنجه نرم می کنند.
آرامی روانشناس در این باره می گوید: اگر زوج ها در این ایام در مورد دید و بازدید از اقوام یکدیگر دچار عدم هماهنگی هستند نشان دهنده آن است که فاقد مهارت های زندگی و اجتماعی هستند، مهارت هایی که در سایه آموزش های قبل از ازدواج کسب می شود.
آرامی در ادامه می افزاید: البته عدم تمایل زوج ها برای حضور در مهمانی های خانواده همسر می تواند دلایل متعددی داشته باشد از جمله این که زوج ها از اعتماد به نفس پایینی برخوردار باشند و یا اینکه هنوز به پختگی کامل نرسیده باشند. همچنین عدم تمایل برای رفت و آمد با خانواده همسر می تواند حاکی از این باشد که بین زوج و خانواده همسر از گذشته اختلاف هایی وجود داشته است که در این ایام و به هنگام دید و بازدیدهای عید بروز کرده است.
وی در ادامه با بیان این که برخی از زوج ها با قرار گرفتن در محافل خانواده همسر دچار استرس می شوند، افزود: متاسفانه در این دیدوبازدیدها گاه دیده می شود که هدف گم می شود، در واقع هدف از عید دیدنی ها احترام به بزرگترهای فامیل و ایجاد ارتباط های عاطفی است، اگر زوجی در این موضوع دچار عدم هماهنگی هستند نشان دهنده آن است که این کار را تنها از سر اجبار و وظیفه انجام می دهند. آرامی در توضیح گفته های خود افزود: زوج ها می توانند اگر در این موضوع دچار مشکل هستند یک قاعده ای را تعیین کنند مثلا دید و بازدیدهای خود را براساس سن اقوام شروع کنند.


«نوروز اول» آیینی برجای مانده از نیاکان

در دید و بازدیدهای نوروزی رسم است که نخست به خانه کسانی بروند که نوروز اول درگذشت عضوی از آن خانواده است. خانواده های سوگوار افزون به سومین، هفتمین و چهلمین روز، که بیشتر در مسجد برگزار می شود، نخستین نوروز که ممکن است بیش از یازده ماه از مرگ متوفی بگذرد، در خانه می نشینند و در این روز است که خانواده های خویشاوند لباس سیاه را از تن سوگواران در می آورند.
جلسه های «نوروز اول» که جنبه نمادین دارد، در عین حال از فضای دید و بازدیدهای نوروزی برخوردار است و دیدار کنندگان، در نوروزاول، به خانواده ی سوگوار تسلیت نمی گویند. بلکه برای آنان «آرزوی شادمانی» می کنند. رسم نوروز اول بیشتر در شهرهایی برگزار می شود که آخرین روز اسفند را به عنوان یاد بود درگذشتگان سال سوگواری کنند.