سوء استفاده از حق وتو در سازمان ملل از عوامل نقض صلح است

به گزارش نما, سید حسین رضوانی روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ابراز امیدواری کرد تا با اجرای کامل برنامه اصلاح‌ سازمان ملل (UN Reform) زمینه تبعیض‌ زدایی عملی و در رأس آن از بین رفتن، کم‌رنگ شدن یا توزیع عادلانه استفاده از مزیت وتو فراهم شود.
وی ادامه داد: تدبیری باید اندیشه شود تا نمایندگانی از کشورهای در حال توسعه نیز بتوانند به عنوان اعضای دائم جدید شورای امنیت به جرگه برخورداران از مزیت وتو بپیوندند.
وی یکی دیگر از راهکارهای اجرای کامل برنامه اصلاح سازمان ملل را تقویت و ارتقای نقش مجمع عمومی سازمان ملل دانست و گفت: بر اساس مندرجات منشور سازمان ملل متحد، تا زمانی که شورای امنیت درگیر رسیدگی به موضوعی در ارتباط با صلح و امنیت جهانی است، سایر ارکان سازمان از رسیدگی همزمان به آن موضوع منع شده‌اند.
وی افزود: در قالب برنامه اصلاح سازمان ملل می‌توان در وضعیت‌هایی که شورای امنیت بنا به دلایل و منافع ملی هر یک از کشورهای عضو دائم در مغایرت با وظایف ذاتی و بر مبنای ملاحظات سیاسی اقدام به فعل بازدارنده یا ترک فعل بازدارنده کند، مجمع عمومی سازمان ملل بتواند بیش از گذشته و به صورت فعالانه با طرح و رسیدگی مستقیم موضوع در جلسه عمومی (Plenary) خود به آن پرداخته و با تصویب قطعنامه ولو با رأی‌گیری و ایجاد فشار سیاسی قابل توجه بین‌المللی گامی در جهت صیانت از صلح و امنیت بین‌المللی بردارد.
رضوانی با بیان اینکه فراگیری، حاکیمت اصول دموکراسی، تنوع فرهنگی، بردباری و زمامداری شایسته اصولی است که امروزه اجزای پارادایم جدید و حاکم در عرصه بین المللی را تشکیل می دهد، گفت: زمان آن رسیده است که پارادایم و سیاست مبتنی بر قدرت به ویژه در سازمان ملل و شورای امنیت آن تغییر کند و جای خود را به پارادایم گفت و گو، اعتدال، برابری و انصاف بدهد تا بدین ترتیب همه اعضای جامعه بین المللی بتوانند در فرایند تصمیم سازی های اساسی در حوزه موضوعات مربوط به صلح و امنیت بین المللی مشارکت داشته باشند.
وی عملکرد سازمان ملل متحد در برقراری صلح در کشورهای درگیر جنگ را ضعیف عنوان کرد و افزود: در همین راستا معتقدیم که اصول و رویکردهای سیاست قدرت ‌محور بر تصمیم های حاکم بوده است؛ عملکرد شورای امنیت در بسیاری از نقاط جهان مثل افغانستان و عراق برای توقف جنگ و برقراری صلح و امنیت موفق و قابل قبول نیست.
سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در نروژ ادامه داد: اگرچه به ظاهر صلح وجود دارد ولی سایه شوم جنگ همواره بر سر مردمان این کشورها حاکم بوده و آنان را از برخورداری از همه مواهب جامعه‌ای با صلح پایدار محروم کرده است.
رضوانی عملکرد شورای امنیت در ارتباط با هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را نمونه دیگری از شکست سازمان ملل در انجام رسالتی که منشور برعهده آن گذاشته است، دانست.
رئیس گروه مطالعات حقوق، سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه با تاکید بر اینکه بدون وجود توسعه پایدار و حمایت و ارتقای حقوق بشر، صلح جهانی امکان پذیر نیست، گفت: توسعه اقتصادی کشورها، بدون شناسایی حق توسعه مردم همان کشور، محقق نمی‌شود و اگر قرار باشد صلح پایدار برقرار شود، مبنای آن باید توسعه عادلانه کشورها باشد.
رضوانی بر ضرورت عمل به تعهدات بین المللی از سوی کشورهای عضو سازمان ملل متحد تاکید کرد و افزود: به خصوص کشورهای صاحب نفوذ و دارای قدرت سیاسی، نظامی، اقتصادی و تکنولوژیکی باید ملزم و پایبند به تعهدات بین‌المللی‌ باشند و مسئولانه رفتار کنند.
سفیر سابق ایران در نروژ با انتقاد تند از وضع تحریم های ناجوانمردانه علیه برخی کشورها، اظهار کرد: در اسناد بین‌‌المللی تصریح شده است که تحریم‌ها نباید با اصول بین‌المللی حقوق بشر ناسازگار باشد.
وی ادامه داد: بر این اساس تحریم ها نباید موجب متوقف شدن یا فلج کردن توسعه یک کشور شود و چنانچه این اتفاق بیافتد، یکی از پایه‌ها و عوامل اصلی صلح و امنیت پایدار از بین می رود و به همین اعتبار هرگونه تحریم به عنوان عامل نقض حقوق بشر محکوم است.
وتو' در ادبیات لاتین به معنای 'ممنوع می کنم' است؛ این کلمه برای لغو یکطرفه یک قانون به کار می رود و به این ترتیب وتو قدرت نامحدودی است که می تواند سبب جلوگیری از (نه تصویب) تغییرات خاص شود.
در منشور سازمان ملل متحد هرگز کلمه ای به نام 'وتو' قید نشده است و در حقیقت جهت تصویب یک قطعنامه در شورای امنیت و اجرای آن باید 9 رای از 15 رای اعضای شورا، شامل 5 عضو دائم و 10 عضو غیر دائم، موافق باشد اما در منشور سازمان ملل متحد این عبارت صریحا ذکر شده است که ' آرای همه اعضای دائم شورای امنیت باید موافق قطعنامه مطروحه باشند.'
این بدان معناست که در صورت مخالفت یکی از اعضای دائم با یک قطعنامه و صدور رای مخالف علیه آن، قطعنامه مذکور به اصطلاح 'وتو' شده است.
حق وتوی اعضای دائم شورای امنیت همواره مورد انتقاهای فراوانی بوده است و در واقع اتحاد جماهیر شوروی سابق و آمریکا با استفاده گسترده از حق وتو، نظام وتو را تا حدود زیادی بی اعتبار کرده اند.
در حال حاضر، بسیاری از پیش نویس های قطعنامه ها به دلیل تهدید به استفاده از حق وتو توسط یکی از اعضای دائم، حتی به شورای امنیت ارائه نمی شوند.
در دوران جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی استفاده از حق وتو را تقریبا حق طبیعی و منطقی خود می دانست و در سال های اخیر نیز آمریکا به منظور حفاظت از دولت اسرائیل در مقابل انتقادها یا تلاش های بین المللی برای مهار تحرکات نظامی آن به صورت مکرر از حق وتو استفاده کرده است.