هراس از فقدان نفت ایران در بازار جهانی

وزارت انرژی آمریکا اعلام کرد در صورت قطع صادرات نفت ایران شکاف بین عرضه و تقاضای سوخت در بازارهای جهانی به شدت افزایش خواهد یافت. با وجود این، استیون چو، وزیر انرژی آمریکا مدعی شد تولیدکنندگان نفت جهان مي‌توانند کاهش صادرات نفت ایران را جبران کنند.
از سوی دیگر و در ادامه برنامه‌هاي مقابله ایران با تحريم‌ها، همزمان با ملاک قرارگرفتن «روپیه» به جای «دلار آمریکا» در مناسبات تجاری ایران و هند از روز پنج‌شنبه، گشایش تازه‌ای درمبادلات میان دو کشور ایجاد شده است. آنچنان که خبرگزاری فارس به نقل از بلومبرگ گزارش داده، همزمان با شکستن رکوردهای سه سال گذشته در قیمت جهانی نفت، وزارت انرژی آمریکا در گزارشی اعلام کرده است: در صورت خروج احتمالی ایران از بازار جهانی انرژی، شکاف بین عرضه و تقاضای سوخت به بیش از سه میلیون بشکه در روز خواهد رسید و بازارهای جهانی انرژی با کمبود سه میلیون بشکه‌ای عرضه روبه‌رو خواهد شد. بر اساس این گزارش، این رقم هم‌اکنون 500 هزار بشکه در روز است و افزایش این شکاف به رشد فزاینده قیمت سوخت منجر مي‌شود.
به نوشته بلومبرگ، تروور هاوسر کارشناس ارشد انرژی در ارزیابی خود از این گزارش، آن را نشانگر شرایط حساس و بحرانی بازار جهانی انرژی دانست. به اين معنا که اگر ذخایر جهانی انرژی یا ظرفیت مازاد تولید نفت اوپک افزایش پیدا نکند، بازار انرژی نمی‌تواند در برابر قطع صادرات نفت ایران مقاومت کند، در واقع بازار نفت تحمل کاهش بیشتر عرضه و تولید را نخواهد داشت.
بر این اساس ظرفیت مازاد تولید نفت اوپک طی دو ماه نخست 2012 نسبت به مدت مشابه سال قبل، بیش از 33 درصد کاهش داشته است. ظرفیت مازاد تولید نفت اوپک از 7/3 میلیون بشکه در روز در دو ماه نخست 2011 به کمتر از 5/2 میلیون در روز کاهش یافته است.
تحلیلگران انرژی بر این باورند که اگر مقام‌های دولت آمریکا به این جمع‌بندی برسند که شرایط کنونی بازار نفت تحمل قطع صادرات ایران را نخواهد داشت، ممکن است تحریم‌هاي نفتی و بانکی ایران را به تاخیر بیندازند، تحریم‌هایی که بر اساس مصوبه فعلی کنگره آمریکا و همچنین تصمیم اتحادیه اروپا قرار است از حدود چهار ماه دیگر آغاز شود.
ادعای امکان جبران کاهش تولید نفت ایران
در این میان، وزیر انرژی آمریکا مدعی شده است که تولیدکنندگان نفت جهان مي‌توانند کاهش صادرات نفت ایران را جبران کنند.
به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از رویترز، استیون چو که وزارتخانه متبوعش گزارشی هشدارآمیز از اوضاع آینده بازار نفت را منتشر کرده، دیروز گفت: کشورهای تولیدکننده نفت ظرفیت مازاد کافی برای جبران کاهش احتمالی صادرات نفت ایران را در اختیار دارند. بر اساس این گزارش، وی افزود: دولت آمریکا به اعمال تحریم‌هاي نفتی بیشتر بر ضد ایران ادامه خواهد داد. وی گفت: من بر این باورم که ظرفیت مازاد کافی برای جبران کاهش تولید و صادرات نفت ایران وجود دارد .وزارت انرژی آمریکا نیز به هر تلاشی برای تثبیت قیمت نفت در بازارهای جهانی اقدام خواهد کرد. حتی اگر لازم باشد آمریکا از ذخایر راهبردی انرژی خود استفاده مي‌کند تا از روند صعودی قیمت نفت جلوگیری کند.
عربستان قادر به جبران کمبود نفت نیست
با وجود این، يك کارشناس ارشد موسسه تحقیقاتی بارکلی کاپیتال با بیان اینکه افزایش تولید عربستان قادر به جبران نیاز بازار جهانی در صورت تحریم نفتی ایران نیست، تاکید کرد: در صورت حمله نظامی به ایران قیمت جهانی نفت به بیش از 150 تا 200 دلار خواهد رسید. به گزارش خبرگزاری فارس، وی در مصاحبه با شبکه تلویزیونی ان .دی. تی تصریح کرد: باید به این مساله توجه داشت که کمبود نفت ایران در بازارهای جهانی از کجا تامین خواهد شد. ایران در این شرایط نفت تولیدی خود را در نفتکش‌ها ذخیره خواهد کرد، ولی کمبود نفت ایران باید از عربستان جبران شود و این مساله و مشکل بزرگی است. ظرفیت مازاد تولید نفت در عربستان هم‌اکنون 6/1 تا 7/1 میلیون بشکه در روز است که این رقم بسیار کمتر از صادرات روزانه 3/2 میلیون بشکه‌ای نفت ایران است و در بازار نفت زمانی که ظرفیت مازاد تولید نفت کاهش یابد به طور طبیعی قیمت‌ها افزایش پیدا مي‌کند.
آغاز پرداخت روپیه به جای دلار به ایران
از سوی دیگر، همزمان با نگرانی آمریکا از ایجاد شکاف در بازار جهانی نفت به دلیل قطع صادرات نفت ایران، دولت هند و منابع تجاری این کشور اعلام کردند که ایران به منظور جلوگیری از آسیب رسیدن به روابط تجاری دو کشور به دلیل تحریم‌ها، پرداخت روپیه به جای دلار را به صادرکنندگان هندی آغاز کرد.
به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از رویترز، ایران در اولین اقدام، هزينه حدود سه میلیارد دلار از واردات خود را به صادرکنندگان هندی با روپیه پرداخت کرد. منابع هندی اعلام کردند که صادرکنندگان هندی مبالغ دریافتی خود را از طریق بانک پارسیان که یک حساب ویژه با بانک UCO هند باز کرده است، دریافت می‌کنند.
توافق در مورد پرداخت روپیه به جای دلار در مذاکرات اخیر هیات ایرانی و مقامات تجاری و مالی هند به‌دست آمد.
رفیق احمد، ريیس فدراسیون صادرکنندگان هندی گفت: این مکانیزم به عنوان راه حلی برای جلوگیری از آسیب رسیدن به روابط تجاری بین هند و ایران تدارک دیده شده است. شرکت‌های واردکننده هند نیز ۱۱ میلیارد دلار از مبلغ واردات نفت خود را از طریق «هالك بانک» ترکیه به ایران پرداخت کردند. هند دومین مصرف‌کننده بزرگ نفت ایران بعد از چین است و حدود ۱۲ درصد از واردات نفت هند از طریق ایران تامین می‌شود. دولت هند از همراهی با آمریکا و اتحادیه اروپا برای تحریم نهادها و موسسات مالی ایران خودداری کرده است.
خبر آغاز مبادلات روپیه ای بین ایران و هند چند روز پس از آن منتشر مي‌شود که گزارش شده بود ایران با چهار کشور روسیه، چین، هند و مالزی برای شکستن تحریم‌هاي غرب به توافق رسیده است و به نظر مي‌رسید سخنان محمدرضا رحیمی، معاون اول رییس‌جمهور مبنی بر وقوع گشایش بزرگ ارزی با این توافقات مرتبط باشد.
قطع همکاری بانک اماراتی نور با ایران
در عین حال، بانک اسلامی نور در امارات که در سال‌هاي اخیر بخش عمده مبادلات ارزی مربوط به صادرات نفت ایران را انجام مي‌داد، اعلام کرد که به دنبال تحریم‌هاي آمریکا، رابطه خود با ایران را قطع کرده است.
به گزارش خبرگزاری فارس، سخنگوی این بانک در مصاحبه با رویترز تاکید کرد هنگامی که در ماه دسامبر سال 2011 میلادی
(آذر و دی‌ماه) مطلع شدیم که تحریم‌هاي یک جانبه آمریکا قرار است بر تعدادی از بانک‌هاي ایرانی اعمال شود، به عنوان اقدامی پیشگیرانه تصمیم گرفتیم روابط کاری خود را با بانک‌هاي ایرانی که در امارات اجازه کار دارند قطع کنیم. بر اساس این گزارش روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال به نقل از منابع آگاه مدعی شد: این بانک، بزرگ‌ترین مسیر انتقال پول ارز ناشی از فروش نفت توسط ایران بود و حدود 60 درصد از کل پولی که ایران از طریق صادرات نفت به دست مي‌آورد، از طریق این بانک منتقل مي‌شد که در سال‌هاي اخیر چیزی حدود 50 میلیارد دلار در سال بود.
سخنگوی بانک اسلامی نور -که فرزند امیر دبی، ریاست هیات‌مدیره آن را بر عهده دارد- تصریح کرد: ما حدود دو ماه و نیم پیش روابط کاری خود را با بانک‌هاي ایرانی قطع کرده‌ایم.