جزئیات تشكیل بزرگترین ائتلاف شیعیان عراق/ آیا عراق به سمت ائتلاف فرامذهبی پیش می‌رود؟

به گزارش نما با وجود اینکه تلاش‌های زیادی برای ایجاد شکاف میان شیعیان عراق و تضعیف آنها در روند انتخاباتی این کشور در جریان است، اما شیعیان در اولین قدم موفق شدند موانع ائتلاف میان جریان حیدرالعبادی نخست وزیر و نیروهای الحشد الشعبی و جریان تحت امر عمار الحکیم را از میان بردارند.

بر اساس توافق‌نامه‌ای که میان «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق و «هادی العامری» دبیر کل سازمان بدر به امضا رسید، ائتلاف نصر عراق بر روی ویرانه‌های اقدامات تجزیه طلبانه تشکیل شد و توانست مانع‌تراشی‌ها برای ایجاد شکاف میان شیعیان این کشور را که عمدتا با هدایت سفیر عربستان در عراق دنبال می شود، ناکام بگذارد. هنوز چند ساعتی از این اتفاق نگذشته بود که «عمار الحکیم» رهبر جریان «الحکمة» عراق نیز به این گروه ملحق شد، تا این جریان با قدرت بیشتری وارد فضای انتخاباتی عراق در بهار سال آینده ( ۲۲ اردیبهشت ماه) شود و تعداد احزاب و گروه‌های حاضر در این ائتلاف بزرگ به عدد ۶۴ گروه برسد.

روزنامه الاخبار لبنان با اشاره به گشایش صورت گرفته در ائتلاف انتخاباتی اخیر شیعیان مدعی شده است که این موضوع پس از آن شکل گرفت که سردار قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به بغداد پایتخت عراق سفر کرد تا راه حلی برای بن‌بست مذاکرات در رابطه با لیست‌های انتخاباتی ارائه دهد؛ ادعایی که تا کنون از سوی هیچ منبع رسمی تایید نشده است.

ائتلاف مستحکم در برابر رقبای گسسته

گرچه صحبت از معادله‌های انتخاباتی با وجود ۴ماه مانده به زمان برگزاری انتخابات زود است، اما می توان گفت که شرایط نسبتا خوب ائتلاف النصر در شرایطی است که رقبای جریان های شیعی شرایط داخلی مناسبی ندارند.

یک منبع عراقی گستردگی ائتلاف مذکور را با کشتی نوح مقایسه کرده و گفت که این کشتی بیش از ۲۰ حزب سیاسی را در بر گرفته است. العبادی نیز در اظهاراتی تاکید کرد که ائتلاف النصر با پیروزی و جانفشانی شهدا و مجروحان و وفاداری قهرمانان در عرصه مبارزه به حرکت خود ادامه خواهد داد و ائتلافی برای مبارزه با فساد و سهمیه بندی قدرت در تمامی اشکال آن و اعتماد بر شایستگی های ملی خواهد بود. وی تأکید کرد که این ائتلاف برای تمامی عراقی‌ها تلاش خواهد کرد و به دنبال تقویت وحدت و تمامیت ارضی کشور خواهد بود و روش‌های اشتباه گذشته را اصلاح کرده و عدالت و مساوات را بین مردم عراق در زمینه حقوق و تکالیف آنها رعایت خواهد کرد.

تشکیل ائتلاف شیعیان با حضور بیشتر جریان‌های شیعی فعال در عرصه سیاسی عراق و جمعی از احزاب مستقل اهل تسنن و کردها می‌تواند زمینه‌ساز پیوستن برخی دیگر از گروه های شیعی به ائتلاف باشد، آن هم در شرایطی که رقبای آنها از میان جریان های سنی و کردها در سایه بحران های داخلی و تنش های موجود به دنبال تعیین رهبران جدید هستند تا بتوانند نقش‌آفرینی بهتری در انتخابات پارلمانی عراق داشته باشند.

تشکیل این ائتلاف می‌تواند از تکثر احزاب شیعی موجود در عرصه داخلی عراق که به عنوان یک تهدید در دور جدید انتخابات مطرح شده، بکاهد و آنها با قدرت بیشتری در انتخابات حاضر شوند. ویژگی مثبت دیگر برای حضور شیعیان در این دور از انتخابات را می توان در حضور نیروهای الحشد الشعبی دانست. رویکردها و تلاش‌های جریان‌های شیعی بویژه الحشد الشعبی که با مشارکت تعداد دیگری از اقلیت‌های دینی و سیاسی در این کشور به موجودیت تروریستی داعش در عراق پایان دادند، می‌تواند نقش مهمی در معادلات انتخاباتی این کشور داشته باشد.

از گروه‌های همپیمان با النصر العراق که وابسته به جریان الحشد الشعبی به رهبری هادی العامری هستند، می توان به سازمان بدر، الصادقون، التجمع الشعبی المستقل، الحرکة الاسلامیة فی العراق، حرکة الصدق والعطاء، حزب الطلیعة الاسلامی، کتلة منتصرون، حرکة الجهاد والبناء، تجمع کفی صرخة للتغییر، تجمع عراق المستقبل، تجمع العدالة والوحدة، کتلة الوفاء والتغییر، حزب الله العراق، المجلس الأعلی الاسلامی، منظمة العمل الاسلامی، حرکة ١٥ شعبان، حزب المهنیین للإعمار و کتائب الامام علی اشاره کرد.

اتحاد شیعی یا ائتلاف جامع فرامذهبی؟

تشکیل ائتلاف شیعی گرچه گام بزرگی در ترسیم نقشه‌های میدانی عرصه انتخابات بازی می کند، اما پایان راه این ائتلاف نیست و جریان مذکور تلاش خواهد کرد در مذاکرات آینده زمینه را برای گرایش دیگر گروه‌های سیاسی و ملی بویژه از میان اهل تسنن و کردها، زمینه را برای تشکیل فراکسیون فرامذهبی با هدف ایجاد دولت متحد و مشارکتی با حمایت حداکثری در عراق مهیا کند. جریان الحکمة این موضوع را به عنوان شرطی برای حضور خود در این ائتلاف معرفی کرده و دیگر گروه های حاضر در ائتلاف نیز مشکلی با این موضوع ندارند.

حضور شماری از گروه‌های سنی نظیر «بیارق الخیر» در موصل به رهبری «خالد العبیدی» وزیر دفاع سابق، و «معاهدون» به رهبری «عبد اللطیف الهمیم» رئیس دیوان اوقاف اهل سنت، و جریان «الوفاء» به رهبری «قاسم الفهداوی» وزیر برق و برخی گروه‌های کوچک و شخصیت‌های مستقل بارقه‌های امید در این زمینه را روشن نگه داشته است.

در مقابل، جریان‌های سیاسی دیگر عراق که عمدتاً تحت تاثیر برنامه‌ها و دستورالعمل‌های خارجی به ویژه عربستان قرار دارند، نسبت به تشکیل این ائتلاف نگران هستند و معتقدند که ائتلاف مذکور در صورت ادامه این روند می‌تواند اکثریت کرسی‌های پارلمان را به دست بیاورد. به همین علت پیش‌بینی می‌شود که مانع‌تراشی هایی در این مسیر صورت گیرد. از جمله این تلاش‌ها می‌توان به دیدار اخیر عبدالعزیز الشمری سفیر عربستان در عراق با عمار الحکیم اشاره کرد.

شاید بتوان گفت که دو انفجار صورت گرفته در روز یک شنبه بخشی از پازل خشم جریان‌های تروریستی داخلی و حامیان منطقه‌ای و آنها نسبت به نفت تشکیل ائتلاف شامل شیعیان و گروه‌های مستقل است. انفجارهایی که دست کم ۳۱ کشته و ۹۴ زخمی بر جای گذاشت.

با این وجود به نظر می‌رسد رقبای ائتلاف النصر عراق از شرایط موجود در میان گروه‌های خود ناراضی هستند و معتقدند در صورت ادامه این روند نمی‌توانند مانع پیروزی فراکسیون‌های شیعی بویژه النصر در انتخابات عراق شوند. گروه‌های وابسته عراقی تنها بر روی اقدامات تخریب گرایانه عربستان برای ایجاد شکاف در میان گروه‌های شیعی حساب کرده‌اند، اما شیعیان نیز در انتخابات گذشته نشان داده‌اند که در لحظات آخر قادر به ائتلاف برای حفظ منافع کشور و جدا کردن آن از وابستگی به برنامه‌های خارجی هستند.

در همین رابطه یک منبع نزدیک به «سلیم الجبوری» رئیس پارلمان عراق در گفت‌وگو با روزنامه لبنانی الاخبار تأکید می‌کند که با شکست احزاب ما در تشکیل لیست‌های انتخاباتی مذهبی و ناتوانی ما از پیوستن به ائتلاف العبادی بعلاوه فقدان همبستگی منطقه ای با جریان اهل تسنن و کردهای عراق نمی توان جلوی پیروزی ائتلاف النصر در انتخابات ۱۲ می را گرفت.

البته همانطور که پیوستن گروه های دیگر به این ائتلاف دور از انتظار نیست، خروج برخی گروه‌های کوچک از آن نیز احتمال دارد، مانند اتفاقی که یک روز بعد از اعلام تشکیل این ائتلاف صورت گرفت و تعدادی از گروه‌ها خروج زودهنگام خود از ائتلاف مذکور را اعلام کردند. در همین رابطه رسانه‌ها و شخصیت های وابسته به دلارهای نفتی عربستان تلاش کردند این خروج را نشانه شکست زودهنگام ائتلاف العبادی با گروه‌های مختلف عراقی معرفی کنند، اما آشنایان به تحولات سیاسی اعتقاد دارند که چنین نقل و انتقالاتی در عرصه مذاکرات انتخاباتی طبیعی است و جز در صورت استمرار بلند مدت، نمی تواند از اعتبار یک فراکسیون انتخاباتی کم کند.