غبارروبی از چهره قهرمان ایرانی

فهیمه اسماعیلی- فرهنگ، منش و مرام پهلوانی، یکی در زمره میراث ناملموس فرهنگی است که در صورت بی­ توجهی به آن درگذر زمان اثری از آن باقی نخواهد ماند و نسل­ های بعدی جز اسم، چیز دیگری از آن در دست نخواهند داشت. ازاین‌رو خسرو آقا یاری پژوهشگر حوزه ادبیات علی‌الخصوص در حوزه کودک و نوجوان به‌منظور مکتوب کردن بخشی از میراث فرهنگی کشور که همان فرهنگ پهلوانی باشد دست به تولید مجموعه‌ای کتاب با عنوان «رخصت مرشد» زده که از سوی انتشارات کتاب نیستان در بیش از ۱۰ جلد روانه بازار کتاب شده است. پهلوانانی که در روزگار نه خیلی دور از ما زیسته‌اند، اما در روزگار کنونی به سبب مشغله‌های بسیار و سیطره فناوری‌های نوین، اسم‌ورسم چندانی از آن‌ها باقی نمانده و جز تصاویری غبارگرفته چیزی از آن‌ها در ذهن ما باقی نیست.

خسرو آقا یاری در این مجموعه روایتگر قصه پهلوانی است و از این طریق خواننده را با منش و سلوک پهلوانان آشنا کرده است. تهران، اردبیل، تبریز، شیراز، قم، کاشان، همدان، کرمانشاه، یزد، خراسان و ... شهرهایی است که خسرو آقا یاری سراغ قصه‌های پهلوانان آنجا رفته و آن‌ها را از دل تاریخ شهرها بیرون کشیده و در کتاب‌های مجزا، به آن هویت داده است.

یکی از موضوعاتی که در روزگار کنونی و در هجوم قهرمان‌های پوشالی هالیوودی اهمیت این کتاب‌ها را نشان می‌دهد، قهرمان محور بودن آن‌ها است، آن‌هم قهرمان‌هایی که بومی هستند و مابه ازای بیرونی دارند و برای خواننده و مخاطب ایرانی ملموس و باورپذیر هستند. از این حیث باید این کتاب‌ها را آثاری ارزشمند برای مخاطب نوجوان دانست، زیرا خلأ قهرمان در آثار امروزی برای نوجوان‌ها بسیار پررنگ است. خسروآقایاری که پژوهشگری برجسته به شمار می‌رود، این خلأ را به‌درستی شناسایی کرده و با خلق چنین اثری، به این نیاز پاسخ داده است. اگر نگاهی به آثار فرهنگی ازجمله فیلم و کتاب تولیدشده در سال‌های اخیر
بی اندازیم، می‌بینیم که جای خالی قهرمان در این آثار بسیار پررنگ است و تا زمانی که این نیازها با تولیدات فرهنگی بومی پُر نشود، آثار غیربومی که از مصادیق نفوذ فرهنگی هستند توجه مخاطبان را به خود جلب می‌کند.

کتاب‌های مجموعه «رخصت مرشد» با فضایی حماسی، خواننده را در موقعیتی قرار می‌دهد که روح سلحشوری و حق‌طلبی در او زنده شود؛ زیرا اصلی‌ترین ویژگی شخصیتیِ پهلوان‌های ایرانی، حق‌خواهی و ستاندن داد مظلوم بوده است و این همان روحیه‌ای است که در تمام اعصار آن‌ها را ممتاز کرده است.
توجه به فرهنگ ایرانی اسلامی در این مجموعه، دیگر نکته‌ای است که باید به آن اشاره شود. فرهنگی که برخاسته از پیشینه تاریخی این مرزوبوم است که با ظهور اسلام در این سرزمین متعالی شده و فرهنگی غنی و ارزشمند را به عرصه نمایش گذاشته است. در این کتاب خواننده، باادب خاصی روبه رو می‌شود که در بازار روزگار کنونی متاعی نایاب به شمار می‌رود و کمتر نمود و ظهوری از آن به چشم می‌آید. ادب در برابر مهمان، بزرگان، پیشکسوتان، پدر و مادر و استاد و رعایت حقشان، نمونه‌های ارزشمندی است که در قصه‌های پهلوانی توجه خواننده را به خود جلب می‌کند