به گزارش نما، محمد بن زکریای رازی" از بزرگ‌ترین دانشمندان ایرانی سده سوم هجری قمری است که در طول حیات ۶۲ ساله خود توانست علاوه‌بر کسب تبحر در علوم مختلف از جمله پزشکی، شیمی و فلسفه، به عنوان «پدر شیمی» نیز شناخته شود؛ تعداد تالیفات و نوشته‌های وی را در علوم مختلف از جمله طب، داروشناسی، فلسفه، کیمیا، نجوم، الهیات و ... حدود ۲۷۳ اثر تخمین زده‌اند که بیشتر آن‌ها در طب و فنون وابسته به آن است. وی همچنین درباره کیهان‌شناسی، منطق و ریاضیات نیز آثاری دارد.
در جلد چهارم کتاب تاریخ ایران به نوشته سیدحسین نصر که در باب علوم زیستی است، محمد بن زکریا این طور معرفی شده: «رازی در سال ٢٥٠ هجری/ ٨٦٤ میلادی در ری متولد شد و در سال ٣١٣ هجری/ ٩٢٥ میلادی در همین شهر دیده از جهان فروبست. زندگی زکریای رازی در چند مرحله سپری شد. وی در آغاز به تحصیل ریاضیات، نجوم، فلسفه و کیمیا پرداخت و از میانسالی به بعد به دانش پزشکی علاقه‌مند و پس از کسب شهرت عازم بغداد شد و در بغداد به حاذق‌ترین پزشک آوازه یافت و در واقع ماندگاری نام وی در تاریخ بیشتر به واسطه دانش وی در پزشکی بوده است.
رازی در ری به تحصیل نجوم، ریاضیات، فلسفه، کیمیا و موسیقی پرداخت و از میانسالی به دانش پزشکی علاقه‌مند شد و رفته‌رفته چنان مهارتی در این علم پیدا کرد که به زودی رئیس بیمارستان ری شد و بعد‌ها همین وظیفه را در بغداد پیدا کرد.
تجربه طولانی او با بیماران مختلف به توانایی زیادش در «مشاهده» و «تقدیمةالمرفه» بسیار کمک کرده است. شاهکار او کتاب «الحاوی» است. این اثر به عنوان دقیق‌ترین سند موجود درباره پزشکی بالینی در جهان اسلام شناخته می‌شود.
رازی به همراه سه پزشک دیگر، علی‌بن ربن طبری، علی بن عباس مجوسی و ابن سینا "عصر طلایی پزشکی ایران" را در سده سوم تا اواسط سده پنجم هجری رقم زدند و پزشکان برجسته دیگر را تحت‌تأثیر خود قرار دادند. با این حال «کشف الکل» با نام او گره خورده و بیشترین تاثیر را در شهرت این دانشمند داشته است.
درواقع نقش او در علم کیمیا و تاثیراتی که توانست بر این علم بگذارد، به تنهایی برای معرفی این دانشمند بزرگ کافی است؛ چراکه «رازی» مکتب جدیدی در علم کیمیا تاسیس کرده که آن را می‌توان مکتب کیمیای تجربی و علمی نامید.
عمده تأثیر رازی در شیمی طبقه‌بندی او از مواد است. او نخستین کسی بود که اجسام را به سه گروه جمادی، نباتی و حیوانی تقسیم کرد. وی «پایه‌گذار شیمی نوین» است.
«ژولیوس روسکا» دانشمند برجسته‌ای که در شناسایی کیمیا (شیمی) رازی به دنیای علم بیشتر سهم و جهد مبذول داشته، رازی را «پدر شیمی علمی» و بانی مکتب جدیدی در علم دانسته است.
زکریای رازی بزرگمردی است که اعتبار نامش در تاریخ دانش بشری همواره یادآور نگرش اصیل همه دانشمنـدان اسـلامـی بـه ارزش مقولـه تحقیـق و تجربـه بـوده و هسـت.
به گفته "جرج سارتن"، پدر تاریخ علم، رازی «بزرگ‌ترین پزشک اسلام و قرون وسطی بود.» این دانشمند ایرانی از آن جا که کتاب‌های خود را به زبان عربی می‌نوشت، نزد غربیان به جالینوس عرب نیز مشهور بوده است.
او بیش از ٥٦ کتاب در پزشکی و موضوعات مربوط به آن نوشت که مهمترین آن‌ها در کتاب المنصوری، رساله آبله و سرخک است که بعد‌ها به زبان لاتین هم ترجمه شدند. او نخستین کسی بود که به تشریح آبله پرداخت و همین طور نخستین پزشکی بود که رساله‌ای جداگانه درباره بیماری کودکان نوشت.
این دانشمند ایرانی در فلسفه، شاگرد «احمد بن طیب سرخسی» بود (سرخسی هم در فلسفه پیرو الکندی بود). رازی در فلسفه اسلامی موقعیتی یگانه داشت و از بیشتر متکلمان گرفته تا داعیان اسماعیلی در زمینه فلسفه با او مخالف بودند.
او علاوه بر طب و فلسفه در کیمیاگری هم شهره بود. رازی کار کیمیا را به علم مادی و شیمی تبدیل کرد. در کتاب نصر آمده که او بیشتر به شیمی عملی علاقه داشت تا کیمیای نظری. کتاب مشهور او در این باره "الاسرار" است؛ کتابی که پر از توصیف‌هایی درباره ابزار کیمیاگری است.
در شیمی، رازی توانست مواد شیمیایی چندی از جمله الکل و اسید سولفوریک را کشف کند.بر این اساس، جمهوری اسلامی ایران نیز در راستای تکریم زکریای رازی، اقدامات زیادی را انجام داده است که از جمله آن‌ها می‌توان به نام‌گذاری ۵ شهریور مصادف با سالروز تولد رازی به عنوان روز داروسازی اشاره کرد.
همچنین دولت وقت در ژوئن ۲۰۰۹ به عنوان نشانی از پیشرفت علمی صلح‌آمیز ساختمان-مجسمه‌ای به شکل چهارتاقی که ترکیبی از سبک‌های معماری و تزئینات هخامنشی و اسلامی در آن دیده می‌شود را به دفتر سازمان ملل متحد در وین هدیه داد که در محوطه آن در سمت راست ورودی اصلی قرار داده شده است. در این چهارتاقی مجسمه‌هایی از چهار فیلسوف ایرانی خیام، ابوریحان بیرونی، زکریای رازی و ابوعلی سینا قرار دارد.انستیتو رازی در استان البرز و دانشگاه رازی در کرمانشاه نیز به افتخار وی نام‌گذاری شده‌اند.
مهمترین رساله پدر علم شیمی ایران چه بود؟
امروز، پنجم شهریورماه روز بزرگداشت "ابوبكر محمد زكریای رازی" و روز داروسازی است؛ زكریای رازی پزشك، فیلسوف و شیمیدان ایرانی است كه آثار ماندگاری در زمینه پزشكی و شیمی و فلسفه نوشته است و به‌عنوان كاشف الكل و جوهر گوگرد (اسید سولفوریك) مشهور است.
۱۳۹۷/۶/۵
