آیا ایران می تواند صادراتش را توسعه دهد؟

به گزارش نما، لیست ۱۰ صادر کننده برتر کالا و خدمات جهان به ترتیب زیر است:

چین، ۱.۹ تریلیون دلار

آلمان ۱.۵ تریلیون دلار

امریکا ۱.۴ تریلیون دلار

ژاپن ۷۸۷ میلیارد دلار

فرانسه ۵۸۹ میلیارد دلار

کره جنوبی ۵۵۲ میلیارد دلار

هلند ۵۵۰ میلیارد دلار

ایتالیا ۵۲۴ میلیارد دلار

روسیه ۵۲۰ میلیارد دلار

انگلستان ۴۷۹ میلیارد دلار

اگر این لیست را ادامه دهیم ایران جزو ۲۰ صادر کننده بزرگ دنیا هیچ گاه نبوده است ، همواره در ایران از کلمه توسعه صادرات برای بیان برنامه ها در دولتهای مختلف استفاده شده است و بسیاری از تصمیمات اقتصادی به گفته مسولان در جهت توسعه صادرات گرفته شده است ، خواهیم دید آیا ایران می تواند در جنگ با رقبای منطقه ای به کشوری صادرات محور تبدیل شود ؟

پتانسیل اقتصاد جهان

در بیست صادر کننده برتر جهان اگر دقت کنیم ، تمامی آنها هنرمندی بسیاری در استفاده از فرصتهای پیش روی خود برای توسعه صادراتشان بهره برده اند و جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده اند، تولید ناخالص جهان در سال ۲۰۱۷ عددی معادل ۷۲تریلیون دلار بوده است و این یعنی بازاری که همه صادرکنندگان بر سرش می جنگند، حال بیاییم و ببینیم که بزرگترین بازار ها کدام بازار های هستند:

ایالات متحده بزرگترین بازار جهان است با اندازه ۱۹ هزار میلیارد دلار ، پس از آن چین با ۱۲ هزار میلیارد دلار قرار دارد و ژاپن و المان در رتبه های بعدی قرار دارند اما انچه که این کشورها را متمایز می کند قدرت خرید در ان کشورهاست ، امریکا ، المان و ژاپن با درامد سرانه بیش از ۳۵ هزار دلار و چین بازاری با قدرت خرید بسیار کمتر طبقه بندی می شوند.

در این راستا ایران چه برنامه ای برای صادرات خود دارد؟ تقریبا بیش از ۴ دهه است که بزرگترین بازار صادراتی جهان را از دست داده است، که این بازار بزرگ و ثروتمند موجب توسعه صادرات ببرهای جنوب شرق آسیا بوده است، بازارش برای محصولات اروپای بعد از جنگ مفری بود برای توسعه صادرات و هم اکنون نیز بازار ایالات متحده به رغم افول اش هنوز بزرگترین بازار است.

آیا ایران می تواند صادراتش را توسعه دهد؟

بعد از ایالات متحده اتحادیه اروپا قرار دارد که هم درامد سرانه بالایی دارند و هم نیازهای متنوعی را شامل می شود ، صادرات به اروپا نیز امروزه روز به سبب تحریم های جدید ایالات متحده بعد از خروج از برجام به سختی صورت می پذیرد .

در بازار چین نیز دامنه صادراتی محصولات ایران فارغ از پتروشیمی و محصولات کشاورزی و ... دامنه کمی وجود دارد که ان نیز به سبب تحریم ها به سختی صورت می پذیرد.

بازار های همسایه نیز که می توانستند گره گشا باشند به سبب بالا رفتن هزینه سرمایه ، مشکلات مالی و بانکی و بین المللی و عدم در نظر گرفتن مکانیزم های تهاتری در زمان مناسب در حال از دست رفتن است و اگر کاهش ارزش ریال نبود امیدی نیز بدان نبود.

ایران نشان داده است که از فرصتهای بین المللی ، رشدهای اقتصادی جهانی و بزنگاه ها نتوانسته است استفاده کند و سیاستهای اقتصادی را مبتنی بازارهای مصرف تعریف نماید.

مکانیزم های مالی بین المللی و اهمیت آن در توسعه صادرات

به لیست کشورهای برتر صادرکننده بنگرید، تمامی این کشورها در سیستم رتبه بین المللی دارای رتبه های خوب و کم ریسکی هستند (تقریبا تمام انها بالای Aهستند)، این بدین معنی است که تمام این کشورها از مکانیزم های مالی و سرمایه گذاری بین المللی به خوبی استفاده می کنند، تقریبا تمامی این کشورها از زنجیره سرمایه گذاری بین المللی استفاده می کنند و سرمایه گذاران بین المللی در این کشورها اقدام به تولید محصول و صادرات می نمایند، مثلا ترکیه که امسال صادراتش از ۲۰۰ میلیارد دلار گذشت تقریبا نیمی از صادراتش مربوط به سرمایه گذاران بین المللی بود.

صادرکنندگان پرتلاش ایرانی سالهاست که به سیستم مالی بین المللی ارتباط منظم و معنی داری ندارد، مثلا سالهاست بانکهای بین المللی ( نه الزاما غربی ، بلکه شرقی ها ) در ایران حضور ندارند، ایران سالهاست رتبه بندی اعتباری بین المللی نمی شود و سرمایه گذاری بین المللی در ان به سبب ریسکهای بالا افتان و خیزان بوده است.

عدم وجود اقتصاد مبتنی بر صادرات

همواره در برنامه ها از اهمیت صادرات می شنویم و می خوانیم ، اما ایا قوانین و مقررات، بخشنامه ها و تمام عزممان برای توسعه صادرات است ، اقتصاد مبتنی بر صادرات اقتصادی است که تمام هم و غم دولت و بخش خصوصی صادرات باشد ، ایا این فضا در کشور وجود دارد؟