به گزارش نما انتشارات امیرکبیر یکی از قدیمی‌ترین بنگاه‌های نشر ایران با بیش از ۸دهه فعالیت است. برخی از آثاری که در این نشر به چاپ رسیده، بعد از انقلاب تجدید چاپ نشده و چهار دهه در انبار این انتشارات مانده است. بسیاری از آنها نیز به دلیل تغییر و تحولات در این انتشارات و تغییر مدیریت آن نگه داشته شده تا با ایجاد تغییرات و حذفیاتی دوباره منتشر شود. اما در این بین برخی ناشران از فاصله پیش آمده از آخرین چاپ برخی این کتاب‌ها سوءاستفاده کرده و آنها را منتشر کرده‌اند. انتشارات امیرکبیر در سال‌های اخیر به سراغ کتاب‌های در محاق مانده رفته است و با ایجاد تغییراتی دوباره آنها را منتشر می‌کند. «سرگذشت حاجی بابای اصفهانی» بعد از ۵۰ سال و «شوهر آهوخانم» بعد از سی‌و هفت سال، به‌تازگی در این انتشارات منتشر شده‌اند.
سیدحسن میرکریمی، مدیرعامل موسسه امیرکبیر از انتشار مجدد بسیاری از آثار قدیمی موسسه که در آرشیو موجود است، خبر داد و گفت: «انتشارات امیرکبیر یک آرشیو بسیار غنی مربوط به هشت دهه گذشته فعالیت خود دارد و آثارش که در خانه کتاب ثبت شده، بیش از ۸۰۰۰ عنوان کتاب است. البته برخی از این کتاب‌ها دچار مرور زمان یا دچار کهنگی علمی شده و قابلیت چاپ ندارد. ولی برخی از کتاب‌ها، مرجع و استخوان‌دار است؛ که آرشیو ما مملو از این نوع آثار است.»
او ادامه داد: «موسسه امیرکبیر این سال‌ها درگیر چاپ آثار جدید بوده و خیلی در آرشیو خود کندوکاش نکرده که مثلا کتاب‌های قدیم را بررسی کند؛ یا بعضا حتی می‌دانستند که فلان کتاب هست، ولی احیانا در لابه‌لای این کتاب‌ها با موضوعاتی برخوردند که آن موضوعات به نحوی جزو خط قرمزهای بعد از انقلاب تلقی می‌شده، یا در محتوای اخلاقی یا در موضوعات سیاسی و موضوعات دیگر دچار محدودیت‌هایی بودند؛ فلذا این کتاب را از دستور کار خارج می‌کنند؛ بعد هم دچار مرور زمان و فرسایش و این قبیل مسائل شده و دیگر کسی به سراغ آنها نرفته است. بنابراین یک خلاء ایجاد شده و ناشرهای دیگری که متوجه این موضوع بودند، به صورت غیرقانونی یا شبه‌غیرقانونی این کتاب‌ها را چاپ کرده‌اند. یعنی با این عنوان که چون انتشارات امیرکبیر دیگر این کتاب‌ها را چاپ نکرده، مثلا به مترجم یا مولف آن کتاب مراجعه کرده‌اند؛ حتی بعضی مواقع دست‌نوشته‌ای هم گرفته‌اند و آن را مبنایی قرار داده‌اند تا کار خودشان را قانونی تلقی کنند و نهایتا این کتاب‌ها را چاپ کرده‌اند.»
مدیرعامل موسسه انتشاراتی امیرکبیر درباره چگونگی روند بازآفرینی کتاب‌های قدیمی این موسسه اظهار کرد: «در خلال دو، سه سال اخیر با شتاب بیشتری به سراغ این آثار ارزشمند موجود در مجموعه که تعداد آن هم زیاد است، رفتیم و این کتاب‌ها را بازآفرینی کردیم؛ که این کتاب جدید، نه به لحاظ حروف‌چینی، نه صفحه‌بندی، نه ویراستاری و نه به لحاظ هیچ یک از عناصر کار، با کتاب قبلی شباهت ندارد. در واقع اگر کتاب در بخش‌هایی نیاز به حذف و اصلاح داشته، انجام شده و یک فایل جدید شکل گرفته است. می‌توان گفت به لحاظ استانداردهای انتشاراتی، کتاب بازآفرینی شده، چاپ اول محسوب می‌شود، ولی ما از جهت اینکه مخاطب به اشتباه نیفتد، همان عنوان مسلسل را به کار می‌بریم. یعنی اگر احیانا قبل از انقلاب چاپ اول آن بوده، کتاب جدید را چاپ سوم آن عنوان می‌کنیم.»
وی اضافه کرد: «در خلال سال‌هایی که ما این کتاب‌ها را تجدید چاپ نکردیم، برخی ناشران که به موضوعات آگاه بودند و می‌دانستند چه کتاب‌هایی را انتشارات امیرکبیر دیگر چاپ نمی‌کند و در بازار هم تقاضا دارد، دست به چاپ این کتاب‌ها زدند، فلذا ناشران مختلفی آثار امیرکبیر را به این کیفیت چاپ می‌کنند. حتی برخی هم ناشر نیستند- ما به آنها «زیرپله‌ای» می‌گوییم- به صورت غیرقانونی کتاب‌ها را با همان طرح جلد و شناسنامه امیرکبیر، چاپ و در بازار ارائه می‌کنند؛ یعنی اصلا مشخص نیست که این کتاب توسط شخص دیگری یا انتشارات رسمی چاپ نشده است.»
میرکریمی درباره شروع بازآفرینی کتاب‌های قدیمی در انتشارات امیرکبیر بیان کرد: «ما این کار را سال ۹۷ شروع کردیم، اما به دلیل مضیقه‌های مالی و این مسائل نتوانستیم کار را پیش ببریم؛ این بود که به سراغ بعضی همکاران ناشر رفتیم، اظهارنامه‌های حقوقی به آنها دادیم و به آنها اعلام کردیم که کارشان غیرقانونی است و اگر آن را متوقف نکنند، از طریق مراجع قانونی پیگیر خواهیم شد. در سال ۹۸ هم جزو برنامه‌های ما است که تاجایی که امکان دارد، نظم و نسقی را در این رابطه برقرار کنیم و این کار را پیش ببریم. البته این کار قطعی و حتمی شدنی نیست، چون برخی از کتاب‌ها دچار موضوع سنواتی شده، یا بعضا مترجمین یا مولفین آنها فوت شده‌اند، یا مثلا ۳۰ سال از چاپ اول آنها گذشته و تلقی این است که دیگران هم آزادند آن راچاپ کنند، لذا با یک پروسه سخت و پیچیده حقوقی روبه‌رو هستیم و ما تلاش داریم که در حد مقدورات خود از این حق موسسه امیرکبیر دفاع کنیم و این کتاب‌ها را در خانه خودش منتشر کنیم.»
او ادامه داد: «مثلا امسال کتاب‌های «سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی»، «شوهر آهو خانم» و کتاب‌های دیگری از این نوع، این پروسه را گذرانده و در نمایشگاه کتاب امسال عرضه شده است. کتاب‌های دیگری هم زیر چاپ داریم که طی دو سه روز آینده وارد نمایشگاه می‌شود. این کتاب‌ها شامل رمان‌های خارجی، داستان‌های ایرانی و در موضوعات ادبیات و تاریخ و ... است، که با استقبال خوبی روبه‌رو شده است؛ فقط یک مشکل دارد، آن هم اینکه به لحاظ نهاده‌ها که عمدتا بحث کاغذ است، قیمت‌های بالایی خورده؛ که مخاطب را اذیت می‌کند؛ ولی ما هم چاره‌ای نداریم، تلاش‌مان این بوده که پایین‌ترین قیمت را بزنیم؛ ولی می‌دانیم که همین پایین‌ترین قیمت هم برای مخاطب اذیت‌کننده است.»
میرکریمی ضمن بیان اینکه قطعا در آرشیو امیرکبیر هنوز از این نوع کتاب‌ها، یعنی کتاب‌هایی که در داستان‌ها و حوزه‌های کلاسیک جزو کتب مرجع باشند، هنوز هم وجود دارد؛ درباره شیوه ویراستاری این کتاب‌ها عنوان کرد: «ویراستاری دامنه وسیعی دارد، یعنی ما می‌توانیم از غلط املایی تا ریختگی‌های حروف سربی‌های قدیم را در زمره این ویراستاری قرار دهیم، تا بعضی جاها که مثلا جمله‌ای را کاملا مجددا پیاده کنیم. البته چون بعضی از این کتاب‌ها در گذشته‌ای بوده که ممیزی روی آن کتاب‌ها نبوده، بعضا ممکن است در بعضی دیالوگ‌ها، شرح‌ها و توصیف‌ها، کلمه یا جمله نامناسبی داشته باشد، که ما در ویراست جدید این‌ها و مواردی که چاپ این آثار را به تاخیر انداخته است، مد نظر قرار داده‌ایم.»
بازگشت «شوهر آهوخانم» بعد از ۳۷ سال
انتشارات امیركبیر سراغ بازآفرینی كتاب‌های فاخر و ارزشمندی كه بازار تشنه آن است رفته تا مقابل سواستفاده ناشران دیگر بایستد.
۱۳۹۸/۲/۷
