در خصوص فعال کردن مکانیسم ماشه در شورای امنیت سازمان ملل متحد توسط امریکا پس از شکست امریکا در تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران خبرنگار نما با حنیف غفاری کارشناس مسائل سیاسی گفتگو کرد که در ادامه می‌خوانید.
نظرتان پیرامون هدف امریکا از فعال کردن مکانیسم ماشه چیست؟
فارغ از جوانب حقوقی ماجرا به لحاظ راهبردی ایالات متحده امریکا استراتژی فشار حداکثری را در قبال ایران تعریف کرده است. این استراتژی فقط محدود به حزب جمهوری‌خواه و شخص ترامپ نیست و شواهد نشان می‌دهد دموکرات‌ها هم می‌خواهند به نحو دیگر و با استناد به تاکتیک‌های دیگر این استراتژی کلان را پیگیری کنند. هدف امریکا این است که فشار علیه ایران را به‌گونه‌ای حفظ کند که به قول امریکا این اعمال فشار منجر به تغییر الگوها و قواعد بازی ایران در نظام بین‌الملل به نفع منافع امریکا شود. زمانی که امریکا در سال 2018 از برجام خارج شد افرادی مثل بولتن و مایک پمپئو بر اساس محاسباتشان به این نتیجه رسیده بودند که ایران ظرف سه تا چهار ماه پس از خروج امریکا به فشارهای امریکا تن خواهد داد، اما در ذیل استراتژی مقاومت فعال جمهوری اسلامی ایران در مقابل فشارهای امریکا ایستاد. حتی در گام‌های بعدی شاهد تعهدات برجامی ایران بودیم. عملاً محاسبات امریکا در عالم واقع به وقوع نپیوست.
ترامپ چه گزینه‌هایی پیش رو داشت که دست به چنین اقدامی زد و نتیجه انتخاب وی چه خواهد شد؟
در حال حاضر ترامپ بر سر یک دوراهی است. از یک سمت اگر استراتژی فشار حداکثری را متوقف کند در آستانه انتخابات امریکا محکوم به شکست مطلق در برابر ایران می‌شود. هر چند الان این شکست رقم خورده است، اما لااقل ترامپ در عرصه افکار عمومی امریکا و سیاست داخلی این کشور نمی‌خواهد این مسئله را بروز بدهد. از سمت دیگر استراتژی فشار حداکثری به انحای مختلف از طریق فعال‌سازی مکانیسم ماشه، تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران و فشارهای منطقه‌ای به کشورمان فشار وارد آورد. نتیجه این بازی مشخص است، افزایش تصاعدی هزینه‌های شکست امریکا در برابر ایران. در هر دو حالت ترامپ و امریکا در این بازی بازنده خواهند بود. منتهی ترامپ بدترین راه ممکن را انتخاب کرده است.
آیا وقتی امریکا از برجام خارج شده است حقی برای طرح مکانیسم ماشه در سازمان ملل دارد؟
اساساً به لحاظ حقوقی امریکا حقی برای طرح مکانیسم ماشه نداشته، چون خصوصاً در 37 برجام عملاً آمده است که برای هر کدام از اعضای برجام که بخواهند مکانیسم ماشه را فعال کنند به لحاظ بازه‌های زمانی، مکانیسم ارجاع به شورای امنیت و مکانیسم حل اختلاف در کمیته مشترک شرایطی سنجیده شده است. نکته مهم این است که امریکا اساساً دیگر عضو کمیته مشترک نیست، چون از برجام خارج شده است. از طرف دیگر چون قطعنامه 2231 شورای امنیت ناظر بر برجام تنظیم شده امریکا با خروج از برجام عملاً حق استفاده از مفاد و استناد به تبصره‌های قطعنامه 2231 را از دست داده است.
در حال حاضر امریکا با چه مسیری روبروست؟
جالب بود که اکثر سیاستمدارهای امریکایی و شخصیت‌های حقوقی این کشور اذعان کرده‌اند امریکا مسیر بسیار پیچیده و دشواری را در پیش دارد و موفقیتش در این مسیر بعید به نظر می‌رسد، زیرا اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد فارغ از اینکه رئیس دوره‌ای ـ در حال حاضر اندونزی و رئیس بعدی نیجریه است ـ اعتراض امریکا را بپذیرد یا نپذیرد اعضای دیگر اساساً می‌توانند کاری کنند که در جلسه شرکت نکنند. به این ترتیب پرونده ارائه می‌شود، اما جلسه منتهی به رأی‌گیری تشکیل نمی‌شود. حداقل نه عضو شورای امنیت در وهله اول باید با این مسئله موافقت کنند. تا الان شش عضو مخالفت کرده‌اند و نه عضو باقیمانده احتمالاً در روزهای آینده مخالفتشان را اعلام می‌کنند. حتی اگر دو باره یک عضو با این مسئله مخالفت کند، امریکا شانسی برای طرح این مسئله در شورای امنیت نخواهد داشت. همین نشان می‌دهد اگر امریکا بتواند قضیه را در شورای امنیت مطرح کند با چه پیچیدگی‌ها و دشواری‌هایی مواجه است.
