به گزارش نما،در این چند سال گذشته افزایش قیمت مسکن و اجاره بها همواره با تب تندی همراه بوده است؛ درحالی که کشور با مشکلات اقتصادی کلان و خرد دسته پنجه نرم می‌کند، نبود قوانین حمایتی باعث شده تا اقشار ضعیف بیش از پیش متضرر شوند.
اگرچه دولت در مقام اجرا باید زیرساخت تامین مسکن در جامعه را فراهم کند، اما بیش از دولت، این مجلس شورای اسلامی است که باید با تصویب قوانین حمایتی از اقشار نیازمند، سیاستگذاری کشور را به این سمت و سو سوق دهد.
در استان‌هایی که تراکم جمعیت آن را طبقات متوسط و رو به پایین جامعه تشکیل می‌دهند، هرنوع افزایش قیمت در حوزه مسکن می‌تواند به عواقب ناگواری در طبقات نیازمند منجر شود.
از پدیده جاکن شدگی مستاجران گرفته تا عزیمت آن‌ها به سمت مناطق حاشیه‌ای و در نهایت کوچ اجباری باعث می‌شود تا پیامدهای اجتماعی افزایش یابد.
چندی پیش منوچهر حبیبی معاون سیاسی، امنیتی و انتظامی استاندار قزوین گفته بود که بیش از ۵۵ درصد از ساکنان استان قزوین اجاره‌نشین و مابقی مالک هستند، پس با این اوصاف قوانینی که در حوزه مسکن مصوب می‌شود، باید بیش از همه مشمول حال مستاجران و افراد با طبقات ضعیف جامعه باشد.
خیلی از صاحبنظران و کارشناسان حوزه اقتصاد معتقدند که قیمت مسکن و اجاره بها در استان قزوین بدون دلیل و منطق بالا است و دلیل آن بیش از آن که منبطق بر مولفه‌های اقتصادی باشد، بر اساس یک عادت و رسم دیرینه است.
برای اطلاع از علت گرانی مسکن و اجاره در قزوین و پیامدهای اجتماعی آن به سراغ سمیرا قانعی مدرس دانشگاه و کارشناس این حوزه رفتیم؛ وی دارای دکترای شهرسازی بوده و به عنوان مشاور امور بانوان حوزه عمرانی استاندار، مسوول عمرانی قرارگاه جهادی امام رضا (ع) و نایب رییس کانون زنان بازرگان استان قزوین فعالیت می‌کند.
ایرنا. به نظر شما گرانی مسکن در استان قزوین منطبق با دیگر نقاط کشور بوده یا بدون هیچ دلیلی با این افزایش قیمت همراه شده است؟ این گرانی که از کجا نشات می‌گیرد؟
عوامل بسیاری در گرانی مسکن دخالت دارد و استان قزوین نیز به پیروی از این عوامل همواره با گرانی مسکن روبرو بوده است؛ اما مسئله اینجاست که به دلایل نامعلومی همیشه قیمت زمین و مسکن در قزوین بیشتر از استان‌های دیگر بوده که باید مورد توجه قرار گیرد.
اگر قزوین را با استان‌های شمالی کشور مقایسه کنیم، قیمت زمین در قزوین به دلیل نزدیکی به تهران و اینکه زمین همواره در این استان به عنوان سرمایه گذاری بلند مدت تلقی می‌شود، با قیمت بالایی همراه بوده است.
زمین‌هایی که امروز در مالکیت قزوینی‌های اصیل قرار دارند، یا با خرید آن در طول زمان‌های گذشته و یا به واسطه میراث پدری و اجدادی دست به دست شده است که این مورد در مورد اراضی باغستان سنتی این شهر بیشتر خودنمایی می‌کند؛ چون معمولا رسم مردمان قزوین از گذشته بر این بوده که تکه‌ای از اراضی باغستان به عنوان مهریه از سوی خانواده داماد به تازه عروسان تعلق می‌گرفت.
ایرنا. لطفا در مورد سرمایه‌ای بودن مسکن و زمین در شهر قزوین بیشتر توضیح دهید:
یک ضرب المثل رایج در استان قزوین وجود دارد که می‌گوید: «زمین بخر و بنداز یک گوشه، یک روز به کار میاد» این ضرب المثل نشان می‌دهد که زمین در استان قزوین همانند طلا ارزشمند است و به جای آنکه مامن و محلی برای سکونت باشد، به عنوان منبعی برای درآمدزایی بکارگیری می‌شود.
شاید یکی از دلایل اصلی گرانی مسکن در قزوین، اهمیت بسیار بالای این سرمایه‌ها در نزد مردم و چشم و هم چشمی است که باعث شده قیمت‌ها افزایش یابد.
یک ضرب المثل رایج در استان قزوین وجود دارد که می‌گوید: «زمین بخر و بنداز یک گوشه، یک روز به کار میاد» این ضرب المثل نشان می‌دهد که زمین در استان قزوین همانند طلا ارزشمند است و به جای آنکه مامن و محلی برای سکونت باشد، به عنوان منبعی برای درآمدزایی بکارگیری می‌شود.ایرنا. چه عواملی به خاطر موقعیت جغرافیایی استان قزوین به گران‌تر شدن مسکن در این استان منجر شده است؟
موقعیت استراتژیک استان قزوین در کشور که به عنوان شاهراه شمال – جنوب و شرق - غرب شناخته می‌شود، باعث شده تا از یک طرف رفت و آمد ترانزیت کالاهای اقتصادی و از طرف دیگر تردد اقشار مختلف از این استان، آن را به مکانی برای اسکان موقت تبدیل کند.
از طرفی دایر شدن شهرک‌های صنعتی در استان قزوین بستری فراهم کرد تا کارگران و مدیران کارخانجات برای سکونت به خرید زمین و مسکن اقدام کنند؛ بر همین اساس اگر به مناطق مینودر، غیاث آباد و بخش‌هایی از کوثر نگاهی بیندازید، خواهید دید که این محله‌ها به شکل خوابگاهی در استان به وجود آمده و شهر را توسعه داده است؛ درحالی که ۴۰ سال پیش قزوینی‌های اصیل در خیابان‌های سپه، ملک آباد، تهران قدیم و مولوی سکونت داشتند.
با افزایش مکان‌های سکونت در شمال شهر، بستر لازم برای پذیرش دانشجویان و ساکنان موقت در استان فراهم شد و همین مسئله رهن و اجاره در شمال شهر را رونق بخشید؛ این دانشجویان که ۵۰ درصد آن‌ها از تهران به قزوین وارد می‌شدند، بیشتر تمایل داشتند در مکان‌های معتبر سکونت داشته باشند که این مسئله تقاضا را نسبت به ظرفیت موجود منازل (عرضه) بالا برد و قیمت مسکن را افزایش داد.
دیری نگذشت که که طرح مسکن مهر در استان قزوین اجرایی شد، خیلی از افرادی که در مکان‌های مینودر، غیاث آباد، کوثر و مناطق حاشیه‌ای استان اجاره نشین بودند، تصمیم گرفتند با خرید منزل در شهرک مهرگان صاحبخانه شوند و این موضوع باعث شد تا منازل خالی در شهر افزایش یابد.
ایرنا. چرا منازل خالی از سوی صاحبخانه‌ها به مستاجران اجاره داده نمی‌شود؟
خیلی از صاحبخانه‌ها تصمیم گرفتند که اگر یک ساختمان خالی بماند، استهلاک کمتری پیدا می‌کند تا اینکه آن را به مستاجر واگذار کنند؛ چون اگرچه طرح فاضلاب مکانیزه شهری اجرا شده است، اما پر شدن چاه فاضلاب، استفاده بی رویه از آب، رفت و آمد و مستهلک شدن مصالح ساختمانی از عمده موضوعاتی است که در این سال‌های گذشته مالکان را بر آن داشته تا ترجیح دهند منازل خودشان را خالی نگهدارند.
از طرف دیگر وقتی که با افزایش نرخ ارز همراه هستیم، مصالح نیز گران تر شده و منازل مسکونی با قیمت تمام شده بالاتری تکمیل می‌شوند، وقتی ساختمان با قیمت بالاتری ساخته شود، اجاره و فروش آن نیز افزایش می یابد.
ایرنا. بر اساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا نرخ اجازه مسکن نباید بالای ۱۵ درصد باشد، همچنین در مجلس نیز تصویب شد که خانه‌های خالی باید مالیات بدهند، نظر شما در این رابطه چیست؟
به عقیده من، چرخه اجتماعی و اقتصادی بر اثر برخی مصوبات به هم می‌ریزد، قوانینی که امروز در مورد اجاره مسکن در کشور تصویب می‌شود، بیشتر روی قشر متوسط جامعه سنگینی می‌کند، چون این قشر یک عمر زحمت کشیده‌اند تا سرمایه‌های خودشان را به یک واحد آپارتمان تبدیل کرده و درآمدزایی کنند؛ حالا اگر خانه را خالی بگذارند باید مالیات بدهند و اگر هم بخواهند آن را اجاره دهند، باید از نرخ مصوب تجاوز نکنند.
در مصوبه کنونی مجلس مالیات تعیین شده برابر اجاره یک سال مسکن خالی است؛ با این حال هنوز راه‌های فرار بسیاری برای پرداخت نکردن مالیات وجود دارد و طبقات سرمایه دار جامعه نیز از توان لازم برای دور زدن این مصوبه برخوردارند.
تجربه نشان داده طبقات ضعیف جامعه همیشه به دنبال یک سرپناه بودند که باقی زندگی را درون آن سپری کنند، اما طبقات متوسط و رو به بالای جامعه معمولا به دنبال سرمایه کردن منازل مسکونی هستند تا آن را در آینده مورد استفاده قرار دهند.
طبقات متوسط و رو به بالای جامعه معمولا به دنبال سرمایه کردن منازل مسکونی هستند تا آن را در آینده مورد استفاده قرار دهند.
ایرنا.با توجه به نبود مسکن با قیمت مناسب در اختیار مستاجران، بیشتر آن‌ها در حال عزیمت به مناطق حاشیه‌ای و شهرهای اقماری هستند، ادامه این روند چه پدیده‌ای را در جامعه ایجاد می‌کند؟
اولین معضل گرانی مسکن و نبود خانه، افزایش حاشیه نشینی و تعدد کودکان کار است؛ چون این کودکان طبق عادت و رسم خانوادگی مجبور هستند در طول روز کاری انجام دهند که شب بتوانند درآمد کوچکی را به خانه ببرند؛ اگر کودک باهوش و با استعدادی این میان باشد، امکان رشد و شکوفایی استعدادها را نخواهد داشت و این موضوع فقر اجتماعی را دامن می‌زند.
در ادامه هوش اجتماعی در جامعه کاهش یافته و فقر فرهنگی و اجتماعی افزایش می یابد؛ اگر این موضوع مدیریت نشود، در آینده‌ای نزدیک قشر متوسط در جامعه روز به روز فقیرتر شده و جامعه به ۲ قشر مشخص قدرتمند و ضعیف تبدیل می‌شود.
افزایش بی‌خانمانی از دیگر مواردی است که نشان می‌دهد مسکن در وضعیت مناسبی قرار ندارد؛ در این سطح شهر با یک دور زدن معمولی بی خانمان های متعددی را می بینیم که به علت نبود درآمد کافی ابتدا با از هم گسیختگی خانواده روبرو شده و سپس به علت آلودگی در آسیب‌های دیگر به این درد دچار شده‌اند.
بیکار شدن جوانان و ایجاد مشاغل کاذب از دیگر پیامدهای افزایش گرانی مسکن و اجاره در استان قزوین است؛ از آنجایی که مسائل اقتصادی روی موضوعات فرهنگی جامعه تاثیر می کذارد، بنابراین گرانی مسکن و پیامدهای آن در نهایت قشر متوسط جامعه را به سمت فقر بیشتر سوق می دهد.
ایرنا. به نظر شما چه عواملی به تشدید افزایش قیمت مسکن در جامعه دامن می‌زند و به نوعی آن را در اجتماع نهادینه می‌کند؟
ورود افراد غیرمتخصص به عرصه صنعت ساختمان باعث می‌شود تا معضلات این حوزه افزایش یابد، این افراد به دلیل سرمایه‌هایی که دارند، نه تنها دلشان به حال صنعت ساختمان نمی سوزد، بلکه فقط با موقعیت یابی و فرصت سنجی به دنبال کسب ثروت بیشتر هستند.
چنین افرادی در ساخت ساختمان نه توجهی به فرهنگ معماری دارند و نه می‌دانند که استاندارد لازم چیست، آن‌ها فقط به دنبال کشف تقاضای بیشتر در بازار هستند و این که چگونه می توانند در این میان سود و منفعت بیشتری کسب کنند، اگر به این دسته از افراد بگویید فلان نمای ساختمان با فرهنگ جامعه سازگار نیست، پاسخ می دهند که چون بازار این را می‌خواهد، پس باید به این شکل ساخته شود و به فروش برسد.
وقتی ساختمانی با کیفیت پایین و قیمت بالا بعه فروش می رسد، استهلاک ساختمان بالا رفته در برخی مواقع علاوه بر هزینه های تعمیر و بازسازی حتی به تخریب و ساخت مجدد این بنا منجر خواهد شد.
برخی افراد در ساخت ساختمان نه توجهی به فرهنگ معماری دارند و نه می‌دانند که استاندارد لازم چیست، آن‌ها فقط به دنبال کشف تقاضای بیشتر در بازار هستند و این که چگونه می توانند در این میان سود و منفعت بیشتری کسب کنند.
ایرنا. به نظر شما تا پایان سال جاری با شوک قیمت مسکن روبرو خواهیم بود یا خیر؟
ما همیشه در طول سال چندین مرتبه با شوک مسکن همراه هستیم و این نوع افزایش قیمت ها همیشه در ابتدا و انتهای سال وجود دارد، تنها در یک شرایط قیمت‌ها ثابت می‌ماند، و آن هم وابسته به قیمت مصالح ساختمانی است.
وقتی آمار جوانان ما کاهش پیدا کند، شاید شوک مسکن کمرنگ تر از گذشته شود، اما در شرایط فعلی هنوز تقاضا بالا بوده و قیمت‌ها افزایش پیدا می کند.
ایرنا. راهکار شما برای کنترل قیمت‌ها در حوزه مسکن چیست؟
دادن یک راهکار کلی برای برون رفت از این شرایط کار دشواری است، اما می‌توان با نقد راهکارهای موجود به یک راه حل کلی رسید، به عنوان مثال مسکن مهر به عنوان یک ابزاری برای رسیدن طبقات ضعیف به خانه دار شدن اگرچه تا حدودی به این قشر کمک کرد، اما جمع کردن این تعداد افراد کنار هم بدون در نظر گرفتن امکانات رفاهی، اجتماعی و فرهنگی باعث تبعات بیشتری شد.
پس با این اوصاف طرح اقدام ملی مسکن که این روزها در دستور کار قرار دارد، نباید ادامه راه مسکن مهر باشد و برای جلوگیری از این موضوع از متخصصان و فعالان حوزه مسکن مشورت گرفت.
یکی دیگر از راهکارها موجود، هزینه کردن پول مالیات خانه‌های خالی در قالب تسهیلات کم بهره برای تامین سرپناه نیازمندان و مستاجران است که البته برای این مهم باید مجلس شورای اسلامی پیگیر موضوع باشد؛ با این کار تا حدودی تعادل ثروت و سرمایه در جامعه اتفاق افتاده و شرایط نسبتا مناسبی در جامعه فراهم می‌شود.
ایرنا
مالیات خانه های خالی در قالب تسهیلات كم بهره اعطا شود
یك كارشناس حوزه مسكن معتقد است كه برای حل مشكل اجاره مسكن مستاجران باید هزینه مالیات خانه‌های خالی را با هدف تامین سرپناه نیازمندان و در قالب تسهیلات كم بهره به این افراد اعطا كرد.
۱۳۹۹/۶/۱۰
