به گزارش نما، «حداقل50 درصد فعالیت‌های مجلس دقیقا مرتبط با آیین نامه داخلی است.» این را نمایندگانی که چندین دوره حضور در مجلس شورای اسلامی را تجربه کرده‌اند می‌گویند. از ابتدای تشکیل مجلس شورای اسلامی تاکنون، دو آیین نامه داخلی در سالهای ۱۳۶۲ و ۱۳۷۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است. آیین نامه داخلی کنونی مجلس نیز که در سال ۱۳۷۹ به تصویب رسیده است، به دفعات مورد اصلاح و بازبینی مجلس قرار گرفته است.
با این همه در آیین نامه داخلی فعلی مجلس با وجود اصلاحات مکرر اما به دلیل تغییر اقتضائات زمانی و ضعف در اعمال نظارت و شفافیت همچنان نواقصی وجود دارد. طبیعتا بروز مسائل جدید، افزایش تجربیات، تغییر در ساز و کارها بر مبنای تکنولوژی نیز مضاف بر دلایل دیگر بازنگری در آئین نامه داخلی را ضروری می‌کند.
نمایندگان مجلس یازدهم هم اصلاح آئین نامه داخلی را در قالب چند طرح دنبال می‌کنند. تا کنون در این دوره از مجلس طرح اصلاح موادی از آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی مصوب 20/1/1397 و قانون نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس مصوب15/1/1391(ارتقا شفافیت مجلس شورای اسلامی) که روز 30 شهریور ماه اعلام وصول شده، طرح اصلاح قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی اعلام وصولی 8 مهر ماه، طرح اصلاح موادی از آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی مصوب ۱۳۷۹/۱/۲۰ و قانون نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس مصوب ۱۳۹۱/۱/۱۵ (ارتقا شفافیت مجلس شورای اسلامی) مه 20 مرداد اعلام وصول شده و طرح اصلاح مواد (۷۲) و (۸۰) قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی که 24 تیر ماه اعلام وصول شده برای اصلاح و بازنگری در آیین نامه داخلی تدوین شده است.
* خیز مجلس یازدهم برای یک اصلاح همه جانبه در آیین نامه داخلی
از سوی دیگر بر اساس ماموریتی که محمدباقر قالیباف به کمیسیون آیین نامه مجلس داده، این کمیسیون نیز بر اساس 10 محور پیشنهاد اصلاح و بازنگری در آیین نامه را دنبال می‌کند.
در همین راستا محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در نشست پنجشنبه، 10 مهرماه کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی با موضوع اصلاح آیین نامه داخلی مجلس در راستای ایجاد تحول در قوه مقننه حاضر شد و گفت: مجلس شورای اسلامی بر اساس قانون اساسی ستاد اصلی اداره کشور و به تعبیر رهبر معظم انقلاب ریل گذار کشور است.
رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه با بیان اینکه مجلس برای منابع مالی و اولویت های کشور تصمیم گیری کرده و بر اجرای آن نظارت می کند، اظهار داشت: با ربع قرن بررسی که در حوزه حکمرانی مجلس صورت داده‌ام به این نتیجه رسیده ام که این نهاد هنوز در مدار یاد شده قرار نگرفته است که یک دلیل آن آیین نامه و دلیل دیگر نوع رفتار نمایندگان در اجرای این قانون است.
* ایرادات ماهیتی آیین نامه و نابسامانی‌هایی که ایجاد کرده
وی در ادامه تمام هیمنه مجلس را آیین نامه داخلی آن دانست و افزود: آیین نامه صرفا به صورت شکلی رعایت می شود و در ماهیت ایراد دارد که باعث بروز برخی نابسامانی ها در قوای سه گانه کشور شده است لذا بعد از اصلاح آن باید به صورت ماهیتی به آیین نامه اعتقاد داشته باشیم.
قالیباف همچنین با تأکید بر ضرورت اصلاح آیین نامه داخلی مجلس بعد از بازنگری آن، یادآور شد: تا کنون اصلاحات زیادی روی این قانون در ادوار مختلف مجلس صورت گرفته که به صورت سلیقه ای بوده است از این را باید بدانیم روش اصلاح آیین نامه مهم است و نباید یک ماهه آن را به پایان رساند.
رئیس نهاد قانونگذاری کشورمان نحوه ارائه طرح ها و لوایح و اعلام وصول آنها را محل اشکال دانست و افزود: مجلس ستاد اداره کشور است و می تواند مشکلات اقتصادی که دلیل بروز آن صرفا اقدامات آمریکا نیست را برطرف کند؛ البته این امر نیاز به اصلاح بروکراسی دارد.
وی تأکید کرد: موارد اصلاح آیین نامه باید اولویت بندی شود و زمان‌بر شدن آن ایرادی ندارد.
رئیس مجلس شورای اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: قانون آیین نامه داخلی مجلس باید با کمک تمامی نمایندگان اصلاح شود تا به فهم مشترک و اقناع میان نمایندگان در مسائل مختلف بیانجامد.
* اصلاح آیین‌نامه داخلی مجلس در 10 بسته پیشنهادی
کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس در هفته‌های اخیر در قالب کارگروه این کمیسیون کار رسیدگی به 10 بسته پیشنهادی اصلاح آیین نامه داخلی مجلس را آغاز کرده که این بسته‌ها پس از بررسی کارشناسی در جلسات هفتگی این کمیسیون برای تصویب به رأی گذاشته خواهد شد.
سمیه محمودی نماینده مردم شهرضا و سخنگوی کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس در این مورد به فارس می‌گوید: پس از سرکشی نمایندگان به حوزه‌های انتخابیه و برگزاری جلسات صحن و کمیسیون‌ها نتیجه بررسی های کارگروه برای تصویب در کمیسیون به رأی گذاشته خواهد شد و بسته‌های پیشنهادی برای تصویب همه نمایندگان به صورت جداگانه به صحن علنی مجلس ارائه خواهد شد.
10 بسته پیشنهادی برای اصلاح آیین نامه داخلی مجلس عبارت است از:
1- شفافیت
2- صیانت از مجلس و نمایندگان
3- کارآمدی مجلس در عرصه قانونگذاری
4- کارآمدی مجلس در عرصه نظارت
5- بازنگری در نقش و اثربخشی هیات رئیسه
6- بازنگری در ساختار و تشکیلات شبکه نیروی انسانی مجلس
7- بازنگری در نقش و اثربخشی کمیسیون‌ها
8- تسریع در نحوه رسیدگی به اعتبارنامه‌ها
9- بازنگری در نحوه جابجایی نمایندگان در کمیسیون‌ها
10- بازنگری در فعالیت و اختیار کمیسیون اصل نود
* مجلس سرعت عمل بیشتری داشته باشد
البته برخی نمایندگان نیز معتقدند اصلاح آیین نامه در شرایط فعلی چندان در اولویت نیست و باید مجلس سرعت عمل بیشتری به اقدامات خود دهد.
در این مورد حجت الاسلام حسن نوروزی نماینده مردم رباط کریم در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس با تاکید بر تسریع در تحول در رویکردها، راهبردها و استراتژی‌های قوه مقننه می‌گوید: اصلاح آیین نامه داخلی مجلس لازم است اما واجب نیست چرا که کارآمدی مجلس بیش از آنکه به اصلاح آیین‌نامه وابسته باشد به تصمیمات رئیس و هیئت رئیسه مجلس بستگی دارد.
وی کار شبانه روزی را از الزامات مواجهه با وضعیت اقتصادی کشور دانسته و معتقد است: باید به جد در میدان باشیم و معتقدم نیاز به تغییر فوری در آیین‌نامه مجلس نیست بلکه باید رویکردها، عملکردها، استراتژی‌ها و راهبردها تغییر یابد.
* ۵۰ درصد فعالیت مجلس مستقیم مرتبط با آیین نامه است
از سوی دیگر برخی دیگر از نمایندگان معتقدند مجلس برای تسریع در حرکت خود نیازمند بازنگری در قانون آیین نامه داخلی است. محمدرضا میرتاج الدینی، نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با اشاره به طرح مجلس برای اصلاح آیین نامه داخلی در راستای ایجاد تحول در مجلس به فارس می گوید: آیین نامه داخلی مجلس در دوره های دهگانه شکل گرفته و بعضاً به صورت جزیره‌ای برخی احکام و دستورالعمل ها به اقتضای شرایط و زمان تغییر کرده است اما نگاه جامعی لازم است تا به اقتضای تغییر شرایط آیین نامه داخلی برای کارآمدی بیشتر اصلاح شود.
وی با اشاره به سامانه ای شدن ساز و کارها در مجلس تاکید می‌کند: لازم است تا آیین نامه با دستورالعمل های درون و بیرون مجلس سازگار شود و همین الزامات موجب شد تا طرح اصلاح آیین نامه داخلی مجلس با ۱۰ بسته پیشنهادی در دستور کار مجلس قرار گیرد.
این نماینده مجلس با اشاره به بررسی طرح اصلاح آیین نامه داخلی در کمیسیون آیین‌نامه در مجلس یازدهم می گوید: قرار است در ارزیابی مجدد، تغییرات اساسی در آیین نامه برای تقویت نظارت، قانون گذاری، استفاده بهینه از وقت و ظرفیت مجلس مد نظر قرار گیرد تا تحولی که مجلس یازدهم وعده آن را داده محقق شود.
میرتاج الدینی با اشاره به اینکه ۵۰ درصد فعالیت های مجلس بستگی به آیین‌نامه داخلی دارد، تاکید می‌کند: چارچوب فعالیت مجلس، استفاده از ابزارهای نظارتی، فعالیت کمیسیون ها و شیوه قانون گذاری در آیین نامه وجود دارد و هر تحولی در هر یک از این حوزه ها نیازمند به روز رسانی آیین نامه داخلی مجلس مطابق با اهداف است.
نائب رئیس کمیسیون برنامه مجلس با اشاره به چهار هدفی که از ابتدای مجلس یازدهم به عنوان نقشه راه تعیین شده از جمله مردمی سازی، کارآمدی، شفاف سازی و نظارت موثر تصریح می‌کند: باید برای رسیدن به این اهداف مواردی که در آیین نامه نیازمند اصلاح است اصلاح شود تا بتوان در این چارچوب تحول در ساختار و شکل مجلس را رقم زد.
به گفته نمایندگان مجلس، رسیدن به شفافیت بیشتر و همچنین نظارت موثرتر دو محور عمده ای است که در اصلاح و بازنگری در آیین‌نامه داخلی مجلس در هدف گذاری ها وجود دارد و با جدیت دنبال می‌شود.
منبع: فارس
بسته پیشنهادی برای تقویت شفافیت و نظارت در مجلس
اصلاح و بازنگری در آیین نامه داخلی مجلس با هدف ایجاد تحول در قوه مقننه در مجلس یازدهم كلید خورد؛ تقویت شفافیت و نظارت دو محور عمده این تغییرات است.
۱۳۹۹/۷/۱۵
