به گزارش نما، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی در سال ۱۳۱۳ش در شهر یزد متولد شد. پس از تحصیلات دوره ابتدایی در سال تحصیلی ۲۶ــ ۱۳۲۵ ه.ش با تأثیر از یکی از اقوام به نام شیخ احمد آخوندی جهت تحصیلات دینی وارد مدرسه علمیه شفیعیه یزد شد و دروس مقدمات حوزوی را در یزد خواند. او در کنار دروس رسمی حوزه، برخی از علوم دیگر مانند فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و زبان فرانسه را پیش یک روحانی به نام «محقّقی رشتی» آموزش دید.
آیت الله مصباح برای ادامه تحصیل به نجف مهاجرت کرد، اما بعد از ۶ ماه سکونت، به سبب وضع نابسامان مالی خانواده‌اش، به یزد بازگشت. ایشان به قم مهاجرت کرد و در دروس مکاسب، کفایه و شرح منظومه شرکت کرد، سپس در درس خارج فقه آیت‌الله بروجردی و امام خمینی حاضر شد. او همچنین در این دوران با علامه طباطبایی آشنا شد و در جلسات درس و اخلاق وی شرکت کرد. آیت‌الله مصباح یزدی، در فلسفه، «اسفار» و «شفا» را نزد علامه فرا گرفت و خود، سالها به تدریس فلسفه اسلامی و غرب در حوزه‌های علمیه پرداخت، به گونه‌ای که امروزه، یکی از برجسته‌ترین استادان فلسفه به شمار می‌آیند و کتاب «آموزش فلسفه» ایشان، در مراکز مختلف فرهنگی تدریس می‌شود.
ایشان در بسیاری از مسائل فلسفه ـ به گفته اهل فن ـ نوآوری‌هایی نیز انجام داده‌اند و شاگردان بسیاری را تربیت کرده‌اند. استاد ضمن تحصیل دروس حوزه در کلاسهای فیزیک، شیمی و... شرکت کرده، زبان‌های خارجی فرانسه و انگلیسی را نیز تا حدی آموخته‌اند.
آیت‌الله مصباح یزدی به مدت ۱۵ سال در دروس آیت‌الله بهجت شرکت کرد. ایشان در دوران تحصیل با محمدحسین بهجتی اردکانی، علی بهجتی، علی پهلوانی، میرزا حسن نوری و علی‌اکبر مسعودی خمینی دوست و هم‌درس بود.
رد پای آیت‌الله مصباح یزدی را در مبارزات علنی نیز می‌بینیم. در اواسط دهه چهل، با اوج‌گیری مبارزات سیاسی آیت‌الله مصباح یزدی و با مسجل شدن عضویت وی در گروه‌هایی چون ولایت و مجمع علمی نجات نسل جوان، ساواک وی را تحت تعقیب قرار می‌دهد. بر همین اساس در تاریخ ۵ خرداد ۱۳۴۵، ساواک قم دستور می‌گیرد آیت‌الله مصباح را دستگیر کرده و به مرکز اعزام کند.
از جمله فعالیت‌های سیاسی آیت‌الله مصباح‌یزدی در مبارزه با رژیم پهلوی همکاری در انتشار نشریه بعثت و راه‌اندازی نشریه انتقام بود. نخستین شماره نشریه بعثت به عنوان ارگان داخلی حوزه علمیه قم در آذرماه ۱۳۴۲ منتشر شد و آیت‌الله مصباح یزدی یکی از نویسندگان مطالب این نشریه بود. نشریه انتقام نیز از تاریخ ۲۹ آذر ۴۳ به عنوان دومین نشریه مخفی طلاب حوزه علمیه، به وسیله آیت‌الله مصباح یزدی آغاز به کار کرد و در مجموع تا ۱۵ مهر ۱۳۴۴، ۸ شماره از آن منتشر شد. به گفته آیت‌الله مسعودی خمینی در یکی از شماره‌های انتقام، آیت‌الله مصباح مقاله‌ای در رابطه با موسی چمبه دیکتاتور کنگو نوشته بود و در این مقاله محمدرضا پهلوی را با او مقایسه کرده و نوشته بود: «موسی چمبه ایران را بشناسید.»
پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران در تأسیس دفتر همکاری حوزه و دانشگاه و در جهت تحول و بازسازی نظام حوزه نقش فعالی ایفا کرد. این اندیشمند حوزه و دانشگاه، بنیاد علمی پژوهشی باقرالعلوم و سپس مؤسسهٔ آموزشی پژوهشی امام خمینی را در قم پایه‌گذاری کرد. ریاست شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آخرین سمت‌ها ایشان بود.
آیت‌الله مصباح یزدی در سال ۱۳۶۰ ه.ش و با اوج‌گیری فعالیت گروه‌های مارکسیستی، در مناظره‌ای که با حضور احسان طبری، فرخ نگهدار و عبدالکریم سروش برگزار شد حاضر شد. مصباح یزدی و سروش به نقد دیدگاه‌های مارکسیستی پرداختند. این گفتگوها از تلویزیون جمهوری اسلامی پخش شد. آیت‌الله مصباح به نقد این تفکر ادامه داد و کتاب ۶ جلدی «پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک» حاصل نقدهای او بر اندیشه‌های مارکسیستی است که جلد اول آن در سال ۱۳۶۰ و پنج جلد دیگر در سال‌های بعد منتشر شد.
آیت‌الله مصباح یزدی ریاست مؤسّسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) را از جانب رهبر معظم انقلاب برعهده داشت. ایشان در سال ۱۳۶۹ به عنوان نماینده دومین دوره مجلس خبرگان رهبری از استان خوزستان، و پس از آن نیز در دوره‌های سوم و چهارم این مجلس از سوی مردم تهران به نمایندگی برگزیده شد.
آیت الله مصباح یزدی دارای تألیفات و آثار متعددی در زمینه‌های فلسفه اسلامی، الهیّات، اخلاق و عقاید است که از جمله این آثار می‌توان به آذرخشی دیگر از آسمان کربلا ، آزادی؛ ناگفته‌ها و نکته‌ها، آفتاب مطهر، آفتاب ولایت، آموزش عقاید، آموزش فلسفه جلد ۱، آموزش فلسفه جلد ۲، آیین پرواز، اخلاق اسلامی، اخلاق در قرآن (معارف قرآن ۷) جلد اول، اخلاق در قرآن (معارف قرآن ۷) جلد دوم، اخلاق در قرآن (معارف قرآن ۷) جلد سوم، اصلاحات، ریشهها و تیشهها، انسان‌سازی در قرآن (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن ۷)، انسان‌شناسی (معارف قرآن ۳)، انسان‌شناسی در قرآن (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن ۳)، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، انقلاب اسلامی، جهشی در تحولات سیاسی تاریخ ایدئولوژی تطبیقی و ... اشاره کرد.
منبع: مهر
آیت‌الله مصباح؛ از راه‌اندازی نشریه "انتقام" در دورۀ پهلوی تا مناظره با ماركسیست‌ها
همكاری در انتشار نشریه بعثت و راه‌اندازی نشریه انتقام از جمله فعالیت‌های سیاسی آیت‌الله مصباح‌یزدی در مبارزه با رژیم پهلوی بود.
۱۳۹۹/۱۰/۱۳
