به گزارش نما، به نقل از دنیای اقتصاد، بی‌‌هیچ تعارفی تقریبا تمام كسانی كه نام شبكه ملی اطلاعات را می‌شنوند آن را پروژه‌ای برای مسدودسازی اینترنت در ایران می‌دانند. علت چنین ترادف معنایی در ذهن مردم نیز به نخستین روز معرفی این طرح در كشور باز می‌گردد. شبكه ملی اطلاعات كه نام قبلی‌اش اینترنت ملی بود از ابتدا گنگ و مبهم مطرح شد. در نتیجه مقاومت‌ها و مخالفت‌ها با آن نیز شروع شد.
تنها مدافع این طرح مجری آن بود كه بازهم توضیحات نصف و نیمه چیزی از عطش و ابهام منتقدان و كاربران كم نمی‌كرد.
مقاومت‌ها در برابر این پروژه میلیاردی زمانی بیشتر شد كه اینترنت ملی با اسامی دیگری همچون اینترنت پاك و اینترنت حلال نیز معرفی شد. همین‌ها كافی بود تا ظن كاربران اینترنت را به یقین تبدیل كند كه بله صورت مساله روشن شد، گویی قرار است بلایی سر اینترنت فعلی بیاید تا از ناپاكی در بیاید.
القاب جدید اینترنت ملی نگرانی‌ها را نه تنها كم نكرد، بلكه افزایش نیز داد و كار را تا جایی برد كه مجری كلان طرح یعنی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات رسما استفاده از كلیه اسامی قبلی را منسوخ اعلام كرده و نام این پروژه را شبكه ملی اطلاعات گذاشتند.
شبكه ملی اطلاعات به زبان ساده
شبكه ملی اطلاعات در واقع متشكل از زیرساخت‌های ارتباطی، مراكز داده داخلی دولتی و غیر دولتی و همچنین زیرساخت‌های نرم‌افزاری است كه در سراسر كشور مستقر است. این شبكه ظرفیت لازم برای «نگهداری و تبادل امن اطلاعات داخلی در كشور به منظور توسعه خدمات الكترونیكی» و «دسترسی به اینترنت» از طریق بستر ارتباطی باند پهن سراسری برای كاربران خانگی، كسب‌وكارها و دستگاه‌های اجرایی را فراهم می‌كند.
طبیعی است كه با برخی از توضیحاتی كه در بالا آمد شاید چیزی دستگیرتان نشده باشد. به هر تقدیر این توضیح نیمه فنی شبكه ملی اطلاعات بود. اما برای روشن شدن موضوع به زبان ساده یك مثال كمك می‌كند.
اگر شما از تهران قصد سفر به اصفهان را داشته باشید هیچ‌گاه از تهران به اروپا سپس جایی در كالیفرنیای آمریكا و از آنجا دور نمی‌زنید و به سمت اصفهان راه نمی‌افتید. اگر چنین كاری كنید گذشته از صرف هزینه و زمان طولانی و استهلاك خودرو با مشكلات دیگر همچون احتمال دستبرد در طول مسیر و خرابی راه‌ها نیز مواجه خواهید شد.
اما این درست اتفاقی است كه هم‌اكنون در فضای مجازی ایران در حال وقوع است. یعنی زمانی‌كه شما در تهران به همكار كنار دست خود یك ایمیل ارسال می‌كنید ایمیل شما به سرورهایی در آمریكا رفته و سپس به سمت ایران بازگشته و به دست همكار شما می‌رسد. در خصوص مطالعه متن بسیاری از سایت‌های داخلی نیز اتفاق مشابهی رخ می‌دهد.
شاید بگویید خب اشكال این كار كجاست این اتفاق به قدری سریع رخ می‌دهد كه این تفاسیری كه در پی آمد اصلا احساس نمی‌شود. اما دست نگه دارید. واقعیت آن است كه سرعت تبادل اطلاعات در داخل كشور و از طریق شبكه ملی اطلاعات ده‌ها و بلكه صدها برابر بیشتر می‌شود. در ثانی ذهن خود را تنها روی ارسال ایمیل یا بازكردن یك سایت معطوف نكنید.
این سرعت بالا را زمانی با جسم و روحتان حس خواهید كرد كه در كنار قریب به ۲۵ میلیون نفر سرگرم دانلود یك فایل صوتی، تصویری یا یك نرم‌افزار هستید. اینجاست كه قدر سرعت گرانبها می‌شود.
اما یادتان نرود موضوع در این میان فقط سرعت نبود، ما در مثال مذكور با مسائلی همچون استهلاك، هزینه (آن‌هم از نوع ارزی كه حالش روشن است)، احتمال دستبرد و خرابی‌های میانه راه نیز مواجهیم.
به هر حال ما هم اكنون برای دسترسی به چیزی كه در اتاق كناری ما قرار دارد مجبور به سیر در دور دنیا هستیم كه در این میان امكان دستبرد یا كپی‌برداری از اطلاعات ما وجود دارد. این اطلاعات از جهات بی‌شمار دیگری نیز ذی‌قیمت محسوب شده و از سوی دیگر همواره امكان نفوذ به منابع داخلی كشور را نیز فراهم می‌آورد.
البته مواردی كه گفته شد بخش كوچكی از سود حاصله از راه‌اندازی شبكه ملی اطلاعات بوده و انتقال ترافیك به داخل كشور سود زیادی را هم نصیب مصرف‌كننده، عرضه كننده خدمات اینترنتی، تولیدكنندگان محتوا و خدمات مبتنی بر وب می‌كند.
بقیه هم اینترنت ملی دارند؟
این پرسشی است كه ذهن بسیاری از كاربران ایرانی را به خود مشغول كرده است. زمانی كه حرف از شبكه ملی اطلاعات می‌شود بسیاری از نگاه‌ها به سمت چین و نحوه تعامل این كشور با اینترنت باز می‌گردد و گفته می‌شود شبكه ملی اطلاعات حتما از سیاست‌ها و اقدامات چینی‌ها الگو گرفته شده است.
بله چینی‌ها سیاست‌های بسیار گسترده و خاصی در مواجهه با دنیای مجازی دارند و برای خود نیز سبك خاصی در مدیریت اینترنت دارند، الگوی شبكه ملی اطلاعات ایران نیز البته هیچ شباهتی با آنچه در چین می‌گذرد ندارد.
اما در سایر كشورها چه می‌گذرد. آنچه ما در كشورمان با نام شبكه ملی اطلاعات می‌شناسیم در دنیا عناوین دیگری همچون شبكه ملی پهن‌باند (NBN) یا شبكه دولت الكترونیكی شناخته می‌شود كه گذشته از تفاوت اسمی در عمل ساختار و عملكرد یكسانی با آنچه در ایران در حال وقوع است دارد.
در سال ۱۹۹۳ دولت كانادا طرحی را برای افزایش توسعه باند پهن و میزان اتصال شهروندان پایه‌ریزی كرد. كره‌جنوبی در اواخر دهه ۹۰ طراحی شبكه پهن باند را با سرعت ۲ مگابایت بر ثانیه برای هر فرد آغاز كرد. دولت سوئد در سال ۱۹۹۹ سیاست توسعه شبكه های فیبر (باندپهن) را اجرایی كرد. دولت آلمان نیز در سال ۱۹۹۹ طرح « D۲۱باند پهن» را برای حمایت و گسترش جامعه اطلاعاتی، به اجرا درآورد. دولت فرانسه نیز در سال ۲۰۰۱ راهبرد ملی با عنوان «پهن‌باند برای همه» را توسعه داد كه تمركز آن بر گسترش باند پهن در نواحی روستایی بود. انگلیس، هلند، استرالیا، هند، قطر و این اواخر عربستان سعودی نیز شبكه‌هایی مشابه دارند.
بد نیست بدانید امروزه كم نیستند سایت‌هایی در كشور آمریكا كه دسترسی به آن سایت‌ها برای افراد خارج از این كشور غیر ممكن بوده و تنها بر بستر شبكه داخلی و برای آمریكایی‌های داخل كشور در دسترس است. بخش قابل توجهی از اقدامات دولت‌ها در این خصوص مصون نگاه داشتن فضای مجازی و خدمات داخلی از حملات خارجی از یك‌سو و پایدار نگاه داشتن كل شبكه از سوی دیگر است.
اینترنت قطع می‌شود یا نه؟
همه اینها كه گفته شد یك طرف، پرسش اصلی خوانندگان این مطلب كه مهم‌ترین دغدغه ایشان نیز به شمار می‌رود همچنان باقی است. شاید شما هم به این نتیجه رسیده باشید كه خب قبول شبكه ملی اطلاعات خوب است اما تكلیف اینترنت چه می‌شود، تعطیل می‌شود یا نه؟
اینترنت در كشور تاكنون به دلایل متعددی قطع شده است. از لنگر كشتی‌هایی كه به طرز فوق‌العاده‌ای مستقیما روی فیبرنوری اتصال ایران افتاده و منجر به قطع آن می‌شد و اتفاق عجیب‌تر از آن، كوسه‌هایی كه علاقه خاصی به طعم فیبرنوری مسیر ایران داشته و با جویدن و خوردن آن اینترنت را قطع می‌كردند تا بیل‌های مكانیكی پیمانكاران وزارت راه و شهرداری‌ها كه بدون توجه به حریم فیبرنوری و در هنگام عملیات عمرانی فیبرنوری را قطع می‌كردند، همه از جمله دلایل فنی قطع اینترنت كشور به شمار می‌روند.
قطعا شما هم خبر اخیر بسیاری از رسانه‌ها به نقل از معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات را شنیدید كه قول قطعی داد كه اینترنت ایران دیگر هرگز قطع نخواهد شد. بسیاری از روزنامه‌ها كه كمتر با مقوله اطلاعات و فناوری اطلاعات آشنا بودند مشتاقانه این موضوع را با آب و تاب و تیترهای درشت منعكس كردند و بسیاری از مردم نیز آن روز روزنامه‌های مذكور را خریدند تا ببینند داستان از چه قرار است.
موضوع ساده و پنهان در سخنان این مقام مسوول و البته زیرك، آن است كه قطع اینترنت از نظر فنی دیگر غیرممكن است، چرا كه مثلا مسیرهای جایگزین و موازی زیادی پیش‌بینی و فراهم شده كه در صورت قطع یك مسیر، بلافاصله مسیر دیگری فعال شده و این موضوع مانع قطع كامل یا افت محسوس اینترنت در ایران می‌شود.
اما واقعیت آن است كه اینترنت در ایران تنها به علت مسائل فنی دچار قطعی و اختلال نشده و مسائل غیر فنی نیز در آن دخیل بوده و هست. از این رو باید گفت شبكه ملی اطلاعات لزوما منجر به قطعی یا با هدف قطع كردن اینترنت طراحی نشده و ارتباط مستقیمی با این مقوله ندارد.
شبكه ملی اطلاعات باشد یا نباشد در زمان مقتضی و در صورت لزوم و صلاحدید اینترنت به دلایل فنی یا غیرفنی با قطعی یا اختلال مواجه خواهد شد.
اینترنت كشور قطع می‌شود یا نه؟
بد نیست بدانید امروزه كم نیستند سایت‌هایی در كشور آمریكا كه دسترسی به آن سایت‌ها برای افراد خارج از این كشور غیر ممكن بوده و تنها بر بستر شبكه داخلی و برای آمریكایی‌های داخل كشور در دسترس است.
۱۳۹۱/۹/۲۲
