با روی کار آمدن دولت بایدن از ژانویه ۲۰۲۱، واشنگتن به تدریج رویکرد‌های جدید سیاست خارجی و سیاست امنیتی خود را اعلام می‌کند. بامداد پنج‌شنبه ۱۴ اسفند سند امنیتی موسوم به «راهنمای موقت راهبرد امنیت ملی» دولت جدید امریکا منتشر شد که در مقدمه آن آمده است: «این سند موقت برای ابلاغ دیدگاه رئیس‌جمهور بایدن درباره اینکه امریکا چگونه با جهان تعامل خواهد کرد، منتشر شده و همچنین برای وزارتخانه‌ها و نهاد‌های امریکا شیوه‌نامه‌ای ارائه می‌کند تا اقداماتشان را با فعالیت‌های دولت جدید در حوزه راهبرد امنیت ملی هماهنگ کنند.»
یک مسئله مهم در این سند ۲۲ صفحه‌ای ایران است و نام آن چهار بار تکرار شده است. در بخش «چشم‌انداز امنیت جهانی» این سند در زیر مجموعه «تهدید‌های جدید و در حال تغییر»، ادعا شده که ایران و کره‌شمالی به عنوان بازیگران منطقه‌ای، به پیگیری توانمندی‌ها و فناوری‌هایی که «قواعد بازی» را تغییر می‌دهند، ادامه می‌دهند و ضمن تهدید متحدان و شرکای امریکا، ثبات منطقه‌ای را نیز به چالش می‌کشند. همچنین در قسمت «اولویت‌های امنیتی ما»، با تأکید بر تعهد دولت بایدن به حفظ امنیت رژیم صهیونیستی آمده است: «ما با شرکای منطقه‌ای خود تلاش می‌کنیم تا با ستیزه‌جویی ایران و تهدید‌های آن برای تمامیت ارضی و حاکمیتی مقابله کنیم.» سند موقت راهبرد امنیت ملی دولت بایدن ضمن اشاره به تداوم نقش واشنگتن در رهبری عدم اشاعه در جهان، می‌گوید: «ما در همکاری با شرکا و متحدان خود، تلاش می‌کنیم از دیپلماسی برای برخورد با برنامه هسته‌ای ایران و دیگر فعالیت‌های ثبات‌زدای آن استفاده کنیم.»
بدین ترتیب مسئله ایران حول چند محور مشخص بحث شده است. نخست ادعای اینکه ایران به پیگیری توانمندی‌ها و فناوری‌هایی که «قواعد بازی» را تغییر می‌دهند، ادامه می‌دهد. به نظر می‌رسد منظور این سند، اقدامات و تلاش‌های پیگیر ایران در زمینه دستیابی به پیشرفته‌ترین فناوری‌ها در زمینه‌های مختلف باشد ولی آنچه بیشتر مدنظر واشنگتن است، دستاورد‌های چشمگیر ایران در زمینه فناوری‌های موشکی، پهپادی و هسته‌ای است که با توجه به اهمیت فزاینده آن‌ها در قدرت نظامی و قدرت صنعتی کشور‌ها با واکنش منفی امریکا مواجه شده است. ایران اکنون بزرگ‌ترین قدرت موشکی غرب آسیاست و توانایی پاسخگویی به تهدیدات منطقه‌ای را با توجه به زرادخانه موشکی عظیم خود دارد. از سوی دیگر ایران در سال‌های اخیر گام‌های بسیار بلندی در زمینه توسعه انواع پهپاد‌ها و استفاده مؤثر از آن‌ها در عملیات نظامی از جمله در سوریه داشته است؛ مسئله‌ای که با توجه به نقش و اهمیت فزاینده پهپاد‌ها در نبرد‌های امروزی موجب خشم آشکار واشنگتن شده است. توسعه هسته‌ای ایران به ویژه پس از برداشته شدن موانع ناشی از تعهدات برجامی از جمله غنی‌سازی ۲۰ درصدی و تهیه اورانیوم فلزی و گسترش تأسیسات و تجهیزات هسته‌ای نیز از جمله نگرانی‌های واشنگتن و متحدان منطقه‌ای آن است. هر چند توسعه هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز است، اما امریکا و متحدان اروپایی آن از آن به مثابه دستاویزی برای متهم کردم تهران به دنبال کردن اهداف نظامی هسته‌ای استفاده می‌کنند. این اتهام در سند امنیتی دولت بایدن بار دیگر تکرار و ادعا شده که امریکا با آن مقابله خواهد کرد.
مسئله دیگر تداوم اتهام‌زنی درباره سیاست‌ها و اقدامات منطقه‌ای ایران است که در این سند از آن به عنوان اقدامات ثبات‌زدا و موجب تضعیف حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشور‌های منطقه یاد شده است. در حالی که نگاهی به وضعیت غرب آسیا نشان می‌دهد این شرکای منطقه‌ای واشنگتن مانند عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی هستند که با اقدامات خصمانه خود موجب تنش‌آفرینی و جنگ‌افروزی در منطقه شده‌اند. عربستان و امارات از مارس ۲۰۱۵ در قالب ائتلافی جنگ یمن را به راه انداخته و ده‌ها هزار نفر از مردم این کشور فقیر عربی را به خاک و خون کشیده‌اند و با محاصره دریایی و هوایی یمن مانع از کمک‌رسانی به آن‌ها شده و بزرگ‌ترین بحران انسانی قرن بیست و یکم را موجب شده‌اند. رژیم صهیونیستی نیز با حملات مستمر هوایی به کشور‌های همسایه همواره منطقه را در حالتی ملتهب نگه داشته است، در حالی که رویکرد منطقه‌ای ایران، مبارزه با تروریسم و کمک به جنبش‌های ضدصهیونیستی و ضد سلطه است. این همان چیزی است که موجب خشم فزاینده واشنگتن، ریاض و تل‌آویو شده است. به طور کلی سند جدید امنیت ملی امریکا با تکرار اتهامات قبلی علیه ایران، اتهام جدیدی یعنی تلاش برای کسب توانمندی‌ها و فناوری‌هایی تغییردهنده «قواعد بازی» را اضافه کرده که البته این به معنای هراس امریکا از گسترش و تقویت قدرت ملی ایران در ابعاد مختلف آن است.
نگرانی استراتژیك امریكا از «بازیگردانی» ایران
دكتر سیدرضا میرطاهر
۱۳۹۹/۱۲/۱۶
